PREMIUM
Zó pak je je schulden aan en houd je het hoofd boven water
Een volle tank is tientjes duurder, de energierekeningen zijn enorm gestegen en je bent steeds meer kwijt aan een volle boodschappenkar. Zo kunnen schulden snel oplopen. Annemarie van Gaal geeft tips om je schulden de baas te worden.
Schulden, en nu?
Als je schulden hebt kun je, afhankelijk van de ernst van je schulden en je motivatie grofweg voor de volgende mogelijkheden kiezen:
1. zelf de schouders eronder zetten
2. hulp zoeken bij de schuldhulpverlening.
Betaalproblemen zijn niets om je voor te schamen, maar je moet er wél wat aan doen. Zelf de regie pakken om de problemen proberen op te lossen vereist discipline, maar maakt ook enorm trots als het lukt. Maak allereerst een overzicht van je schulden. Noteer alle facturen die je nog moet betalen en alle betalingsregelingen die je hebt afgesproken met de schuldeiser.
Maak de brief open
Als je precies weet welke instantie welk bedrag van je tegoed heeft, kun je gaan werken aan het wegwerken van je schulden. Als je een brief van een incassobureau krijgt, is het belangrijk om meteen te reageren. Door de brief te negeren of je kop in het zand te steken, verdwijnt de schuld niet. Sterker nog: de schuld wordt met de opeenstapeling van incasso- en andere kosten alleen maar hoger. Soms is de incasso onterecht, heb je de rekening al betaald of vind je dat je niet hoeft te betalen. Zoek dan de bewijzen en correspondentie bij elkaar en bel het incassobureau. Zij nemen dan contact op met het bedrijf dat de incasso uit handen heeft gegeven. Zorg dat je altijd de naam opschrijft van degene die je hebt gesproken en de datum van het telefoongesprek, zodat je later iets hebt om op terug te vallen.
Je bent niet de enige
Incassobureaus zitten er echt niet op te wachten om jou in de financiële ellende te storten. Er zitten vaak redelijke mensen aan de telefoon, die samen met jou een goede oplossing willen bedenken en een reële betalingsregeling kunnen voorstellen. Laat me je wel een ding op je hart drukken: als je een betalingsafspraak hebt gemaakt, houd je er dan ook aan. Denk niet dat het wel losloopt, want dat doet het zeker niet. Je hoeft je ook niet voor een betalingsachterstand te schamen, want je bent zeker niet de enige. Zeker als je met meerdere schuldeisers en incassobureaus betalingsafspraken hebt, vereist het een behoorlijke discipline om alles op een rijtje te zetten en op tijd iedereen te betalen, maar je zult zien dat het heerlijke gevoel dat je krijgt als je weer een schuld hebt afgelost, onbetaalbaar is.
Lager IQ door stress
Uit onderzoek blijkt dat door de stress van het hebben van schulden je IQ met minimaal 7 tot wel 10 punten zakt. Als een gemiddeld IQ 100 is, dan betekent dit tijdelijke verlies aan IQ het verschil tussen weloverwogen, verstandige langetermijnbeslissingen nemen en onhandige kortetermijnbeslissingen.
Meer dan twee miljoen huishoudens in ons land hadden vóór de coronacrisis al grote moeite om rond te komen. Volgens een onderzoek van het Nibud blijkt dat bij maar liefs twintig procent van de Nederlandse huishoudens de inkomsten de laatste twee jaar zijn teruggelopen. Tel daar de alsmaar stijgende prijzen bij op en je begrijpt dat veel gezinnen in de financiële problemen zitten.
Persoonlijke lening
Mensen met grote schulden hebben gemiddeld een schuld van ruim € 30.000 bij maar liefst zestien verschillende schuldeisers. Waar begin je met aflossen? Soms is het mogelijk om alle schulden bij elkaar op te tellen en een persoonlijke lening bij een bank af te sluiten, waardoor je alle openstaande rekeningen in een keer kunt betalen. Als je bijvoorbeeld bij een grote bank een krediet afsluit, betaal je met de lage rentestanden maar een paar procent rente; heel wat minder dan de 10% die je nu vaak betaalt bij de postorderbedrijven en andere schuldeisers plús alle bijkomende incassokosten. Met een doorlopend krediet kun je al je schulden aflossen, zodat je nog maar één schuld overhebt. Mijn advies zou zijn om een doorlopend krediet af te sluiten waarbij je bijvoorbeeld minimaal 2% per maand aflost en je dus over een aantal jaren volledig schuldenvrij bent. Let wel op dat er geen nieuwe schulden bij komen en dat je al je nieuwe rekeningen meteen betaalt.
