Een hulpbehoevende man is geen echte kerel toch? Kwetsbaar zijn is niet ‘mannelijk’

Twee weken geleden werd een onderzoek van EenVandaag gepubliceerd waaruit bleek dat vier op de tien mannen in Nederland pessimistisch zijn over hun plek in de maatschappij en het gevoel hebben dat ze overal de schuld van krijgen. Mijn eerste reactie was behoorlijk meedogenloos: gaan die gasten serieus huilie huilie doen omdat ze na honderden jaren ongelijkheid nu eindelijk eens een stukje moeten opschuiven?! En dat terwijl we in Nederland nog steeds te maken hebben met een loonkloof van zes procent (bij leidinggevende functies in het bedrijfsleven zelfs twintig procent) en vrouwen ook nog steeds het grootste gedeelte van de mental load* en concrete zorg voor het gezin en eventuele mantelzorg op hun bordje krijgen. Tegelijkertijd besef ik dat het, met name voor mannen, verwarrende tijden zijn. Wat is nu eigenlijk een echte man? Welke rol heeft die in de samenleving of binnen relaties? Mag je nog iemand versieren? En hoe doe je dat dan? Moet je eerst om alles toestemming vragen? Termen zoals ‘mannelijk’ versus ‘vrouwelijk’ worden geherdefinieerd of op den duur misschien zelfs afgeschaft.

Trans-dochter

Ik heb een trans-dochter. Ze is geboren in het lichaam van een jongen maar voelt zich een meisje. Dat is op zich al een moeilijk pad, want de enige weg naar zichzelf betekent een leven lang medicijnen en misschien zelfs allerlei operatieve ingrepen. Maar het ingewikkeldste is dat veel mensen dit vanuit hun geloof of opvoeding maar moeilijk kunnen accepteren, wat tot agressieve reacties kan leiden. Ik heb aanvaard dat ook ik nooit helemaal zal kunnen invoelen wat zij voelt, maar ik hoef het niet te begrijpen om haar lief te kunnen hebben. Uiteindelijk zijn we allemaal verschillend. En transgender zijn is geen mening of politiek statement. Het is niet iets waar je voor hebt gekozen. Het overkomt je en je moet ermee dealen.

Knellende rollenpatronen

Zoals ik al zei kan ik me moeilijk in de genderdysforie van mijn kind verplaatsen. Maar wat ik wel altijd heb ervaren zijn die knellende rollenpatronen. Die rol van dat typische meisje heeft mij nooit gepast en voelde zo vaak als oneerlijk. Om nog maar te zwijgen over de dubbele seksuele moraal in onze samenleving. Ik ben eerlijk gezegd zó ontzettend blij dat die modellen nu eindelijk steeds meer op de schop lijken te gaan. Dat geneuzel over dat mannen van Mars zouden komen en vrouwen van Venus; we komen allemaal van planeet aarde, mensen!

Ja, natuurlijk zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen, maar die zouden niet moeten uitmonden in ongelijkheid. En ook niet in malletjes met etiketjes van ‘mannelijkheid’ of ‘vrouwelijkheid’. Gelukkig zien de mannen in mijn omgeving dat ook grotendeels in. Die ervaren net zo dat knellende en zelfs soms toxische gevoel van de rol die ze sinds jaar en dag behoren te spelen. Hoe komt het dat er ruim twee keer zoveel mannen als vrouwen zelfmoord plegen? Niet omdat vrouwen zich gelukkiger voelen of minder belast zijn. Integendeel, vrouwen zijn bijna twee keer zo vaak depressief vergeleken met mannen. Nee, die mannen beëindigen hun levens omdat ze geen uitweg meer zien. Ze hebben niet geleerd om over hun gevoelens te praten, laat staan om om hulp te vragen. Want een hulpbehoevende man is geen echte kerel toch? Kwetsbaar zijn is niet ‘mannelijk’.

Opgelegde masculiniteit

Mijn man was laatst op een eendaags retreat bij een ‘mannencirkel’. Daar verbroederen mannen en delen ze hun gevoelens en (onverwerkte) emoties. Wat mij betreft is dat een mooi initiatief om mannen uit die toxische kramp van opgelegde masculiniteit te verlossen. Ik ben trots op hem dat hij dat soort stappen maakt en vind hem daardoor alleen maar aantrekkelijker.

Kortom, ik begrijp dat het even schakelen is voor veel mannen omdat bepaalde privileges niet meer vanzelfsprekend zijn. Dat de mannen nu ook iets harder moeten lopen voor hun positie op bepaalde plekken op de arbeidsmarkt. Ik snap ook dat het voor mannen eng is om op zoek te gaan naar die zachtheid en gevoelens, ik begrijp de angst die daaruit voortkomt om niet meer mannelijk en sexy gevonden te worden. Daar ligt ook een taak voor ons vrouwen, om de mannen daarin aan te moedigen.

Uiteindelijk zijn we allemaal slachtoffer van eenzelfde construct en heeft het helemaal geen zin om te bakkeleien over schuld. Privileges heb je gekregen, daar heb je niet per se om gevraagd. Maar die privileges inleveren doet altijd een beetje pijn. En precies die stuiptrekkingen zie je nu terug in dat onderzoek. Meer is het denk ik niet. Het is nu aan ons, mannen en vrouwen, om nieuwe definities te bedenken. Nieuwe vormen om met elkaar om te gaan en ons tot elkaar te verhouden. Ik ben ervan overtuigd dat wij allemaal, ook de mannen, van deze nieuwe ontwikkelingen gaan profiteren. Dat ze ons veel meer ruimte gaan geven om een ‘heel’ mens te worden.

*Mental load: het onzichtbare, mentale werk dat het managen van en zorgen voor het huishouden, de relaties en de familie behelst.

Over Tanja Jess

Tanja Jess is actrice en presentatrice. Ze is al zo’n dertig jaar te zien in allerlei films, op het toneel en in series en programma’s op tv. Ook heeft ze uitstapjes gemaakt naar radio en schreef ze een boek (De Mama Match). Intussen schrijft zij al vijftien jaar columns voor diverse magazines en heeft ze haar eigen podcast, Kaarten Op Tafel. Ze is moeder van twee pubers, heeft een hond en twee katten en is getrouwd met zanger Charly Luske.

Wil je Tanja volgen? Dat doe je natuurlijk tweewekelijks op vrijdag bij Margriet. Daarnaast kan dat ook via haar eigen website Tanjajess.nl, via Instagram of Facebook.

Dit artikel komt uit het Digitale Magazine van Margriet. Benieuwd wat er nog meer in staat? Klik hier.