Merlijn Kamerling over zijn vader Antonie: ‘Het wordt steeds erger dat hij er niet meer is’

"Als mijn vader ergens binnenkwam, hing er een stralende, positieve energie om hem heen. "

Tien jaar geleden

“Het afgelopen jaar heb ik met een dubbel gevoel beleefd. Aan de ene kant was het zwaar, omdat het in oktober tien jaar geleden was dat mijn vader overleed. Maar het was ook mooi en fijn, omdat ik dit jaar het gevoel kreeg dat alles voor mij begint te veranderen. Jarenlang heb ik stilgezeten, en 2020 was een keerpunt. Mijn leven bestond lange tijd uit bankhangen en niets doen. Ik was niet vooruit te branden en wist niet wat ik met mijn leven aan moest. Drie jaar geleden was ik op vakantie met mijn moeder en zusje. Al een paar nachten kon ik niet slapen. Mijn hoofd zat vol gedachtes. Niet per se over mijn vader, want die gedachtes probeerde ik in die tijd juist weg te drukken. Mijn moeder had al eerder een boek geschreven, daar moest ik ineens aan denken. Misschien was dat ook iets voor mij."

Gedachtes en gevoelens

"Toen ik ben mijn gedachtes en gevoelens gaan opschrijven. Dat luchtte op en werkte therapeutisch. Die teksten liet ik aan mijn moeder lezen. ‘Zou je hier niet iets mee willen?’, vroeg zij. Ik vond het oké als ze mijn teksten aan haar literair agent liet lezen. Hij was enthousiast over mijn werk en uiteindelijk kwamen we tot het plan van een boek. Dit jaar verscheen dan eindelijk Nu ik je zie. Het schrijven was een proces van ups en downs. Ik deed research. Bekeek oude interviews met mijn vader en sprak met zijn vrienden en familie. Jeugdherinneringen kwamen ineens weer boven."

Huiselijke herinneringen

"Omdat ik altijd zo min mogelijk aan mijn vader wilde denken, had ik die herinneringen jarenlang weggedrukt. Ik was gewend om niet aan hem te denken en niet over hem te praten. Nu ineens moest ik wel gaan graven in mijn geheugen. En plots herinnerde ik me weer hoe leuk het was om ’s zomers met mijn vader te zwemmen in de Kromme Mijdrecht, de rivier achter ons huis. Ik zag ons als gezin zitten op de steiger of varen in ons bootje. En ik wist weer hoe ik met mijn vader voetbalde in de tuin. Heel gewone, huiselijke herinneringen die voor mij toch heel waardevol bleken."

Kwetsbaar

“Toen ik mijn boek af had, kwam het plan om een documentaire te maken. Eerder had ik al de webserie Falen en opstaan gemaakt, over de keuzestress van generatie Z. Ik raakte bevriend met de regisseur. Met de tiende sterfdag van mijn vader in zicht besloten we een persoonlijke documentaire te maken. Dat werd Antonie & Merlijn: 10 jaar later, waarvan de uitzending een dag voor mijn vaders sterfdag was. Het programma werd ontzettend goed bekeken. Nog steeds krijg ik dagelijks tientallen berichten van onbekenden op mijn Instagram die laten weten dat ze erdoor geraakt waren. Het was confronterend om de documentaire te maken, en eng om me zo kwetsbaar op te stellen. Als ik voor mijn boek een gesprek met iemand over mijn vader had, bijvoorbeeld met Beau van Erven Dorens, keek ik ter voorbereiding oude beelden van mijn vader en Beau."