Als het problematisch wordt…
Als de schulden zó hoog zijn, dat ze niet meer zijn af te lossen uit de inkomsten of als de schulden voor problemen zorgen zoals loonbeslag, beslag op inboedel, uithuiszetting of afsluiting van gas, licht en water, dan spreek je over een zogenaamde ‘problematische schuld’. Van de gezinnen die in het verleden een beroep deden op de schuldhulpverlening waren er veel met een inkomen beneden modaal, maar ook gezinnen met een bovenmodaal inkomen. Meer dan een kwart van de mensen die aanklopten bij de schuldhulpverlening hadden een inkomen boven modaal.
Maak een overzicht
Op de site zelfjeschuldenregelen.nl van het Nibud en de NVVK (de branchevereniging op het gebied van schuldhulpverlening) kun je je eigen schuldenoverzicht maken en veel tips en adviezen krijgen om je betalings-achterstand af te bouwen.
Naar de schuldhulpverlening
Als je het gevoel hebt dat je zelf niet meer uit je schulden kunt komen, klop dan aan bij de schuldhulpverlening. Dat kan bijvoorbeeld via de Gemeentelijke Kredietbank, het maatschappelijk werk of de sociale dienst van de gemeente. De schuldhulpverleners zetten samen met jou de schulden op een rijtje en bekijken de mogelijkheden van bijvoorbeeld budgetbeheer. De schuldhulp-verlener zal in eerste instantie proberen een oplossing te zoeken via het zogeheten minnelijke traject.
Zij bieden de schuldeisers dan bijvoorbeeld gedurende 36 maanden een vast een bedrag per maand aan. Soms biedt de schuldhulpverlener ook een bedrag ineens. Dit bedrag wordt geleend door een (krediet)bank en degene met schulden lost dit bedrag gedurende 36 maanden af. Alle schuldeisers moeten in dit geval akkoord gaan met het voorstel. Als je je vervolgens aan alle voorwaarden houdt, wordt het restant van de schuld na 36 maanden kwijtgescholden.
Wsnp
Lukt dit niet en gaan niet alle schuldeisers akkoord, dan wordt de rechter ingeschakeld en begint het wettelijke traject. Hierbij kan een dwangakkoord worden ingesteld, waarbij alle schuldeisers worden gedwongen om akkoord te gaan met een lagere betaling. Het wettelijke traject heet de Wsnp (Wet schuldsanering natuurlijke personen).
Let op: er zijn helaas ook veel malafide schuldhulpverleners. Controleer daarom vooraf of de schuldhulpverlener is aangesloten bij de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulpverlening. nvvk.nl
Handige site
Op schuldenwijzer.nl kun je inloggen met je DigiD en dan krijg je een overzicht van schulden die je hebt bij de Belastingdienst, CJIB, gemeente en incassobureaus. Je ziet ook wie er beslag heeft gelegd op je inkomen. Je kunt dit overzicht ook delen met anderen die je wellicht kunnen helpen om geen beslag te leggen of om een coulanceregeling aan te bieden.
Het wettelijke traject
Als het niet lukt om met een schuldhulpverlener tot een minnelijk akkoord te komen, dan wordt de rechter gevraagd om een oplossing middels de Wsnp (Wet schuldsanering natuurlijke personen). Ongeveer 10% van de mensen die een beroep doen op de schuldhulpverlening, komt uiteindelijk in de schuldsanering (Wsnp) terecht. Gedurende drie (in sommige gevallen vijf) jaar moet je dan rondkomen van een bedrag op bijstandsniveau. Al je bezittingen worden in principe verkocht en alles wat je meer verdient, moet je gedurende die tijd afdragen. Met alle opbrengsten worden de schulden zo veel mogelijk afgelost. Je krijgt ook een bewindvoerder toegewezen, die je geldzaken beheert. Als je aan alle regels hebt voldaan, krijg je na drie (of vijf) jaar in de schuldsanering een zogeheten ‘schone lei’ en kun je vrij van schulden aan je nieuwe toekomst beginnen. Niet alle schulden worden overigens kwijtgescholden bij de Wsnp. Boetes worden bijvoorbeeld wél meegenomen in de schuldsanering, maar geven géén schone lei. Studieschulden zijn uitgesloten van schuldsanering en als je de eigen woning houdt zijn de hypotheekschulden ook uitgesloten.
