‘Ze was niet hysterisch aan het opvoeden. Ik voelde me op geen enkele manier geremd’

“Toos van Erp-van Nistelrode, zo heet mijn moeder. Ze is geboren op 24 mei 1936 in het dorpje Acht bij Eindhoven. Opa had een kruidenierszaak in dat dorp en oma was in die tijd wat ziekig, waardoor mijn moeder, als oudste dochter van tien kinderen, de verantwoordelijkheid kreeg om voor haar broers en zusjes te zorgen. Daar was ze zeker niet altijd even blij mee. Thuis was mijn moeder druk en dominant. Daarop besloten haar ouders haar naar kostschool te doen. Vanaf haar negende woonde mijn moeder, overigens met veel plezier, bij de nonnen van Huize Nazareth in Best.

In de winkel

Op haar veertiende moest ze terug naar huis. Oma was zó ziek, dat mijn moeder hele dagen in de winkel moest bijspringen. Ze heeft vanaf dat moment altijd moeten werken en is nooit meer naar school gegaan. Eens per week, op de woensdagmiddag, verscheen een muziekleraar in het dorp die alle kinderen lesgaf. Dat was mijn vader.

1. “Mijn moeder als piepjong meisje.”
2. “Samen op vakantie, eind jaren zeventig.”
3. “Mijn moeder, toen ze 75 werd”

Een bon vivant met wapperend haar. Mijn moeder werd dolverliefd, dénk ik, maar wie weet was ze ook wel op zoek naar een manier om het dorp uit te komen. Want met mijn vader trok ze naar Eindhoven, de grote stad. In haar ogen moet dat exotisch zijn geweest. Mijn moeder is iemand die altijd avontuurlijk is geweest. Echt niet dus dat zij bleef hangen in een boerendorp. Ze wilde de wereld zien en ging veel reizen.In Eindhoven hadden mijn ouders een muziekwinkel en bij ons thuis werd ook muziekles gegeven. Ze kregen vier zonen. Pa was dag en nacht aan het werk, mijn moeder bestierde het huishouden en de winkel. Ik herinner het me als een druk bestaan van hard werken en veel plezier maken. Een vetpot was het niet. Zaterdags, de beste dag voor de verkoop, vroeg ik mijn vader hoeveel instrumenten hij die dag had verkocht. Viel het tegen dan dacht ik: daar gaat mijn winterjas. Mijn broers en ik gingen al jong aan de slag om zelf een centje bij te verdienen. Denkend aan die tijd beschouw ik mijn moeder als moedig en monter. Ze was niet hysterisch aan het opvoeden.

1. “Drie jaar geleden, samen naar de Koffietijd Kerstspecial. Ik dacht nog: waar zijn we aan begonnen? Maar mijn moeder vond alles en iedereen warm en gezellig.”
2. “Jaren zeventig, op vakantie in Duitsland. Moeder en zoon.”
3. “Mijn moeder, eind jaren tachtig met al haar zonen”

Ik groeide op in een joviale, makkelijke sfeer en voelde me op geen enkele manier geremd in mijn keuzes. Ook niet toen ik op mijn zestiende heel graag acteur wilde worden en tien zaterdagen naar de oriëntatiecursus van de Toneelschool in Amsterdam ging. Bij thuiskomst was het: ‘Hoe was het? Leuk?’ En dat was dat. Er werd geen druk op ons gelegd hoe we ons leven zouden moeten inrichten. Natuurlijk is ze trots op wat ik nu doe, maar niet trotser dan op mijn broers met totaal andere beroepen, van productdesign tot functies in het technische bedrijfsleven. Eén keer heeft ze zich binnen­gepraat bij de uitreiking van de Nipkowschijf voor de televisieserie Ramses. Ineens zag ik haar zitten op de eerste rij. Ik was compleet verrast omdat mijn moeder nou niet bepaald te koop loopt met haar trots. Plezier maken, wat belangrijk werd gevonden binnen ons gezin, zat ’m in eerste instantie niet in dure vakanties. We trokken wel elke zondag met z’n zessen het land in. We gingen op museumbezoek, wandelden door een plaatsje en als het heet was, gingen we met campingstoelen op de hei zitten en aten we brood met afgekoeld ei. Ik heb leuke herinneringen aan de uitjes met mijn moeder.

1. “Jaren zeventig, een stralend portret.”
2. “Met alle puberzonen op vakantie.”
3. “Mijn moeder, en vader, de trouwdag was wat sober”

Als we met z’n tweeën de trein pakten naar Amsterdam gingen we in de Jordaan naar het café van Tante Leen. Ook bezochten we samen musicals of een zwaar toneelstuk. Binnen het jongensgezin waar op zondag voetbal werd gekeken met zelfgebakken friet op tafel, trok ik er met mijn moeder op uit. Togen we naar de plaatselijke Chinees, waar we gniffelend een rijsttafel aten.Toen mijn vader met pensioen ging, hoopte mijn moeder dat ze samen de rest van de wereld zouden gaan verkennen. Maar hij kon het niet meer. Mijn moeder ging nog wel in haar eentje op reis. Eén keer zelfs zes weken naar een naar Nieuw-Zeeland geëmigreerde vriendin. Ik maakte me zorgen: stel dat het niet zo gezellig zou zijn als ze hoopte. Ik besloot haar te ontmoeten op Singapore Airport met het idee voor tien dagen naar Bali te gaan. Dan bezorgde ik haar in elk geval een fijne afsluiter.

Avontuurlijk

Op het vliegveld was meteen duidelijk dat ik me voor niets zorgen had gemaakt over deze zelfstandige, ondernemende vrouw. Mijn vader is een paar jaar geleden overleden. Mijn moeder kwakkelt wat met haar gezondheid, maar dat weerhoudt haar er niet van leuke dingen te doen. Zo volgde ze een computercursus, waardoor we ook kunnen e-mailen naar elkaar. Vorig jaar, toen zowat de hele wereld plat lag door corona, besloot ze te willen verhuizen. Ik twijfelde of het moment juist was, maar mijn moeder, mondig als altijd, zette haar zin door. Nu woont ze in een aanleunwoning. Van de week was ik bij haar om foto’s van vroeger op te halen en toen kwamen de anekdotes over vroeger los. Het mooist vind ik dat in al die verhalen doorsijpelt dat mijn moeder niks of niemand raar vond en niet bang was voor de wereld. Nog steeds trouwens; ze kiest niet voor de veilige route en gaat nog altijd nieuwe avonturen aan.”