Lynden (51) is non-binair: ‘Ik geloofde niet dat het nog mogelijk was van genderidentiteit te veranderen’

Wat is non-binair zijn? Kort samengevat: iemand die zich als non-binair identificeert is iemand die zich niet thuis voelt in de binaire gendercategorieën man of vrouw. Die persoon voelt zich niet specifiek vrouw en ook niet specifiek man. Het kan geen van beiden zijn, juist allebei of wisselend.

‘Alles wat bij het vrouw-zijn kwam kijken, vond ik afschuwelijk’

“Het heeft best een tijd geduurd voordat ik erachter kwam dat ik mezelf zie en wil laten zien als non-binair. Zoiets ontstaat ook niet van de ene op de andere dag. Ik wist niet eens dat het bestond. In mijn leven heb ik allerlei moeilijkheden gekend met betrekking tot ‘anders-zijn’. Ik was een dromerig kind en voelde me niet thuis in de omgeving waar ik opgroeide. Ik heb altijd hard moeten werken om me aan te passen. Terugkijkend heb ik als jonge puber veel last gehad van genderdysforie, gevoelens van onbehagen over je biologische geslacht. Alles wat bij het vrouw-zijn kwam kijken, vond ik afschuwelijk en de verandering van m’n lichaam nog erger, maar een jongen zijn leek me ook vreselijk. Die dysforie is gelukkig wel afgenomen, maar ik houd nog steeds niet echt van mijn lijf en al helemaal niet van mijn borsten.”

De docu Geslacht!

“In 2017 zag ik de docu-serie Geslacht! van Raven van Dorst. Ik vond het enorm boeiend zonder dat meteen het kwartje viel bij mezelf. Maar het heeft wel wat aangezet en ik herkende het ineens overal om me heen. Ik ging me meer verdiepen en ontdekte dat de jarenlange worsteling met mijn vrouw-zijn helemaal niet zo raar was. Als kind begreep ik die hokjes jongens-meisjes al nooit zo goed. Dat meisjes dingen niet mochten of juist moesten, vond ik raar. Op onze kleine dorpsschool werden we met gym gesplitst en bij handvaardigheid moesten de meisjes handwerken, terwijl de jongens mochten kleien. Dat wilde ik ook!”

Kunstacademie

“Ik kon heel goed tekenen en wilde kunstenaar worden, want dan mag je anders zijn. Ik wilde niets liever dan dat, maar werd niet serieus genomen. Voor jongens waren er meer mogelijkheden dan voor mij als meisje. Dat heb ik altijd al heel oneerlijk gevonden. Tot in de puberteit werd ook geregeld tegen me gezegd: ‘Jij bent niet écht een meisjes meisje hè?’ Op de kunstacademie veranderde dat. Ik had een androgyn uiterlijk en probeerde me gender-neutraal te gedragen. In die wereld vindt niemand daar wat van.”

‘Ben ik nu wel écht mezelf?’

“Achteraf kun je zeggen dat ik na het zien van die docu-serie en de periode die volgde in transitie ben gegaan. Ik ontdekte een nieuwe wereld en die wereld bleek de mijne. Toch geloofde ik nog niet dat het op mijn leeftijd mogelijk was van genderidentiteit te ‘veranderen’. Die veronderstelling heb ik inmiddels gelukkig overboord gegooid, want de persoonlijke ontwikkeling van mensen stopt niet op een bepaalde leeftijd. Het was best wel verwarrend. Wat haal ik overhoop? Hoe moet ik dit uitleggen aan mijn omgeving? Hoe open moet ik dan zijn? Wat ook in mijn achterhoofd bleef spelen was: ben ik als non-binair persoon dan wél echt mezelf? Het was een proces en dat is het nog steeds.”

Dochter

“Op een gegeven moment hoorde ik mezelf tegen een student zeggen dat ontkennen wie je bent of wilt zijn geen positieve manier is om in het leven te staan. Die boodschap heeft alleen waarde als ik zelf het goede voorbeeld geef. Ik deelde mijn ontdekkingen en twijfels of ik daar open over wilde zijn met mijn beste vrienden. Bang voor afwijzing was ik niet. Ik wist dat iedereen die van me houdt alleen maar heel blij voor me zou zijn.

Mijn dochter is onverminderd trots op me en ik op haar. Zij was, zoals veel jongeren nu, al bekend met en bewust van allerlei lhbtq+-kwesties. Als je die kwesties begrijpt, is het geen wereldschokkend nieuws. Voor haar blijft zij mijn dochter en ik haar moeder. Ik zou ‘ouder’ kunnen zeggen, maar dat brengt niet de intimiteit over die ik voel naar haar en in mijn rol als moeder.”

Rolmodellen

“Het is belangrijk dat er nu rolmodellen zijn als Raven van Dorst en Thorn Roos de Vries. In mijn jeugd zag je dat niet in de media. Een groot gemis, want het is zo belangrijk dat je je kunt identificeren. Op mijn manier probeer ik als docent een rolmodel te zijn voor onze studenten. Het is mooi dat er in deze tijd, vooral onder jongeren, veel meer aandacht is voor dit onderwerp. Tegelijkertijd zit daar ook een kwetsbare kant aan. Als mensen geen moeite doen om zich überhaupt te interesseren in dit onderwerp en defensief reageren kan dat leiden tot heel nare of ongemakkelijke situaties.”

Minderheid

“Er zijn veel non-binaire mensen die dagelijks op straat of via social media haatreacties krijgen. Laatst hoorde ik iemand die zei: ‘Van díé mensen mag er straks helemaal geen man of vrouw meer bestaan!’ Ik probeer in zulke situaties geduldig te zijn en opmerkingen niet te persoonlijk te nemen. Dat is de prijs van de positie waartoe je als minderheid veroordeeld bent. Helemaal eerlijk is het niet. Ik zou willen dat mensen er zelf ook wat energie in zouden steken en niet meteen oordelen of nog erger; ontkennen. Het is niet erg als ze het niet begrijpen en met iedereen die er meer van wil weten, ga ik graag in gesprek. Een gastheer in een restaurant die me dame noemt omdat ik met mijn lange haar een jurk draag, vind ik niet het einde van de wereld, maar dan verwacht ik wel dat degene openstaat voor een reactie.”

Geen nieuw hokje

“De structurele behoefte van de maatschappij om alles in (genderspecifieke) hokjes te plaatsen is logisch, maar sluit tegelijkertijd veel mensen uit. Non-binair is geen nieuw hokje, ook al horen we er nu meer over. De diversiteit waarmee zowel mannen en vrouwen mannelijkheid en vrouwelijkheid invullen, geldt ook voor non-binaire mensen. Ik ben en denk niet hetzelfde als andere non-binaire personen en ik heb nog van alles te onderzoeken en leren. De ‘vaagheid’ die het non-binair-zijn met zich meebrengt vind ik prettig. Voor mij zit de schoonheid juist in deze vrijheid. Die nuances zijn misschien lastig, maar als we ze niet erkennen, zal het hokjesdenken niet overgaan. Voor mezelf is het belangrijkste nu dat ik meer in balans ben en me rustiger voel. Ik ben Lynden en ik ben non-binair. En dat is precies wat het is.”

Tekst | Caroline van Mourik
Fotografie | Marielle Kolmschot

Dit artikel verscheen eerder in Margriet 51 – 2021. Dit nummer nabestellen kan via lossebladen.nl.