Even wat cijfers
In 2020 werden bijna 3.000 mensen toegelaten tot de Wsnp. Omdat de Wsnp drie tot vijf jaar duurt, zaten er op dat moment zo’n 14.000 mensen in de schuldsanering. Van alle personen die het schuldsaneringstraject doorlopen, gaat 89% er met een schone lei uit. Helaas valt 19% na korte of lange tijd weer terug in het oude gedrag en belandt opnieuw in de schulden.
Focus op de toekomst
Schulden komen nooit uit de lucht vallen, er is altijd een oorzaak. Een van beiden kan bijvoorbeeld een schuld hebben meegebracht uit een vorige relatie. Of de financiële problemen zijn ontstaan door een faillissement, een gokverslaving of een verkeerde investering. Er zijn honderden oorzaken voor een schuld, maar er is maar één manier om een schuld af te lossen en dat is door er samen of als gezin je schouders onder te zetten en elkaar nooit meer een verwijt te maken.Er zullen talloze momenten komen waarop een van beiden zich benadeeld zal voelen, bijvoorbeeld als je iets wat je graag wilt niet kunt kopen of als je niet op vakantie kunt omdat je het vakantiegeld gaat gebruiken om tekorten aan te vullen. Als je op zulke momenten met een beschuldigende vinger blijft wijzen naar je partner en onderhuidse verwijten maakt, gaat dat ten koste van het bouwen aan een fijne en financieel onbezorgde toekomst. Dat wijzen slurpt energie en die kun je wel beter gebruiken. Bewaar je energie om je betalingsachterstanden in te lopen en om je relatie goed te houden. Het maakt helemaal niet uit wat de oorzaak van de schuld was. Daar verander je toch niets meer aan. Waar je wél iets aan kunt doen, is zorgen uit deze wankele financiële situatie te komen.
Wat is een beslagvrije voet?
De beslagvrije voet is het deel van het inkomen waarop een deurwaarder géén beslag mag leggen. Het is het minimumbedrag dat een huishouden nodig heeft om van te leven. Als je minder dan de beslagvrije voet overhoudt, kun je niet meer je dagelijkse boodschappen betalen en kom je snel verder in de problemen. Hoe hoog het bedrag is, hangt af van je inkomen en je gezinssituatie en bedraagt voor een alleenstaande zonder kinderen in 2022 € 1.691 per maand en voor een stel mét kinderen € 2.263 per maand. Het is belangrijk dat je alle informatie deelt met de deurwaarder, zodat die een goede berekening kan maken. De beslagvrije voet mag nooit meer dan 95% van je inkomen bedragen, zodat je altijd 5% hebt om je schulden mee af te lossen. Deurwaarders zijn verplicht om zich te houden aan de beslagvrije voet.
Hulp van een app
De Buddy-app is een handige hulp die je geld beheert en die bijvoorbeeld automatisch geld opzijzet voor je vaste lasten. ook kan-ie voor je bijhouden of je niet te veel of te weinig toeslagen hebt ontvangen. Je kunt de gegevens van de app ook gemakkelijk delen met bijvoorbeeld een deurwaarder, zodat deze aan de hand van je gegevens de beslagvrije voet goed kan berekenen.
Maximale rente
Veel postorderbedrijven en andere instellingen berekenen de maximale rente. Dat is de wettelijke rente, die op dit moment 2% is, plús een opslag van 8%. Op dit moment is de maximale rente dus 10%. Dat is echt heel veel. Op een krediet van € 5.000 betekent een maximale rente van 10% € 500 aan extra kosten per jaar. Elk jaar weer.
Bronnen: nibud, divosa, nvvk en cbs.
