Groener en milieubewuster leven, zó (makkelijk) pak je dat aan

En dat merkt niet alleen het milieu, maar óók je portemonnee.

Begin met groene stroom

Geen idee waar je moet beginnen met duurzamer leven? Start dan met groene energie. Met de keuze voor groene stroom zet je een belangrijke stap. Grijze stroom is afkomstig uit kolen- en gascentrales, voor de groene gaan wind, zonen water aan het werk: dus nul CO₂. Het prijsverschil is niet groot. Van energieleverancier wisselen voor groene stroom met een aantrekkelijk(er) tarief? Kijk op overstappen.nl of schrijf je in voor het Energiecollectief van de Consumentenbond. Die onderzoekt samen met Natuur & Milieu en WISE jaarlijks de duurzaamheid van 34 leveranciers.

Groene energie wordt opgewekt uit schone, duurzame, natuurlijke bronnen: wind, zon of water. Ook biomassa – uit onder meer afvalresten, huishoudelijk afval, mest en afvalhout – valt onder groene energie, maar staat ter discussie doordat de energie wordt opgewekt door verbranding, wat weer CO₂-uitstoot tot gevolg heeft. Ook het gebruik van hout is niet altijd duurzaam. Grijze energie wordt opgewekt uit aardgas, aardolie of steenkool. Fossiele brandstoffen dus, die niet alleen opraken, maar die bij de bewerking te veel CO₂ uitstoten. Een alternatieve vorm van energie met zeer weinig CO₂-uitstoot is kernenergie. Die wordt opgewekt uit uranium. Het grote probleem daarbij is dat er voor het levensgevaarlijke radio­actieve afval – straling! – (nog) geen oplossing is.

Niks nep

‘Groene stroom is precies dezelfde als grijze stroom.’ ‘Hoe kan het dat op nummer 8 groene stroom uit het stopcontact komt, terwijl de buren gewone, grijze stroom afnemen? Er is toch maar één stroomnet?’ Klopt, stroom is stroom, maar het gaat erom hoe die is opgewekt. Bij grijze stroom gebeurt dat door gas, olie of steenkool. Groene stroom wordt geproduceerd door onder meer windmolens of een waterkrachtcentrale. Elke elektriciteitseenheid is traceerbaar. Een certificeringsorganisatie (CertiQ) van de overheid geeft voor elke eenheid duurzaam opgewekte stroom een GvO (Garantie van Oorsprong)-certificaat uit. De Autoriteit Consument & Markt controleert of de stroom die is verkocht als ‘groene stroom’ ook werkelijk groen is. Met andere woorden: of er een GvO aan is gekoppeld.

Isoleren is essentieel

Een huis vergroenen betekent daaraast ook allereerst: isoleren. Te beginnen met het dichten van alle kieren met tochtstrips, een dorpelprofiel of, waar dat kan, met siliconen- of acrylaatkit. Om warmteverlies door een koude buitenmuur te voorkomen, zijn cv-radiatoren eenvoudig af te plakken met speciale folie. Isoleer in onverwarmde ruimten de cv-leidingen. Vergeet ook de brievenbus in de voordeur niet; een tochtborstel of tochtklep is zo gemonteerd en voorkomt heel wat warmteverlies.

Maar zorg wél voor frisse lucht

Een huis dat potdicht zit staat garant voor gezondheidsproblemen. Door de aanwezigheid van mensen, huisdieren en planten raakt de lucht verontreinigd en vochtig, maar kan niet worden afgevoerd. Dat kan leiden tot schimmelvorming, een ophoping van fijnstof, huisstofmijt en in het ergste geval een koolmonoxidevergiftiging. Een goede ventilatie is dus van levensbelang. Zorg voor voldoende ventilatieroosters en/of klapraampjes, liefst in combinatie met mechanische ventilatie.

En hoe zit dat met zonnepanelen?

Milieuvriendelijk, geen CO₂-uitstoot en een veel lagere energierekening. En soms kunnen ze zelfs geld ópleveren. Zonnepanelen wekken stroom op door zonlicht en passen dus bij milieubewuster leven. Ook bij bewolking leveren de zonnecellen elektriciteit, maar uiteraard minder dan op een stralende dag. Let er bij de aanschaf van zonnepanelen op of het dak voldoende zonlicht vangt en ga alleen in zee met een erkend installateur. Goedkoop is echt duurkoop. De voordeligste panelen leveren meestal veel minder rendement op en kunnen zelfs onveilig zijn. Laat je dus goed informeren. Zie je op tegen de kosten van aanschaf? Zonnepanelen zijn ook te huren of leasen. Dat heeft uiteraard invloed op de ‘terugverdientijd’ die dan gemiddeld twee tot vier jaar langer is dan bij gekochte zonnepanelen. De overheidssubsidie op de aanschaf van zonnepanelen is inmiddels gestopt. Maar de btw over de aankoop en installatie is nog steeds terug te vragen bij de Belastingdienst.

De salderingsregeling

De salderingsregeling houdt in dat als zonnepanelen meer stroom opleveren dan een huishouden verbruikt, het overschot wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnet. Dat levert geld op. Deze regeling zou vorig jaar stoppen, maar is verlengd tot 1 januari 2023. Vanaf die datum wordt het salderen stapsgewijs afgebouwd naar nul in 2031.

Warmtepomp voor milieubewuster leven, ja of nee?

