Lea’s zoon is nu haar dochter: ‘Ik voelde me zó opgelucht’

"Als kind speelde Loena graag met meisjesspeelgoed. Ze had een koffertje met plastic serviesgoed erin en een geruit tafelkleedje. Ze vond niets gezelliger dan samen met mij ‘koffiedrinken’. Dan zette ze ook nog een bloemetje op tafel om het extra knus te maken. Typische jongensdingen waren niet aan haar besteed."

Geen interesse

"Vriendjes speelden voetbal of waren met speelgoedautootjes en gereedschap in de weer. Loena - of Roel, zoals ze bij haar geboorte heette – niet. Ze had er totaal geen interesse in. Mijn man en ik vonden dat prima. Als familie vroeg wat voor cadeautje ze wilde voor haar verjaardag, dan gaven we aan dat ze poppen leuker vond dan een speelgoedvrachtwagen."

"Wel hadden mijn man en ik het er soms tijdens de afwas over, of als Loena op bed lag. ‘Later blijkt vast dat ze homo is’, zeiden we dan tegen elkaar. En we waren het erover eens: dat was prima. Zolang zij maar gelukkig zou zijn."

'Alsof haar levenslust verdween'

"Naarmate ze ouder werd, werd ze steeds stiller. Zo rond haar achtste jaar leek het alsof haar levenslust verdween. We probeerden uit te vissen wat er aan de hand was, maar konden de vinger er niet op leggen. Wel merkten we dat ze tegen bepaalde dingen aan liep. Tijdens toiletbezoek op school ging Loena bijvoorbeeld instinctief naar het meisjestoilet, maar werd ze keer op keer teruggefloten."

"Ze moest naar de jongens en dat snapte ze niet. Ook begreep ze niet dat ze bij de padvinders, waar ze lid van was, op een gegeven moment naar de welpen moest en niet naar de kabouters. Ze wilde juist zo graag naar de kabouters, want daar deden ze veel leukere dingen. En waarom moest ze zich tijdens gym omkleden in de jongenskleedkamer?"

Genderdysforie

"Ik probeerde er zo goed mogelijk met haar over te praten. Legde haar de lichamelijke verschillen tussen een jongen en meisje uit. Het kwam geen seconde bij me op dat Loena zich een meisje voelde. Er was in die tijd nog zo weinig bekend over genderdysforie. Wel maakte ik me zorgen. Loena is ons enige kind en ik zag hoe ze zich steeds meer terugtrok. Ze sprak amper meer af met klasgenootjes."

"Omdat ze nog te jong was om het over homofilie te hebben, maar we het vermoeden hadden dat dat er wel iets mee te maken had, zeiden mijn man en ik geregeld tegen haar: ‘Lieve schat, of je later met een jongen of een meisje thuiskomt: voor ons maakt het niet uit.’ Dat zijn we altijd tegen haar blijven zeggen, tot aan haar puberteit. ‘Ja ja, weet ik!’ zei ze keer op keer."

Lees ook: Josje en haar man vingen de kinderen van haar verongelukte broer op

Opladen

"In die tijd werkte ik in een jeugdgevangenis. Ik was blij met de afleiding die ik had. Mijn werk was heftig, maar het betrof een heel andere problematiek. Op mijn werk kon ik opladen, mijn gedachten verzetten. Thuis zag ik Loena worstelen en dat vrat energie, ook bij mij. Met mijn man kon ik gelukkig goed praten."

'Een raar kind'

"Ondertussen hoorden we via via dat klasgenootjes, maar ook ouders op school, Loena maar een raar kind vonden. Die opmerkingen kwamen ook bij Loena terecht. Ik zag haar steeds onzekerder worden. Om haar zelfvertrouwen wat op te krikken legde ik uit: ‘Jij bent een jongen die van meisjesdingen houdt. Dat vinden mensen raar. Dat ligt niet aan jou, maar aan hen.’ Maar ondertussen vrat het aan me."

