Samen lezen (én lief en leed delen) in de boekenclub

Wilma Appelman (75)

Lievelingsboek: “Vingers van marsepein van Rascha Peper. Het boek gaat over de achttiendeeeuwse wetenschapper Frederik Ruysch die mensen en dieren op sterk water zet. Dat men toen in staat was om dergelijke experimenten uit te voeren, ongelooflijk!” Minste boek: “Schaduwkind van P.F. Thomése. Geschreven na de dood van het dochtertje van de schrijver. Het boek is zo in- en intriest. Dat kan natuurlijk bij een boek, maar hier werd ik een beetje naar van.”

Bijzondere vriendschappen

Wilma: “Ik zit sinds 2010 bij de Damescoupé, meer dan tien jaar alweer. Ik ben dus een van de oudgedienden. Ik vind de leesclub heel verrijkend: als je samen leest, bekijk je een boek vanuit hoeken die je zelf niet zo snel zou verzinnen. De leesclub bestaat sinds 2004, dus ook van voor mijn tijd. Via een annonce in de bibliotheek is destijds een oproep gedaan of er vrouwen waren die zin hadden om samen te lezen. De naam Damescoupé is afkomstig van een boek van Anita Nair. Het was een van de eerste boeken die in de Damescoupé is besproken. Het gaat over een alleenstaande Indiase vrouw die op een lange treinreis in een coupé zit voor alleen vrouwen. Ze hoopt het antwoord te vinden op de vraag of een vrouw kan leven zonder man. Wij zijn ook echt vrouwen onder elkaar.”

Irene Hemels (56)

Lievelingsboek: “Middlemarch van George Eliot. Het feit dat een vrouw in de negentiende eeuw onder de naam van een man publiceerde, om tóch te kunnen schrijven, vind ik een mooi idee.” Minste boek: “Lolita van Vladimir Nabokov. Best taaie kost, terwijl ik andere boeken van deze schrijver heel goed vond.”

Irene: “Er is sprake van gelijkwaardigheid en vriendschappelijkheid, ook al hebben we heel andere achtergronden. Ik ben druk als eindredacteur en journalist, sommige vrouwen hebben meer tijd omdat ze niet meer werken. Ik zit vier jaar bij de club en ben geïntroduceerd door een ander clublid dat ik ken van vrijwilligerswerk. Zij is clublid nummer zes, maar wilde niet aan het woord komen in dit verhaal. Ik ben gewoon eens een avondje gaan kijken en er was meteen een klik. Door de band die we hebben opgebouwd wordt het ook steeds leuker om een boek te bespreken.”

Margriet Fluitman-de Wit (60)

Lievelingsboek: “Contrapunt van Anna Enquist en Ik kom terug van Adriaan van Dis. Allebei heel mooie boeken, ik werd echt in het verhaal gesleept.” Minste boek: “Elk boek is met ijver en inzet geschreven, ik vind het daarom lastig om zomaar een boek als ‘slecht’ te bestempelen.”

Margriet: “We doen niet echt aan ballotage, maar iemand moet wel wezenlijke interesse hebben voor het lezen van literatuur én je moet het leuk vinden om dieper op je leeservaring in te gaan. Als er iemand afvalt, komt er via via altijd wel weer iemand bij. Rita is er door mij bij gekomen; ik ken haar al vanaf de lagere school. Er is in de loop der tijd ook een vriendschapsband gegroeid met de andere leden. Zoals Irene zei: ‘We zijn erg verschillend, maar omdat we de liefde voor het lezen delen, vallen de verschillen weg.’”

Koffertje vol boeken

Wilma: “De boeken krijgen we via de bibliotheek in een zogeheten ProBiblio-koffer. Ik ben degene die het koffertje ophaalt. Eens in de zes weken komen we bij elkaar en dan deel ik de boeken rond. Dan hebben we zes weken om het te lezen. Als we het boek de keer daarop hebben besproken, wissel ik het koffertje in. Elk jaar krijgen we een lijst met boeken en een korte omschrijving waaruit we een keuze maken. Zelf geven we ook boeken op, als we bijvoorbeeld iets moois erover hebben gelezen. Maar wat we daadwerkelijk krijgen, blijft een verrassing. Het voelt als pakjesavond: welke boeken zullen er nu weer in het koffertje zitten?”

