Seksuoloog Astrid Kremers: ‘Als de kinderen uit huis zijn, biedt dat zeker nieuwe kansen voor betere seks’

Ja, ik heb makkelijk praten, qua seks. Ik heb nog een behoorlijk verse relatie en als íéts goed is voor de lust is het wel nieuwigheid. Mijn Willem en ik wonen bovendien niet samen en ook dát is goed voor de aantrekkingskracht, weet ik intussen. Je moet elkaar ook weleens missen en je deelt geen huishouden, waardoor er ook veel minder lustdodende huiselijke ergernissen kunnen ontstaan. Wel getrouwd, niet samenwonend. Dat klinkt wat onorthodox, maar mijn seksleven floreert er wel door.

‘We zijn nooit met z’n tweeën’

Maar goed, ik wil dat de seks tussen ons ook nog goed is over tien, twintig, dertig jaar. Uit ervaring en de verhalen om me heen weet ik ook hoe makkelijk de seks in het slop raakt als het leven verder druk is en je eigenlijk al overbelast bent. Ik weet nog dat mijn ex-man en ik soms half grappend tegen elkaar zeiden, als de gelegenheid zich eindelijk voordeed: ‘Nu moeten we eigenlijk vrijen.’ En dat we dat dan gewoon niet konden opbrengen. Ik leerde toen ook: je moet eerst aan jezelf toekomen en pas dan is er ruimte voor de ander. En ik ken de verhalen van vriendinnen met thuiswonende pubers. ‘Om elf uur hangen ze nog op de bank,’ klaagde er eentje. ‘Ik ga eerder naar bed dan zij.’ En een ander: ‘We zijn nooit met z’n tweeën, echt nóóit.’ Hoe kom je dan aan jezelf toe? Laat staan aan elkaar?

Yaël, mijn meervoudig gehandicapte dochter, is zestien, maar is nog maar twee nachten per week bij mij. De rest van de tijd is ze in de instelling of bij mijn ex-man. Als ze er is, is ze er ook helemáál, omdat ze permanent zorg nodig heeft. Maar als ze er niet is, heb ik ook echt de handen vrij. Soms zijn Willem en Yaël er allebei en dan doen Willem en ik het eigenlijk nooit. Ik sta dan namelijk in de zorgstand en die verhoudt zich slecht tot de luststand. Eigenlijk is het een wonder dat mensen die kinderen thuis hebben nog vrijen, denk ik weleens.

Seks als de kinderen uit huis zijn

Gelukkig vliegen ook gezonde kinderen op een dag uit. En dan is er alle gelegenheid om de seksuele verbinding die je hebt met je partner nieuw leven in te blazen. Toch? Nou, zo eenvoudig is dat niet altijd, vertelt seksuologe Astrid Kremers van sexuoloog.nl me. “De nieuwe levensfase die aanbreekt als de kinderen de deur uit zijn, biedt zeker kansen voor betere seks,” zegt ze. “Maar uitdagingen zijn er ook. Vaak komen studenten in het weekend, juist als je vrij bent, weer thuis. En dit is ook de fase waarin er een beroep op je wordt gedaan als mantelzorger voor je ouders of als oppas voor kleinkinderen. Je kunt ook werkstress hebben van een verantwoordelijke baan of juist werk missen.” En dan kunnen overgangsklachten je parten spelen. Kremers: “Dat zijn allemaal remmende factoren en daardoor kan het zoeken zijn naar een leuk seksleven.”

‘Vier factoren bepalen zin in seks’

Die zoektocht begint bij jezelf, zegt Kremers. “De zin in seks is afhankelijk van vier factoren. De eerste ben je zelf. De tweede is je relatie en alles wat daarmee te maken heeft. De derde factor zijn de omstandigheden en de omgeving en de vierde zijn de seksuele prikkels.” In al die factoren moet je volgens haar goede keuzes maken om de lust te hervinden. Bijvoorbeeld leefstijlkeuzes. Kremers: “Mensen denken dat ik het in de behandelkamer vaak heb over expliciete seksuele handelingen, maar daar gaat het nauwelijks over.”

“Het gaat veel vaker over leefstijl. Ik spreek veel vrouwen die moe zijn, pijnen hebben, ontevreden zijn met hun uiterlijk en overgangsklachten ervaren. Dan is leefstijl de sleutel. Is er een gezonde balans tussen inspanning en ontspanning in je leven? Is er voldoende rust en slaap? Beweeg je genoeg? Eet je gezond? Rook, drink je? Als je je beter voelt, krijg je vaak ook meer zin in seks.”

