PREMIUM
Seksueel grensoverschrijdend gedrag... Er moet iets fundamenteel anders, maar hoe dan?
Het programma BOOS over The Voice of Holland sloeg in als een bom. Slachtoffers spraken zich uit over seksueel grensoverschrijdend gedrag van coaches en medewerkers. Als er één ding duidelijk is geworden, is het wel dat er iets fundamenteel anders moet in de maatschappij.
Hoe zat het ook alweer?
Op 15 januari werd bekendgemaakt dat The Voice of Holland voorlopig van de buis wordt gehaald. De beschuldigingen van seksueel grensover-schrijdend gedrag en machts-misbruik zijn gericht tegen bandleider Jeroen Rietbergen, coach Ali B, ex-coach Marco Borsato en een itemregisseur.
De online uitzending van het BNNVARA-programma BOOS over deze misstanden werd in een halve dag gezien door ruim zeven miljoen kijkers.
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is seksueel getint gedrag dat over iemands grens gaat. Dat kan gaan van ongewenste aanrakingen tot verkrachting met geweld.
Uit onderzoek van vakbond CNV blijkt dat bijna 30% van de werkende vrouwen ooit te maken heeft gehad met aanranding of een andere fysieke vorm van seksuele intimidatie op de werkvloer, en 61% met seksueel getinte opmerkingen. Bij mannen zijn die percentages respectievelijk 5% en 18%.
75% van de mensen die een ervaring met seksueel geweld delen, krijgt minimaal één beschuldigende reactie. Experts waarschuwen voor dit zogenoemde victim blaming, waarbij slachtoffers de schuld krijgen van een seksueel incident. Denk aan opmerkingen als: ‘Waarom heb je niets gedaan?’ In veel gevallen gebeurt victim blaming onbewust, maar deze indirecte beschuldigende opmerkingen kunnen bestaande gevoelens van schuld en schaamte bij slachtoffers alleen maar versterken.
In 70% van de situaties waarin sprake is van verkrachting kan het slachtoffer zich niet verzetten, doordat hij of zij verstijft van angst. Dit heet tonic immobility, een overlevingsreactie van je lichaam.
Bronnen: BOOS, CNV, Slachtofferhulp Nederland, Amnesty International.
Lezeres Anke Orriëns:
“Beschrijf duidelijk wat grensoverschrijdend gedrag is en maak het bespreekbaar als onderdeel van seksuele voorlichting door ouders, leraren en opvoeders.”
Lezeres Tjarda Adema-Platvoet:
“Er is een cultuurverandering nodig. Er wordt nog te vaak gedacht of gezegd ‘moet toch kunnen, is een geintje’. Dat is het dus niet.”
Lezeres Ellen Arentshorst:
“Ik ben al wat ouder, maar er staan twee momenten in mijn geheugen gegrift: een scheikundeleraar en een brandweercommandant die hun handen niet thuis konden houden en misbruik maakten van hun ‘positie’. Het is een sluimerend probleem. Ga terug naar de basis, heb respect voor elkaar.”
Lezeres Henriette Goossens:
“Er rust een enorm taboe op dit onderwerp, waardoor veel slachtoffers er niet over durven te praten. En áls ze er al over praten, wordt er gauw gedacht of gezegd: ‘Je zult het wel hebben uitgelokt.’ Het is hoog tijd dat er meer openheid komt en dat de persoon die dit aankaart serieus wordt genomen. En het gaat nu over vrouwen, maar er zijn ook mannen die dit overkomt. Dit moet bespreekbaar worden gemaakt.”
Lezeres Anneke van der Leest:
“Misschien ook eens kijken naar al die vreselijke rapnummers. Wat daarin allemaal wordt gezegd over vrouwen…”
Lezeres Margret Brandhoff:
“Meer vertrouwenspersonen in het bedrijfsleven, vrouwen als leidinggevenden om het aankaarten van dit soort problemen makkelijker te maken, maar vooral ook opvoeding, van meisjes én jongens.”
Renée Römkens, emeritus hoogleraar op het gebied van gender en geweld, in RTL Nieuws:
“Hoe treurig het ook is, het is hoopgevend dat vrouwen naar buiten komen en zeggen: ‘Tot hier en niet verder.’ Dat hebben we nodig om het besef te laten indalen dat we echt een probleem hebben waar iets aan moet worden gedaan. Dat dit niet met de term ‘flirten’ wordt afgedaan.”