Judith Wentzel (59)

Lievelingsboek: “Ik mis mezelf van Lisa Genova. Over een vrouw die de diagnose vroege alzheimer krijgt. Heel aangrijpend beschreven wat dit met iemand doet.” Minste boek: “Heb ik niet. Elk boek heeft wel iets wat me aanspreekt.”

Judith: “Tijdens een bijeenkomst blijven we soms over en weer vragen op elkaar afvuren, dan is het zó interessant: hoe zit dit dan, en wat zou dat betekenen? Ik zit op de club via Rita, nu anderhalf jaar. Rita heeft een pedicurepraktijk en ik kom bij haar voor behandelingen. Maar ik ken haar al veel langer uit Enkhuizen. Mijn moeder had een boekwinkel om de hoek van onze banketbakkerij. Als wij het druk hadden in de winkel, ging onze oudste dochter naar oma, lekker boekjes lezen. Het lezen zat er al vroeg in bij mij. De liefde voor boeken is op drie generaties overgedragen en de vierde komt eraan: onlangs heeft mijn dochter een kleintje gekregen.”

Kaartjes met vragen

Irene: “Om afwisseling in onze leesclubsessies te brengen, hebben we een kaartjessysteem bedacht met verdiepingsvragen. Omdat we elkaar inmiddels goed kennen, is er het gevaar dat we snel zijn afgeleid door persoonlijke dingen. We wilden niet werken met een gespreksleider, dat is zo hiërarchisch en daar houden we niet van. Zo’n kaartjessysteem is ideaal. Om de beurt trekken we blind een kaartje uit de stapel. Er staan vragen op als: met welk personage voel je je het meest verwant? We houden er ook weer niet té streng aan vast, het moet ook geen ‘heilig moeten’ worden. Grappig dat de kaartjes – onze uitvinding dus! – nu ‘officieel’ worden verspreid via ProBiblio, de overkoepelende leescluborganisatie waarvan we deel uitmaken. We hadden ze een keer per ongeluk na afloop van de avond in de leeskoffer gestopt. Toen ze bij de bieb werden gevonden, vond men het idee zó leuk, dat de kaartjes als set zijn uitgegeven. Nu kunnen andere leesclubs er ook gebruik van maken.”

Judith: “Eerst wisselen we uit wat we globaal van het boek vinden en dan pakken we de kaartjes erbij. Zo krijg je een andere kijk op wat je hebt gelezen. We hebben een appgroep, daarin plannen we wanneer en bij wie we samenkomen. Het is wel een kleine invasie; vijf vrouwen over de vloer. De huisgenoten moeten het veld ruimen. De volgende keer is het voor het eerst bij mij, hartstikke leuk. Mijn man gaat dan wel boven tv zitten kijken. De avond duurt van acht tot tien en soms blijven er leden hangen voor een wijntje. Tijdens corona zijn we doorgegaan, want we blijven lezen, wat er ook gebeurt. Via Zoom hebben we een boek besproken, en ook een paar keer de groep opgesplitst – drie hier, drie daar.”

Rita Lub (61)

Lievelingsboek: “Schilderslief van Simone van der Vlugt. Vanaf de eerste zin zat ik in het verhaal. We kennen Rembrandt als geniaal schilder, maar hij was ook maar een mens.” Minste boek: “Schaduwkind van P.F. Thomése. De schrijver gaat op zoek naar antwoorden op levensvragen, maar ik werd er niet door gepakt.”