'Iets vertellen'

"Op 11 september 2012, ik weet het nog als de dag van gisteren, zat ik met Loena in de auto. ‘Vanavond moet ik jullie onder het eten iets vertellen’, zei ze. Ik schrok. Twee jaar daarvoor had ze ons al verteld dat ze op jongens viel. Dat vertelde ze vrij gemakkelijk en omdat het voor ons niet als een verrassing kwam, was het ook totaal geen issue. Dus dat kon het niet zijn."

"Dat ze het op deze manier aankondigde, baarde me zorgen. Wat kon er zó groot zijn, dat ze het niet op dat moment kon vertellen? ‘Jij wilde nog iets tegen ons zeggen?’, zei ik toen we ’s avonds met z’n drietjes aan tafel zaten. Ze keek me nonchalant aan. ‘Ik weet niet meer wát’, antwoordde ze. ‘Je weet dat je alles met ons kunt bespreken, hè?’ drong ik aan."

Raden

"En toen ik zag dat ze het moeilijk had, zei ik: ‘Je mag het ook tekenen of het in gebaren vertellen als dat makkelijker voor je is.’ Ze bleef herhalen dat ze het moeilijk vond. Uiteindelijk stelde ze voor dat we gingen raden. Er ging van alles door mijn hoofd. ‘Heb je een meisje zwanger gemaakt?’, vroeg ik. Haar reactie sprak boekdelen. Hoe kón ik dat denken."

"Ze was toch homo? Ze zou het nóóit met een meisje doen. Of ze iets had gestolen misschien? Na acht keer raden leunde mijn man achterover. ‘Ik kan nog maar één ding bedenken’, zei hij. ‘Je voelt je niet fijn als jongen. Je wilt een meisje zijn.’ Tot op de dag van vandaag weet hij niet hoe hij op dat idee kwam. Loena knikte voorzichtig."

Lees ook: Nancy Neede (57) was in 1984 de eerste gekleurde Miss Holland

Puzzelstukjes

"Voor mij als moeder vielen op dat moment alle puzzelstukjes in elkaar. Ik voelde me zó opgelucht. Dát was het! En er was iets aan te dóén! Loena keek ons aan. ‘Zijn jullie niet teleurgesteld?’, vroeg ze. ‘Of boos?’ ‘Nee natuurlijk niet’, antwoordde ik."

"‘Eindelijk weet ik waarom je niet lekker in je vel zat!’ Al die jaren had ze een doffe uitdrukking in haar ogen gehad. Toen ik haar die avond naar bed bracht, zag ik voor het eerst weer een kleine twinkeling. En een glimlachje rond haar mond."

Transitietraject

"Op 26 maart 2013 startten we met het transitietraject in het UMC, locatie VUmc. Eén keer per maand reed ik met Loena van Maastricht – waar we wonen – naar Amsterdam om gesprekken te hebben met psychologen en psychiaters. Het kostte Loena zó veel energie dat ze vaak op de terugweg al na een paar minuten in de auto in slaap viel."

Meisjeskleren

"Op advies van het UMC begon Loena tijdens de zomervakantie met het dragen van meisjeskleren. Op die manier konden we eerst zelf een beetje wennen. Ik herinner me dat we in de auto zaten op weg naar Zuid-Frankrijk – Loena met een jurk aan en extensions in haar haar – en dat het voor het eerst doodstil was in de auto."

"Mijn man reed en normaal gesproken kletste ik met Loena, maar nu durfde ik anderhalf uur lang niets te zeggen. Ik was zo bang dat ik Roel tegen haar zou zeggen in plaats van Loena, de naam die ze zelf had uitgezocht. ‘Het is nog zó nieuw, mam’, zei ze toen ik haar dat vertelde. ‘Het is voor ons allemaal wennen.'"

Veel steun

"Tijdens het transitietraject kwam er veel op ons af. Zo moest Loena bijvoorbeeld een dieet volgen met veel zuivel, voor sterke botten. Ze moest veel bewegen en geen alcohol drinken of roken. Alles is erop gericht om uiteindelijk de geslachtsaanpassende operatie te ondergaan. Een transitie bestaat uit een psychische component, een lichamelijke, maar ook een sociale en juridische."

