‘We gaan naar ons werk, komen thuis, eten, kijken tv en dan gaan we slapen. Dat is toch geen leven?’

Yvonne

“Er verandert niets, dus ik vraag me af of deze therapie ons wel gaat helpen. Misschien moet Koos eerst zelf in therapie. En ik misschien ook wel. Ik denk dat de relatietherapie die we nu hier hebben niet diep genoeg gaat. Koos doet thuis helemaal niks met de dingen die we hier bespreken. We hebben het de vorige keer gehad over naar elkaar luisteren en dingen op een zachtere manier tegen elkaar zeggen, in plaats van meteen geïrriteerd reageren. Maar daar komt dus niks van terecht. In de gesprekken hier doet Koos nog wel of hij zijn best wil doen voor de relatie, maar thuis heeft hij al verschillende keren gezegd dat hij niet snapt wat we hier doen en dat het allemaal onzin is. Hij neemt de therapie dus helemaal niet serieus.”

Geen gesprekken

“Ik ben er zelf ook maar mee opgehouden om een gesprek met hem aan te gaan. Ik heb dat jaren geprobeerd, maar als je dan steeds weer te horen krijgt dat je altijd wat te zeuren hebt of je krijgt geen antwoord omdat hij wegloopt, dan geef je het uiteindelijk zelf ook maar op. Dus nu hebben we het nergens meer over. We staan op, gaan naar ons werk, komen thuis, eten en gaan op de bank zitten en tv-kijken. En dan gaan we slapen. Dat is toch geen leven? Ik heb Koos gevraagd of hij zo verder wil of dat hij liever wil scheiden. Weet u wat het antwoord was? ‘Voor mij hoeven we niet te scheiden, maar als jij dat wil, zal ik je niets in de weg leggen.’”

Laatste redmiddel

“Wat is dat nou voor antwoord? Dat is toch geen basis voor een relatie? Voor mij is deze therapie een laatste redmiddel. Als dit niet helpt, weet ik het ook niet meer. Natuurlijk heb ik er al wel eerder over gedacht om zelf weg te gaan, maar waar moet ik heen? Het huis waarin we nu wonen kan ik in mijn eentje niet betalen. Ik verdien niet zo veel en Koos heeft al gezegd dat ik niet moet denken dat er bij hem veel te halen valt. Hij zal mij betalen wat hij verplicht is, zegt hij, maar ik moet erop rekenen dat ik er financieel een stuk op achteruitga. Ik ben al eens eerder een paar weken weggegaan om na te denken over wat ik wilde. Ik heb toen bij mijn zus gelogeerd, maar zij waarschuwde me om niets overhaast te beslissen. ‘Realiseer je wel,’ zei ze, ‘dat het ook niet makkelijk is om in je eentje in een huurhuis te zitten met weinig inkomen.’ Dus zij bracht me weer aan het twijfelen. Het voelt zo oneerlijk: ik heb mijn hele huwelijk voor Koos en de kinderen gezorgd en daardoor nooit fulltime kunnen werken. En dus sta ik nu met lege handen.”

Koos

“Voor mij hoeven we niet te scheiden. Ik vind het ook niet ideaal zoals wij met elkaar omgaan. De sfeer thuis is vaak om te snijden. Dan heb ik kennelijk weer iets verkeerd gedaan of juist níét gedaan. Ik heb daar ook last van, maar ik doe het ermee. Ik weet niet goed wat Yvonne bezielt. Sinds de kinderen uit huis zijn, kan ze haar draai niet meer vinden. Plotseling kan ik geen goed meer doen in haar ogen. Ik ben nooit echt een prater geweest, maar de laatste jaren krijg ik voortdurend het verwijt dat ik niks zeg en niks vraag en dat ik dus niet echt in haar geïnteresseerd ben. Naar mijn idee ben ik niet echt veranderd, al is het natuurlijk wel zo dat je de meeste dingen wel van elkaar weet als je een kleine dertig jaar getrouwd bent. Het is voor haar geen nieuws als ik vertel wat ik die dag op mijn werk heb gedaan. En omgekeerd geldt dat ook. Ik ken de verhalen over haar collega’s en eerlijk gezegd boeit dat me allemaal ook niet zo erg.”

Altijd negatief

“Maar voor mij is dat nog geen reden om te gaan scheiden. Als zij dat wil en denkt dat ze dan gelukkiger wordt, moet ze dat doen. Maar eerlijk gezegd verwacht ik niet dat het dan beter met haar zal gaan. Yvonne is gewoon altijd nogal negatief geweest. Voor haar is het glas altijd halfleeg. Dat was al zo het begin van onze relatie. Toen al kon ze eindeloos vragen of ik wel echt van haar hield. Of ik het wel zeker wist.”