Eerst het boek, dan de film

Rita: “We lezen van alles, van historische tot psychologische romans, als het maar fictie is. Nederlands en internationaal. Wat we allemaal een apart boek vonden was Het onderzoek van de Franse schrijver Philippe Claudel, over een bedrijf waar in korte tijd veel employees zelfmoord plegen. Je wordt in een absurde wereld getrokken, maar het ging niet echt ergens naartoe, vonden wij. Sommigen van ons hebben het boek niet eens uitgelezen. Maar Schuim der aarde van Roxane van Iperen bijvoorbeeld was een hit. Het gaat over kinderen in Brazilië die aan de zelfkant van de maatschappij leven. Soms zó gruwelijk, dat ik er misselijk van werd. Toch zuigt de manier waarop het is geschreven je steeds terug in het boek.”

Margriet: “We zijn met elkaar naar de toneelvoorstelling Ik kom terug van Adriaan van Dis geweest. Het boek hebben we eerst gelezen. Dat doen we wel vaker. Van Dis speelde zelf in het stuk, samen met actrice Olga Zuiderhoek. Het gaat over de relatie tussen een zoon en zijn moeder die nooit over de oorlog wilde praten. Tot ze op het einde van haar leven aan de zoon vraagt om alles op te schrijven. Heel herkenbaar: ik werk in de ouderenzorg en ik ervaar keer op keer dat ieder mens z’n eigen, bijzondere verhaal heeft. Soms selecteren we wat we willen lezen aan de hand van de schouwburgbrochure. Omdat het een extra dimensie geeft om het verhaal terug te zien op toneel of filmdoek. En het is natuurlijk gewoon gezellig om samen op stap te gaan.”

Troost uit een boek

Rita: “Het contact tussen de vrouwen onderling is ontzettend leuk. Omdat ik alleenstaand ben, heb ik me tijdens de lockdowns ook weleens eenzaam gevoeld. Ik ervoer dat lezen verzacht, je bent dan in een andere wereld. Door samen over boeken te praten, hebben we het ook over persoonlijke beleving. Zo kom je vanzelf te praten over je privésituatie. Toen ik na mijn scheiding alleen kwam te staan, heb ik weleens tranen gehad. Dan voel je het medeleven en begrip van de anderen. De troost die je uit een boek kunt halen, beleef je dan samen. Wat men zegt is waar: lezen verbindt, terwijl we elkaar voor de rest helemaal niet zo vaak zien en spreken.”

Margriet: “We hebben onderling gewoon hartstikke veel lol. Daarom zijn de uitstapjes buiten de leesclub echt iets om naar uit te kijken. Op een avond kwam het gesprek op een tentoonstelling van een bepaalde schrijver in het Kröller-Müller Museum. Bleek iemand van ons daar nog nooit te zijn geweest. Een pittig stukje rijden naar de Hoge Veluwe, maar enfin, wij in twee auto’s ernaartoe… Fijn gedwaald door het museum, de beeldentuin en de prachtige natuur. En gezellig gekletst natuurlijk. We hebben een topdag gehad.”

Samen op reis

Wilma: “Onvergetelijk was onze reis naar Marrakech in 2013. We hadden De kleur van henna van Esther Freud gelezen, over een hippiemoeder en haar twee dochters die in een bestelbusje door Europa trokken en in Marrakech strandden. ‘Moeten we hier ook niet eens naartoe?’ zeiden we in een dolle bui tegen elkaar. We hebben vijf dagen in die prachtige stad doorgebracht en van alles gezien: van een schitterende waterval in de bergen tot een traditionele leerlooierij. Het stónk me daar zeg, niet normaal. Zouden ze dat speciaal voor ons toeristen doen, vroegen we ons af. Het was, zeg maar gerust, een hele belevenis.”

Judith: “Toen Wilma 75 werd hebben we bloemen gestuurd. En Rita is vorig jaar zestig geworden. In een ‘stiekeme appgroep’ overlegden we hoe we haar konden verrassen. We namen feestelijke filmpjes op en iedereen sprak in de lens een persoonlijk woordje tot haar. Ja echt; we zijn een bijzonder clubje vrouwen.”