"Stapje voor stapje gingen we alles met z’n drietjes aan. Van mijn werk kreeg ik gelukkig veel steun. Ik mocht de uren die ik voor Loena nodig had later inhalen en ik kreeg via mijn werk een coach toegewezen om me te ondersteunen tijdens het hele traject. Ook schreef ik alles van me af in dagboeken die ik later heb uitgebracht in boekvorm."

'Besmettelijk'

"Ook van familie kregen we gelukkig veel steun, maar op de middelbare school waren er leerlingen, en ouders, die soms bot konden reageren op de transitie. Zo was er een moeder die niet wilde dat Loena zich in de meidenkleedkamer omkleedde tijdens gym, omdat ze bang was dat ze haar dochter ‘zou aansteken’. Haar dochter zou weleens haar zoon willen worden. Alsof genderdysforie besmettelijk is."

Geslachtsaanpassende operatie

"Toen Loena achttien was kreeg ze haar geslachtsaanpassende operatie. Ik mocht met haar mee tot aan de deuren van de operatiekamer. Tranen brandden in mijn ogen. De hele transitie hadden we samen gedaan, dit laatste stuk moest ze alleen doen. Ik slikte mijn tranen weg, bleef sterk voor haar, maar toen ze door de deuren was kwam alles eruit. Van alle afgelopen jaren."

'Het bekende zwarte gat'

"Inmiddels is Loena 22, heeft ze haar studie afgerond en woont ze samen. Met een vrouw. Na een transitie denkt de omgeving: nu heeft ze de operatie gehad, nu is ze vast gelukkig. Maar zo werkt het niet. Wij werden tijdens het traject al gewaarschuwd voor het bekende zwarte gat. Het gat waar ook Loena in viel. Opeens word je niet meer geleefd, ga je niet meer van afspraak naar afspraak, is er geen dieet meer of andere behandeling."

"Loena moest alles een plek geven en bovenal: wennen aan haar nieuwe lichaam. Opeens had ze geen penis meer, maar een vagina. En een jeugd in te halen. Op haar vijftiende moest ze al beslissen of ze later kinderen wil van haarzelf en of ze sperma wilde laten invriezen. Dat zijn geen dingen waar andere vijftienjarigen zich mee bezighouden. Het was veel, heel veel, en dat had tijd nodig."

Niet machteloos

"Mensen zeggen vaak tegen mij: ‘Wat heb jij het zwaar gehad.’ Maar voor mij was het niet zwaar. Ik heb een vriendin van wie haar kind al drie keer kanker heeft gehad. Dát is zwaar. Wij konden iets dóén, er was een oplossing voor hetgeen Loena dwarszat. We waren niet machteloos, maar konden handelen. En dat scheelt alles."

Onbegrip

"Maar natuurlijk: veel was het wel. Met name het onbegrip waar je soms tegenaan loopt is lastig. Sommige mensen zien het transgender zijn als een modeverschijnsel. Of een fase. Dat is ernstig, want de positie en acceptatie van transpersonen in Nederland is nog ver te zoeken."

"Het is een groot misverstand dat een transgender van geslacht wil veranderen. Transgenders willen hun lichaam aanpassen aan hun genderidentiteit. Het is dus geen kwestie van een man die vrouw wordt, of andersom, maar van het lichaam aanpassen naar wat past bij de genderidentiteit van die persoon."

Wonder

"Juist omdat deze kennis niet bekend is onder het grote publiek, blijven deze misverstanden bestaan. Loena zit anno 2020 beter in haar vel dan ooit. Als je mij acht jaar geleden had verteld dat ik nu een heel gelukkig kind zou hebben, dan had ik je gevraagd: ‘Welk wonder is daarvoor nodig?"

Interview | Nathalie de Graaf

Fotografie | Iris Planting

Artikelen van Margriet.nl ontvangen in je mailbox?

Schrijf je in via margriet.nl/nieuwsbrief.

Dit interview verscheen eerder in Margiet 2021-08. Dit nummer nabestellen kan via magazine.nl.