Nabestaanden en slachtoffers steunen na een misdrijf: zo kun je dat het best doen

Eens in de zoveel weken wordt het nieuws beheerst door een grote gebeurtenis in de relationele sfeer. Van een gezinsmoord tot partnergeweld of femicide (moord op een vrouw omdat iemand vrouw is).

Femicide

Hoe help je nabestaanden als zij een drama als dit meemaken? Dat weet Wanda als geen ander. In 2006 bezocht haar dochter, Nadine, nog één keer haar ex-partner. Hij zou een cadeau en een afscheidsbrief hebben. Wanda wist van niets en belde haar op toen ze net voor zijn deur stond. “Mam, ik bel je zo terug,” zei Nadine tegen Wanda. Maar dat gebeurde niet. Van het ene op het andere moment werd het leven van Wanda op z’n kop gezet. “Als ik deze berichten, bijvoorbeeld over de schietpartij in Zwijndrecht, lees, raakt me dat heel erg,” vertelt ze. “Ik word teruggeworpen naar dat laatste moment dat ik Nadine sprak.”

Nabestaanden steunen

Familie van de moeder en dochter die zaterdag in Zwijndrecht neergeschoten zijn, zijn een inzamelactie gestart. Wanda: “Voor ons werd ook een inzamelactie gestart, nadat de vlinderrots in Hoorn vernield werd. Dit is een herdenkingsmonument dat wij gemaakt hebben voor geweldslachtoffers. Na de vernieling kwam daar zo ontzettend veel geld voor binnen. We kunnen de rots nu nog jarenlang onderhouden en herstellen. Dat doet enorm veel met je. Je voelt je gesteund en ondersteund door heel Nederland.”

Hulp in de vorm van geld is volgens Wanda niet het enige waarmee je kunt helpen. “Geld is heel fijn. Zeker als je ineens een uitvaart moet regelen en te maken krijgt met een rechtszaak. Maar wat ons ook hielp, was praktische hulp. Ik moest in de eerste weken niet denken aan koken. Ik had geen honger, maar moest wel eten. In die eerste periode vond ik het dan ook superfijn dat mensen eten kwamen brengen. Een vriendin van me nam een week vrij om te helpen met koken.”

Stille tocht

Voor Nadine werd een stille tocht georganiseerd, iets wat Wanda erg kon waarderen. “Het is bijzonder dat er op een doordeweekse middag duizend mensen zijn die de tijd nemen om mee te doen aan een stille tocht. De stilte die er toen was, zal ik ook nooit vergeten. Ik wil niet zeggen dat dit helend was, maar het heeft me veel gedaan en geholpen.”

Wil je iemand tot steun zijn? Wanda adviseert om dan niet alleen in de eerste paar weken hulp te bieden. “Veel mensen gaan daarna weer door met hun leven, wat begrijpelijk is. Maar jij als nabestaande kunt niet zo makkelijk doorgaan. Vraag daarom ook na een halfjaar nog eens hoe het gaat of steek iemand na een jaar nog eens een hart onder de riem. Dat kan al met een klein gebaar als bloemen of een kaart.”

Wat moet je zeggen?

“Wat ik heel pijnlijk vond, was dat mensen mij uit de weg gingen. Na een paar dagen ging ik voor het eerst weer naar buiten en ik zag dat sommige mensen expres een andere route namen. Ze weten dan niet wat ze moeten zeggen of zijn bang voor je emoties. Die gaan ze liever uit de weg. Doe dat niet, want dat kan heel pijnlijk zijn. Soms kan het voldoende zijn om te zeggen ‘Ik heb er geen woorden voor’. Dat is beter dan niets. Je kunt iemand ook een knuffel geven of een hand op de schouder leggen als je niets weet om te zeggen.”

Wat moet je absoluut niet doen?

Zijn er ook dingen die je beter niet kunt doen? “Ik zei het al even, maar ga iemand niet uit de weg. Dat is pijnlijker dan horen ‘Ik heb er geen woorden voor.’ Begin ook geen vreselijk verhaal over jezelf. Ik heb weleens meegemaakt dat mensen dat deden, en hoe erg het ook is wat zij vertellen, je hoofd staat daar niet naar. Uitspraken als ‘Bel me als er wat is’ zou ik ook uit de weg gaan. Je bedoelt het goed, maar waarschijnlijk komt iemand hier nooit op terug. Draai het eens om en bel zelf iemand op en vraag wat je kunt doen. Als iemand dan geen behoefte heeft aan je hulp, hoor je dat snel genoeg.”

Berichtgeving over femicide

Wanda ziet dat Nederland er slecht voorstaat als het aankomt op femicide. “Ik denk dat we er aandacht aan moeten besteden. Die aandacht, bijvoorbeeld door de media, zorgt ervoor dat we erover blijven praten en laat zien dat femicide een belangrijk onderwerp is. De politiek kan erop gaan reageren als het leeft en misschien veranderingen doorvoeren.”

De inzamelingsactie voor moeder Michel en dochter Anneke uit Zwijndrecht vind je hier.