“Ik ben misschien altijd veel te eerlijk. Ik ben nooit vreselijk verliefd op haar geweest, maar ik vond het prettig om bij haar te zijn. Zij wilde altijd veel dieper op de dingen ingaan en maakte zich over veel meer dingen zorgen. Zo is ze nou eenmaal. Ik heb dat geaccepteerd, zoals ik ook accepteer dat zij naar mijn idee overdreven netjes en precies is op het huis en nooit erg geïnteresseerd was in seks. Dat miste ik vooral toen ik jonger was. Inmiddels is die behoefte bij mij ook minder geworden. Maar ik denk dat dat bij iedereen wel zo is als je wat ouder wordt.”

Teleurstellingen in het huwelijk

“Wat ik wil zeggen is dat je allemaal je teleur­stellingen hebt in een huwelijk en dat je elkaar toch niet echt kunt veranderen. Yvonne is zoals ze is en ik wil sommige dingen zeker anders, maar dat gaat niet.”

“Het klopt dat ik daarom ook niet zo veel vertrouwen heb in deze therapie. We hebben ons aangemeld op advies van de huisarts, bij wie Yvonne haar verhaal had gedaan. Maar ik zie hier de zin niet zo van in. Het gaat er toch vooral om dat je elkaar neemt zoals je bent?”

Therapie

Yvonne en Koos hebben zich beiden ingegraven in hun eigen overtuiging over veel zaken: zij wil praten, hij is geen prater, zij is netjes, hij ‘makkelijk’, hij wil meer intimiteit, zij heeft daar geen behoefte aan. In de zittingen bij mij zie ik telkens hetzelfde patroon. Yvonne kaart aan dat ze ongelukkig is en dat dit komt omdat ze te weinig aandacht en interesse voelt van de kant van Koos. Koos geeft hier nauwelijks meer antwoord op, omdat hij ervan overtuigd is dat die gesprekken alleen maar leiden tot meer somberheid en verwijdering. Terwijl Yvonne hem probeert te bereiken en het contact tussen hen wil versterken, eindigen haar pogingen juist in meer afstand en een groter gevoel van eenzaamheid. Het patroon van terugtrekken, waar ze nu in zitten en waarin nauwelijks meer met elkaar wordt gesproken, heeft zich geleidelijk aan ontwikkeld. In het begin van hun relatie gaf Yvonne op een vrij kritische manier aan wat ze miste in de relatie, waarop Koos zich verdedigde door in de tegenaanval te gaan. Dit ‘ja maar jij’-patroon’ veranderde toen Koos steeds minder ging reageren omdat hij merkte dat dit slechts tot meer verwijten leidde. Doordat hij niet meer reageerde op de pogingen van Yvonne om dingen te bespreken, ging zij zich ook steeds meer terugtrekken.

Twee eenzame mensen

Op dit moment leven ze als huisgenoten naast elkaar. Er wordt nauwelijks gepraat en ze raken elkaar ook niet meer aan. Terwijl het praten vooral de manier was van Yvonne om contact te voelen, vond Koos het gemakkelijker om dat zonder woorden, met een aanraking of via seksueel contact, te doen. Deze non-verbale manier om dichter bij elkaar te komen hebben ze echter ook afgeschaft. Omdat het zo treurig is om twee eenzame mensen te zien, die elkaar niet kunnen bereiken, doe ik mijn best om het patroon te doorbreken. Dat lukt nauwelijks in de sessies en al helemáál niet bij Koos en Yvonne thuis.

Verwachtingen bijstellen

We bespreken ook de mogelijkheid om uit elkaar te gaan en wat dat voor beiden zou betekenen. Daarbij wordt duidelijk dat de angst om alleen verder te gaan bij beiden toch groter is dan de onvrede over de relatie. Duidelijk is dat bij elkaar blijven alleen lukt als beiden hun verwachtingen rond de relatie bijstellen. Ze kunnen elkaars persoonlijkheid niet veranderen. Yvonne zal geen vrolijk, zorgeloos type worden en Koos geen geïnteresseerde prater. Maar daar staan wel dingen tegenover, anders zouden ze niet zo bang zijn om elkaar te verliezen. De vertrouwdheid die ze hebben door een lang leven samen, het feit dat ze samen goede ouders zijn en dat ze een comfortabel bestaan hebben opgebouwd met een mooi huis en goed inkomen, weegt uiteindelijk zwaarder. Koos en Yvonne kunnen misschien niet verder als liefdespartners, maar hopelijk wel op een vriendschappelijke manier als huisgenoten en ouders. Misschien krijgen ze meer van elkaar wat ze nodig hebben als ze minder verwachten en daardoor minder teleurgesteld worden.