Documentaire

"En dan plande ik de rest van de dag niets, zodat ik tijd voor mezelf had als ik er verdrietig van werd. En ik kon op pauze drukken als het me te veel werd. Bij het filmen van de documentaire kon dat niet. Dan draaide er gewoon een camera mee, ook op moeilijke momenten. Ik was aan de ene kant de objectieve interviewer, en aan de andere kant was ik deels het onderwerp van de documentaire en soms gewoon emotioneel. Zo keek ik in een radiostudio met dj’s Gerard Ekdom en Michiel Veenstra een fragment terug waarin mijn vader zijn hit Toen ik je zag in diezelfde studio zingt. In een split second moest ik beslissen of ik die opname wel wilde zien. Mijn natuurlijke reactie is om te doen alsof het allemaal wel goed gaat, alsof het me niet raakt. Maar dat fragment raakte me wel."

Vijf gesprekken

"Want ik zag hoe kwetsbaar en onzeker mijn vader toen was. Hij is aan het zingen, en vraagt dan aan de dj’s of ze hem aan het uitlachen zijn. Terwijl zij het juist prachtig vinden en overigens totaal niet doorhebben dat mijn vader die opmerking meende. Hij zei dat soort dingen, maar had tegelijkertijd een uitstraling waardoor mensen dachten dat hij het niet meende. Ik heb veel oude interviews met mijn vader teruggekeken. In wel vijf gesprekken zegt hij iets over ongelukkig zijn, depressiviteit en zwarte gedachtes."

Charmant en zelfverzekerd

"Maar niemand heeft daar ooit iets serieus mee gedaan, want als je mijn vader erop aansprak, wuifde hij het weg. Zogenaamd was alles dan weer goed. Zo ook tijdens zijn optreden in de radiostudio. De dj’s geloofden gewoon niet dat mijn vader zo charmant en zelfverzekerd overkwam en tegelijkertijd zo intens onzeker was over zijn eigen kunnen. Wat dat betreft lijk ik totaal niet op hem. Ik ben een open boek, van mijn gezicht lees je meteen af hoe ik me voel of wat ik ergens van vind. En anders zeg ik het wel.”

Gekke vader

“Mijn documentaire eindigt in Venetië. Dat vond ik ook meteen de mooiste en ontroerendste momenten. Ik was nog nooit in de stad geweest waar mijn ouders trouwden en besloten om met de pil te stoppen, waarna mijn moeder van mij in verwachting raakte. Daar had ik ook voor het eerst met mijn zusje Vlinder een open gesprek over onze vader. Ik vond het zó stoer hoe zij zich verwoordde. We schelen zes jaar. Ik zag haar nog altijd als een jong meisje met wie ik weinig raakvlakken had. Ik vond haar stilletjes, terwijl ik heel uitgesproken ben. Maar daar kon ze zomaar - mét camera erbij - zo mooi, rustig en duidelijk vertellen over wat de dood van onze vader met haar had gedaan. Wauw, wat heb ik een stoer en volwassen zusje, realiseerde ik me ineens."

Lees ook:

Relinde Jong is opgelucht dat de turnsters in 2020 besloten niet langer te zwijgen

'Ik ben anders naar mijn vader gaan kijken'

"Ik weet niet wanneer wij anders dit gesprek zouden hebben gehad, als ik niet deze documentaire had gemaakt. Want wat is daar het juiste moment voor? Het heeft onze band beter gemaakt. Ik durfde nooit dingen aan haar te vragen over papa en haar gevoel, dat gingen we beiden uit de weg. Nu durf ik dat wel. Ik ben anders naar mijn vader gaan kijken. Ik zag hem als een gekke vader, die beroemd was en voor wie ik me schaamde. Hij had lak aan de regels en deed waar hij zin in had. Als hij het warm had, trok hij zijn schoenen uit en bracht hij mij op blote voeten naar school. Op mijn voetbalkamp ging hij zingen en gitaarspelen bij het kampvuur. Ik zakte door de grond. Achteraf denk ik: dat was juist hartstikke cool. Eerder focuste ik me juist op het negatieve, uit zelfbescherming."