Een klein rouwprocesje

Maar hoe ga je dan om met dat ineens rap veranderende uiterlijk? Ik vind dat nogal wennen namelijk. Hoe in één nacht mijn altijd al forse, maar stevige vormen in een soort flubber zijn veranderd. Dat ik ineens ‘Juliaantjes’ heb: als ik zwaai, zwaait de achterkant van mijn bovenarmen mee, net als bij Juliana toen ze nog koningin was. Die oogleden die een eigen leven zijn gaan leiden en nog in slaapstand staan als het al bijna tijd is om te lunchen… ‘Moet je kijken, ik krijg een stewardessenbef,’ zeg ik dan tegen Willem, wijzend op de verticale rimpels in mijn decolleté.

Onder mijn opmerkingen zit een klein rouwprocesje: dat ik niet meer die frisse verschijning ben van toen, maar ook dat er van alle goede seks met Willem nooit een baby komt. Niet dat ik een baby wil, maar het is toch een verlies dat het niet meer kan. Willem reageert als een man. Hij zegt: ‘Is toch heerlijk dat we uit de fase van kleine kinderen zijn?’ En bij elke verwijzing naar veroudering en verflubbering mompelt hij ‘lekker’ of ‘lekker zacht’.

‘Mildheid naar jezelf én je partner is belangrijk’

De liefdevolle blik die mild stemt, Astrid Kremers is er helemaal voor. Want ja, we worden allemaal ouder, maar we hebben volgens haar voor een belangrijk deel zelf in de hand hoe we ons daarover voelen. “Natuurlijk kun je je lijf extra aandacht geven als je ouder wordt, door het aan de binnenkant maar ook aan de buitenkant goed te verzorgen. Dus door aandacht te besteden aan voeding, water, beweging en eventueel supplementen, maar dus ook aan de verzorging van huid en haar en aan je kleding.”

Maar je kunt ook iets doen aan je gedachten erover. “Er zijn zo veel ideeën over schoonheid in onze samenleving: rimpels zijn lelijk en borsten moeten fier overeind staan. De schoonheidscriteria zijn helaas best strikt en star voor vrouwen. En dan zien we ook nog vaak onrealistische beelden van vrouwen in de media. Veel vrouwen kijken in de spiegel en denken: ik zie er heel anders uit. En dat is ook niet goed voor je seksuele leven.” Kremers adviseert je gedachten onder de loep te nemen en te zoeken naar meer helpende gedachten: “Mildheid naar jezelf én je partner is belangrijk.”

Hoe vind je elkaar?

Maar dan… Je kunt jezelf wel onder handen nemen, maar hoe vind je elkaar weer? Ik weet van te veel vriendinnen dat er nauwelijks of helemaal niks meer gebeurt in de slaapkamer. En dat ze dat niet echt bespreken met hun partner. Ik weet zelf hoe het kan gaan. Het gebeurt een poos niet meer en ineens is het onderwerp seks de grote roze olifant in de kamer. Je ziet en voelt de hele tijd dat ‘ie er is, maar niemand begint erover. Omdat het zo ongemakkelijk is en ook omdat je misschien wel zin hebt in seks, maar niet in de seks die je krijgt.

Omdat de aantrekkingskracht is geluwd of omdat er verder niet echt meer een connectie is en het dan vreemd is om ineens te gaan vrijen. Soms zie ik dat mensen elkaar echt klemzetten: ik wil het niet met je doen, maar je mag het ook niet met een ander doen. Dat heeft iets wreeds, vind ik, dat je in feite voor je partner bepaalt dat die geen seksleven meer heeft.

‘Seks is een uitdaging, maar het heeft ook iets moois’

Soms is de aantrekkingskracht echt weg, zegt Astrid Kremers, en dat zou een reden kunnen zijn om de relatie te beëindigen, want “het is best een groot onderdeel”. “Seks in een lange relatie is een uitdaging, maar het heeft iets moois om het met je partner te doen. Seks met een vreemde is niet zo moeilijk.” Hoe krijg je de zin met je vaste partner weer terug? Kremers zegt het duidelijk: “Je krijgt zin in iets als je verwacht dat het fijn zal zijn.” Het punt is, zegt ze, dat veel vrouwen de seks in hun relatie saai vinden en dat die soms ook niet zo belonend is: vrouwen vinden het soms nog normaal om pijn te hebben bij seks of niet klaar te komen.