Lezeres Astrid Berkhof-Echten:
“Gewoon je gezonde verstand gebruiken. Misschien wat kort door de bocht, maar als enigszins weldenkend mens zou je toch verwachten dat iedereen weet dat dit niet normaal is.”
Liza Mügge, universitair hoofddocent politicologie aan de UvA, in Metro:
“Mensen aan de top moeten helder communiceren dat seksueel grensoverschrijdend gedrag in hun organisatie niet wordt getolereerd. Ook moeten ze duidelijk aangeven waar men binnen de organisatie terecht kan, mocht er wel wat voorvallen. En slachtoffers moeten adequate nazorg krijgen. Als dat niet op orde is, ligt daar een grote opdracht. Dat geldt voor álle bedrijven.”
Willy van Berlo programma-manager seksueel geweld bij kenniscentrum Rutgers in het programma BOOS:
“Als niemand wordt gecorrigeerd op seksueel grensoverschrijdend gedrag kan het idee ontstaan dat diegene dit gewoon kan maken. Het is daarom heel belangrijk dat de cultuur waarin dit soort gedrag plaatsvindt, wordt doorbroken. Dat het niet wordt getolereerd.”
Lezeres Valerie Poelman:
“Al heel vroeg in de opvoeding duidelijk maken dat ongewenst aan iemand zitten aanranding is.”
Lezeres Bea Meijer:
“Goed voorbeeld doet goed volgen. Stop met de verloedering en normvervaging op tv. En leer je kinderen normen en (eigen)waarde(n).”
‘Ik dacht dat het aan mij lag’
De giftige cultuur van The Voice staat niet op zichzelf. Ook de redactieleden van Margriet maakten in het dagelijkse leven seksueel grensoverschrijdend gedrag mee.
“Ik was 21 en zat met vriendinnen in de kroeg. Ik raakte aan de praat met een jongen en het was erg gezellig. Toen ik naar de wc ging, kwam hij me achterna en greep me in mijn kruis. Ik duwde hem van me af en ben meteen naar huis gegaan. Ik voelde me zo vies en vooral ook verward. Lag het aan mij? Had ik er aanleiding toe gegeven? Toen mijn vriendinnen het later hoorden, werd er lacherig over gedaan. Dat deden mannen nou eenmaal weleens. En zo dacht ik er ook over. Idioot eigenlijk.”
“Ik liep stage bij een grote uitgeverij van allerlei tijdschriften. Ik was een jaar of 22. Op een dag stond ik bij de lift te wachten toen een mannelijke salesmanager langsliep. Hij bekeek me van top tot teen en zei: ‘Wat heb je een lekker kontje in die broek.’ Ik mompelde iets van ‘Dank je wel’ en maakte me uit de voeten. Nu zou ik die kerel verrot schelden en melding maken bij HR. Maar toen was ik jong, nog niet weerbaar en had ik geen idee.”
“Op mijn achttiende werkte ik bij een middenstander. Hij maakte altijd al ongepaste opmerkingen, maar op een dag trok hij me over de toonbank en begon me te zoenen. Ik weet nog dat ik hem heb afgeweerd en zonder iets te zeggen ben weggegaan. Het was een zaterdagbaantje, dus ik stuurde een brief dat ik niet meer wilde komen werken. De zaterdag daarop belde zijn vrouw me waar ik bleef. Bleek dat die brief haar dus nooit had bereikt. Goh, hoe zou dat nou komen…?”
Het is belangrijk dat je je realiseert: ik ben niet de enige, het ligt niet aan mij. #speakup #metoo
Je hart luchten?
Wil je naar aanleiding van de berichtgeving praten over je eigen ervaringen met seksueel grensoverschrijdend gedrag? Neem dan (gratis) vrijblijvend en anoniem contact op met: Slachtofferhulp Nederland (0900 – 01 01 of via de chat op slachtofferhulp.nl), Centrum Seksueel Geweld (0800 – 01 88 of via de chat op centrumseksueelgeweld.nl) of Mind Korrelatie (0900 – 14 50 of via de chat op mindkorrelatie.nl).
