‘Naast Pieter voel ik me saai, oninteressant en dom. Eigenlijk al die dingen die mijn ex altijd tegen mij heeft gezegd’

Vivian:

“Weet je nog wie ik ben?” vraagt Vivian als ze me belt. Ik weet het nog. Jaren geleden heb ik haar gezien samen met haar man toen ze na een lang en ongelukkig huwelijk in een akelige echtscheiding was verwikkeld. Mijn poging om daarin te bemiddelen was weinig succesvol, omdat Mark, haar ex-man, vastbesloten was om Vivian te laten boeten voor haar beslissing om van hem te scheiden.

Buitenechtelijke relaties

“De afwikkeling heeft eindeloos geduurd. Hij probeerde elke juridische en financiële mogelijkheid in te zetten om mij een leven na de scheiding onmogelijk te maken. Ik mocht hem niet verlaten, hoewel hij in de jaren daarvoor geregeld buitenechtelijke relaties had en mij psychisch had mishandeld en vernederd en met geweld gedwongen had tot seks. Nadat de bemid­delingspoging was mislukt, hebben de advocaten het uitgevochten en dat was een langdurige en kostbare strijd, waar ik niet goed ben uitgekomen. Mark en zijn advocaat waren gehaaider en ik heb op een bepaald moment maar geschikt omdat ik verder wilde met mijn leven. Ik heb lang aan mezelf getwijfeld en gedacht dat hij misschien wel gelijk had met al die nare dingen die hij over me zei. Ik voelde me ook schuldig tegenover de meiden, die moesten opgroeien met gescheiden ouders. Maar toen het eenmaal was afgerond en ik mijn eigen huisje had, voelde ik vooral opluchting.”

Saai en oninteressant

“Ik ben ruim tien jaar alleen geweest en nu ben ik een jaar geleden Pieter tegengekomen op een feestje. We raakten in gesprek, zijn samen gaan eten en hebben daarna contact gehouden. Hij was ook gescheiden. Het klikte tussen ons. Ik werd verliefd, en hij ook. Maar naarmate ik me meer aan hem begon te hechten, werd ik ook meer gespannen. Pieter heeft een universitaire opleiding en een veel grotere algemene ontwikkeling dan ik. Hij heeft zijn bedrijf overgedaan aan zijn zoon, maar is er nog wel parttime bij betrokken. Ik begon me naast hem saai en oninteressant te voelen en dom, eigenlijk al die dingen die Mark altijd tegen mij had gezegd. Ik was bang dat Pieter daar ook achter zou komen en dan zou vertrekken. Vooral omdat ik het moeilijk vind om met hem te vrijen. Ik verstijf dan letterlijk. Ik heb Pieter verteld dat ik nare dingen heb meegemaakt in mijn huwelijk en dat die beelden vaak terugkomen als wij intiem zijn met elkaar. Hij is heel lief en geduldig, lijkt in niets op Mark, maar ik voel natuurlijk toch dat ik hem tekortdoe.”

Pieter:

“Ik heb er bij Vivian op aangedrongen dat ze hulp zou zoeken. Volgens mij heeft ze alles wat met Mark is gebeurd nog lang niet verwerkt. Ik weet er niet alles van. Ze praat er niet makkelijk over. Volgens haar had ze het achter zich gelaten, het in een kist gestopt die ze ver weg had opgeborgen en niet meer wilde openen. Dat heeft voor haar lange tijd goed gewerkt. Totdat wij een relatie kregen.”

We passen bij elkaar

“Ik had gehoopt dat ze geleidelijk aan meer vertrouwen in mij zou krijgen en dat ze zich dan veilig genoeg zou voelen om te durven vrijen. Ik heb haar nooit gedwongen om iets tegen haar zin te doen. Dat ligt echt niet in mijn aard. Daarom kan het me soms ook zo kwaad maken dat Mark haar op deze manier heeft beschadigd en dat wij, vooral Vivian natuurlijk, daar nu nog de gevolgen van ondervinden. Ze heeft vaak gezegd dat ze mij niet kan geven wat ik wil op dit gebied en dat ik maar beter iemand anders kan zoeken. Dat is helemaal niet aan de orde; ik hou van Vivian. We passen op elk gebied bij elkaar, hebben dezelfde interesses, ze is mooi, lief, zorgzaam, intelligent. Natuurlijk hoop ik dat we dit seksuele probleem kunnen overwinnen, maar het zou voor mij geen reden zijn om de relatie te beëindigen.”