De herinneringen

"Dat ik een stomme vader had die rare

dingen deed. Alsof het dan minder erg was dat hij er niet was. Maar hoe meer ik

met hem bezig was, hoe erger het werd dat hij er niets meer is. Door de leuke

herinneringen besefte ik dat hij echt een goede vader was. En hoe klote het is

dat hij dood is. Ik realiseerde me ook hoe intens verdrietig dit voor mijn oma

is, en voor mijn moeder. Nu ik me opnieuw in hem heb verdiept, weet ik dat hij

een heel lieve, vrolijke, en op een leuke manier gekke vader was die eigenlijk

hartstikke positief in het leven stond, maar gewoon een ziekte had.”

Liefdevol

“Mijn vader was heel erg zoekende. Net als ik, maar hij had dat nog steeds op latere leeftijd. Terwijl hij alles had: een gezin, een carrière, een mooi huis op een prachtplek. En dan nog steeds was hij zó onzeker en dolende. Ik weet nu beter hoe mijn vader in elkaar zat, maar hem echt begrijpen doe ik niet. En al helemaal niet zijn keuze om zelf uit het leven te stappen. Als je je ouder aan een ziekte of een ongeluk verliest, is dat ook vreselijk, maar dat kun je waarschijnlijk makkelijker een plek geven. Bij zelfdoding blijven nabestaanden achter met twijfels en vragen: waarom hebben we dit niet zien aankomen, hadden we iets kunnen doen? Dat heb ik zelf niet gedacht – ik was nog maar een kind toen hij overleed – maar mijn familie wel. Zelfdoding is moeilijk te accepteren."

Onbegrijpelijk

"Er is altijd een andere uitweg. In interviews zei mijn vader dat suïcide het laatste is wat hij zou doen, omdat hij dat als falen beschouwde. En dan doet hij het tóch. Dat blijft onbegrijpelijk. Vaak wordt er geroepen dat zelfdoding egoïstisch is. Dat vind ik echt de allergrootste misvatting. Want dat ís niet zo. Niemand, en zeker niet een persoon met kinderen, pleegt zelfmoord omdat hij of zij alleen maar aan zichzelf denkt. Vaak heeft iemand heel veel om voor te leven, maar ziet diegene dat niet meer. Of iemand denkt dat 'ie anderen alleen maar in de weg zit en dat iedereen beter af is zonder hem. Maak het bespreekbaar, als je depressief bent. Mensen schamen zich ervoor. Durven er niet over te praten omdat ze bang zijn dat ze als aansteller worden gezien. Terwijl praten zelfdoding kan voorkomen. Ik wil dat taboe doorbreken."

Liefdevolle vader

"Ik heb mijn vader vaak gemist toen ik opgroeide. Ik was een vreselijke puber, echt onhandelbaar en dwars. Misschien had hij mij beter in het gareel kunnen houden. En ik mis hem natuurlijk nog steeds. Als ik ziek ben of niet lekker in mijn vel zit, komt alles harder binnen en word ik snel emotioneel als ik aan hem denk. Of als ik met vragen zit. Ik kan altijd alleen maar naar mijn moeder toe, ik zou soms graag een andere mening willen horen. Als mijn vader ergens binnenkwam, hing er een stralende, positieve energie om hem heen. Zelf ben ik eerlijk gezegd best een chagrijn. Althans: zo kom ik over. Toch hoop ik dat ik op hem lijk. Mocht ik ooit kinderen krijgen, dan hoop ik net zo’n liefdevolle vader als hij te worden.”

Artikelen van Margriet.nl ontvangen in je mailbox?

Schrijf je in via margriet.nl/nieuwsbrief.

Dit artikel verscheen eerder in Margriet 2020-53. Je kunt deze editie nabestellen via magazine.nl.

Tekst | Anne Broekman

Beeld | ANP

Margriet 02 ligt nu in de winkel! In dit nummer een interview met Loretta Schrijver, lekker fit het nieuwe jaar in (met weekplan), winterpastels en wol en nog véél meer. Haal het nummer snel in huis of bestel 'm online zonder verzendkosten.