En saaie, slechte seks moet je bespreken, zegt Kremers. Dat is niet makkelijk, geeft ze toe, want veel mensen hebben niet geleerd om over seksualiteit te praten. Toch kan juist de overgang helpen. “Ik spreek niet alleen van overgangskláchten, maar ook van overgangskráchten. Veel vrouwen krijgen voor het eerst in hun leven het gevoel: en nu ben ik aan de beurt. Die assertiviteit kun je gebruiken om te zeggen wat je wilt.”

Praat over seks als de kinderen uit huis zijn

Als je echt vastzit, kunnen een paar sessies bij een seksuoloog NVVS helpen. Maar, zegt Kremers: “Je kunt er ook met je partner over praten. Ik denk dat je dan zult moeten verdragen dat zo’n eerste gesprek over seks met je partner een beetje klunzig en gespannen verloopt. Het is net als met autorijden: je eerste les kon je het ook nog niet goed.” Een spelletje kan helpen. Kremers: “Op openhartig.nl vind je onder meer het spel Openhartig about seks. Dat kun je samen doen om van elkaar te ontdekken waarnaar je verlangt.” Ik zoek het meteen op, want ik ben dol op (seks)spelletjes: ‘Word je liever hard of zacht aangeraakt?’ (Mijn antwoord: afwisselend, ik houd van het onverwachte van een aanraking). En: ‘Wat is je meest erogene zone?’ (Mijn hals natuurlijk!).

Seks gaat over spanning, maar Kremers ziet dat in veel lange relaties de liefde is gaan overheersen, ten koste van de lust: “Je wordt meer familie en familiair contact werkt de-erotiserend, genegenheid dooft de lust. Er is meer verbondenheid en minder erotiek, minder mysterie. Juist de erotiek geeft je het gevoel dat je leeft. Als je dat weer wilt ontwikkelen, gaat het niet in één keer goed. Dat geeft niet.” Organiseer leuke dingen samen, zegt ze: “Veel mensen doen niet meer hun best voor elkaar, ook niet om elkaar te verleiden. Gaan jullie bijvoorbeeld nog weleens op datenight?”

‘Als niemand z’n best doet, krijg je saaie seks’

Niet meer je best doen voor elkaar, het is zó’n valkuil, zéker als het leven veel vergt. Zoals Esther Perel vaak zegt: je partner krijgt de restjes. Ik ken het zo goed. Dat je denkt: ik blijf toch thuis vandaag, waarom zou ik me opmaken? Een vriendin van me vertelde eens dat ze altijd een joggingbroek aantrok als ze uit haar werk kwam, en haar vriend ook. Het is jaren geleden. Ik weet nog dat een andere vriendin zei: ‘Nou, dan is je relatie wel voorbij.’ Het bleek niet veel later te kloppen. Je denkt: ik ben lekker mezelf, maar de ander heeft het gevoel dat het je allemaal niks meer kan schelen.

En als niemand meer z’n best doet, krijg je natuurlijk ook saaie, routineuze seks. Kremers vindt dat de nadruk bij heterostellen vaak te veel ligt op de daad, terwijl er nog zo veel meer seksuele handelingen zijn. “Het geluk zit er ook in seks niet te zien als een performance, maar als een ervaring, waarin je een schatkist aanlegt met waardevolle seksuele herinneringen en ervaringen. Dat kan van alles zijn: dankbaarheid, nabijheid, begeerte, verbinding.”

Seks op de agenda

Ja, een schatkist! Dat wil ik. Daarvoor moet je elkaar bij de les houden, denk ik. Willem en ik zetten seks op de agenda. Dat klinkt onromantisch, maar dat is het helemaal niet: we plannen er ruim de tijd voor. Een van mijn beste vriendinnen is al een eeuwigheid met haar man en doet het ook zo, en het werkt. We doen het eigenlijk nooit ’s avonds, want na het eten en de afwas zijn we moe (wat klinkt dit middelbaar) en willen we lekker een serie kijken of wat lezen. Maar we doen het wel overdag. Dan kruipen we ’s ochtends na de koffie of ’s middags na de lunch weer in bed en kijken we wel wat er gebeurt. En er gebeurt altijd wel wat…

Tekst | Sanne Kloosterboer
Beeld | Getty Images