Negatief zelfbeeld

“Ik zou wel graag willen dat ik haar hiermee zou kunnen helpen, voor mij, maar vooral ook voor haarzelf. Daarom heb ik erop aangedrongen om weer naar u toe te gaan en wilde ik ook mee. Vivian heeft een heel negatief beeld van zichzelf. Dat heeft alles te maken met de manier waarop ze is behandeld door Mark. Daardoor voelt ze vaak dingen die ik zeg of doe als een afwijzing of als kritiek. Terwijl ik dat helemaal niet zo bedoel. Ik ben me er in eerste instantie vaak niet eens van bewust. Ik merk dan dat er iets is doordat ze stil wordt en zich terugtrekt. Ik moet dan veel moeite doen om eruit te krijgen wat haar dwarszit. Het lastige daarbij is dat ik vervolgens wel kan proberen om haar gerust te stellen en haar ervan te overtuigen dat ik van haar houd, maar ik weet dat er bij haar altijd die twijfel blijft. Omdat ze zo negatief over zichzelf denkt, gaat ze ervan uit dat ik er uiteindelijk ook achter zal komen wie ze echt is en haar dan in de steek zal laten. Soms maken die gesprekken die we daarover hebben mij zo machteloos, omdat ik haar nooit kan overtuigen. Maar als ik dat zeg is dat voor haar alleen maar een teken dat ze nooit aan mijn verwachtingen kan voldoen en dat ik beter iemand anders kan zoeken.”

De therapie

De psychische mishandeling en vernedering in haar huwelijk met Mark heeft Vivian lang ervaren als iets wat normaal was. Natuurlijk had Mark kritiek op haar, want hij presteerde immers veel meer. Hij was een succesvol zakenman, was knap, charismatisch, kon heel charmant zijn en mensen voor zich innemen. Ze kon zich nooit voorstellen waarom hij verliefd was geworden op iemand als zij en voelde zich overwegend dankbaar voor haar uitverkiezing door deze man die immers iedereen had kunnen krijgen.

In de jaren dat ze tegen hem opkeek en zich in alles aanpaste aan hem ging het goed met Mark en haar. Geleidelijk aan werd ze zich echter meer bewust van de prijs die ze voor dit huwelijk moest betalen. Ze begon af en toe haar eigen wensen en zelfs kritiek te uiten, hetgeen aanleiding was voor heftige ruzies. In die periode werd het voor haar ook moeilijk om intiem met Mark te zijn. Hij dwong vervolgens seks af als zijn recht. Het feit dat hij vriendinnen had, was voor haar aanvankelijk pijnlijk, later was het een opluchting dat hij dan minder van haar eiste. Toen haar kinderen ouder werden en zagen hoe hun vader met hun moeder omging, realiseerde Vivian zich dat dit niet het voorbeeld was dat ze hun wilde geven en nam ze het moedige besluit om bij Mark weg te gaan.

Weggestopte angsten

Na de scheiding lukte het haar om de herinneringen aan haar huwelijk weg te stoppen. Deze overlevingsstrategie werkte echter niet meer toen ze verliefd werd op Pieter. Doordat ze van hem hield, werden al haar weggestopte herinneringen en angsten weer opgeroepen. Ze kreeg opnieuw het gevoel niet goed genoeg te zijn en durfde zich niet echt open te stellen voor Pieters liefde omdat ze ervan uitging dat het toch weer stuk zou lopen. Ook Pieter zou er uiteindelijk achter komen dat zij onbeduidend was. Ze deed haar best hem duidelijk te maken dat de relatie beter kon stoppen, liever afwijzen voor ze afgewezen zou worden, maar Pieter gaf niet op.

Begrip en verontwaardiging

De therapie was aanvankelijk vooral gericht op het verwerken van Vivians traumatische ervaringen. Daarbij was Pieter aanwezig en zijn liefdevolle begrip, maar ook zijn verontwaardiging over wat haar was aangedaan, hielp Vivian om te zien dat zij niet schuldig was aan het misbruik in haar huwelijk. Daarna werd de therapie gericht op de verbinding tussen Pieter en haar en op het versterken van deze band en van het vertrouwen.

Daarnaast bleek het nodig om stap voor stap hun seksuele relatie op te bouwen. Dit gebeurde via oefeningen en gesprekken over wat beiden wel en niet fijn vonden. In eerste instantie lag de nadruk daarbij op intimiteit en niet op gemeenschap. Voor Vivian was het vooral belangrijk om te voelen en te ervaren dat niets gebeurde wat zij niet wilde. Vanuit die veiligheid kon ze voelen dat ook zij verlangen ervoer en kon genieten van seksualiteit.