De warmtepomp, het woord alleen al doet een hoop mensen zuchten. Moeten we dat dure ding straks allemaal aanschaffen? Nee dus. Elke gemeente in Nederland moet vóór 2030 per wijk een ‘warmteplan’ hebben gemaakt. Naar schatting zal ongeveer de helft van de Nederlandse huizen kunnen worden aangesloten op een collectief warmtenet. Er is dan geen warmtepomp nodig en radiatoren of vloerver-warming blijven via een warmtewisselaar gewoon functioneren. Voor het koken is uiteraard wel een inductiekookplaat nodig. Voor de woningen die niet op een warmtenet kunnen worden aangesloten, zal er naar een alternatief moeten worden uitgekeken: zonneboilers, convectoren of elektrische verwarming, maar de warmtepomp is naar verwachting het efficiëntste alternatief. De prijs voor aanschaf en installatie loopt nogal uiteen en is afhankelijk van het type: volledig elektrisch of een hybride warmtepomp. Die laatste werkt in combinatie met een cv-ketel. Kijk voor informatie op mileucentraal.nl, eigenhuis.nl, warmtepomp-info.nl of klimaatexpert.nl. Meedoen met collectieve inkoop is altijd voordelig, bijvoorbeeld via Vereniging Eigen Huis. Tik voor alle informatie ‘warmtepomp’ in op eigenhuis.nl. Maar informeer eerst of de plannen van de gemeente voor je wijk al bekend zijn. En of er subsidie te krijgen is.

En wat is groen gas?

Groen gas is een duurzaam alternatief voor aardgas en zal mogelijk belangrijk worden bij de energietransitie, al wordt er nu nog lang niet genoeg geproduceerd om aan de vraag te kunnen voldoen. Het wordt gemaakt uit biomassa die is samengesteld uit onder meer gft-afval, mest en slib. Dan heet het nog biogas, pas nadat het is gezuiverd en gedroogd mag het groen gas worden genoemd en wordt er ook het eerder genoemde GvO-certificaat aan gekoppeld. Meer weten? Kijk op groengas.nl of vergroenjegas.nl

Weg met die tegels

Het was lang een trend om de tuin te betegelen. Lekker onderhoudsvriendelijk, maar desastreus voor het afvoeren van regenwater. De verstening houdt de natuurlijke drainage tegen, waardoor het water niet meer in de aarde kan wegzakken. Daardoor raakt het rioleringssysteem overbelast, met wateroverlast tot gevolg. Daarnaast is zo’n tuin funest voor het behoud van onze sterk teruglopende insecten-populatie. Die zijn vanwege bestuiving voor ons van levensbelang én als voer voor de vogels. Reden genoeg om de tuin te vergroenen: tegels eruit, aarde, planten, struiken en bomen erin. Lekker met je handen in de aarde wroeten is bovendien weldadig voor ons overbelaste brein dat door alle prikkels de hele dag ‘aan’ staat. Groen kalmeert; niets is rust-gevender dan ruisende bomen en vogelzang. Nog een voordeel: een groene tuin blijft koeler in onze steeds heter wordende zomers dan een betegelde. Ook de aanschaf van een regenton is een aanrader. Even aansluiten op de regenpijp en er wordt geen druppel meer verspild; met het opgevangen regenwater kunnen tuin en kamerplanten worden begoten en kan eventueel het toilet gratis worden doorgespoeld. Sommige gemeenten geven subsidie om een regenton te installeren. Google op ‘subsidie afkoppelen regenwater’ + de naam van je gemeente.

Dít kun je meteen doen voor een milieubewuster leven

Klinkt dat allemaal als een (te) grote stap op dit moment? Dan kun je ook kleinere dingen doen om milieubewuster te leven. Denk bijvoorbeeld aan:

• Gebruik ledlampen
• Neem een slimme thermostaat.
• Douche zo kort mogelijk.
• Gebruik een waterbesparende douchekop (dat scheelt twee liter per minuut!).
• Laat geen stekkers in stopcontacten zitten als je de apparaten toch niet gebruikt. Die ‘sluipstroom’ slurpt veel meer op dan je denkt.
• Zet je tv echt uit en niet op stand-by.
• Zet de cv een uur voor het slapengaan lager.
• Nieuwe keuken? Kies meteen voor een inductiekookplaat.
• Ver- of uitbouwen? Kies dan voor vloerverwarming.

Informeer bij het Energieloket

Elke gemeente heeft een Energieloket, waar je terechtkunt met alle vragen over het verduurzamen van je huis en milieubewuster leven. Zijn geven ook informatie over subsidies die per gemeente kunnen verschillen. Sommige gemeenten hebben energiecoaches; dat zijn vrijwilligers met verstand van zaken die bij je thuis komen om vrijblijvend advies te geven.

Handige sites

Op verbeterjehuis.nl van Milieu Centraal vind je alle informatie over hoe je je huis zo energiezuinig mogelijk maakt, de subsidies per gemeente – die kunnen onderling verschillen – warmtepompen en andere nuttige zaken. Ook kun je er checken hoe het is gesteld met de isolatie van je huis.

Meer handige sites zijn onder andere deze:

• anders-verwarmen.nl
• energiesubsidiewijzer.nl
• milieucentraal.nl
• rijksoverheid.nl
• ikwilsubsidie.nl
• eigenhuis.nl
• consumentenbond.nl
• natuurenmilieu.nl

Tekst | Heleen Spanjaard

Beeld | Getty Images