Ket (81): ‘Ik deed enorm mijn best om in alles een vrouw te zijn en te blijven’

“Als tieners kregen mijn zus en ik te horen dat we geen kinderen konden krijgen. Van mijn moeder mochten we er met niemand over praten; het was in die tijd een schande om onvruchtbaar te zijn. Mijn moeder was ook bang dat ik lesbisch zou worden omdat geen man met mij zou willen trouwen. Dat vreesde ze omdat ooit de verloving van haar zus was afgebroken toen uitkwam dat zij onvruchtbaar was. Mijn moeder wilde ons hiervoor behoeden. In onze familie is onvruchtbaarheid in 120 jaar bij negen vrouwen voorgekomen.”

Durfde geen vragen te stellen

“De geheimhouding heeft zwaar op me gedrukt. Ik had behoefte om erover te praten omdat ik zo veel vragen had. Over onvruchtbaarheid, maar ook over vrouwelijkheid. Ik zag er jongensachtig uit: lang, dun en ik had twee kleine erwtjes. Ik wilde weten hoe ik me als vrouw moest gedragen, hoe ik jongens moest benaderen. Maar die vragen durfde ik niet te stellen.”

“Ik deed enorm mijn best om in alles een vrouw te zijn en te blijven. Het was toen mode om mannen colberts te dragen, daar deed ik niet aan mee. Ik heb jaren therapie gehad om mezelf te accepteren.”

Ik herkende mezelf

“Op mijn veertigste las ik in de Volkskrant een ingezonden brief van een gynaecoloog, Eylard van Hall. Hij had het over vrouwen met testiculaire feminisatie, later AOS genoemd: Androgeen Ongevoeligheids Syndroom. Hij omschreef de symptomen: onvruchtbaarheid, niet ongesteld worden, liesbreuken, geen baarmoeder, geen lichaamsbeharing en geen zweetgeur. Ik herkende mezelf. Voor het eerst had het een naam.”

“Ik bezocht Van Hall, hij onderzocht me en bevestigde mijn vermoeden. Toen pas ontdekte ik dat mijn lichaam in aanleg dat van een man is, maar omdat het ongevoelig is voor testosteron zie ik er van buiten uit als een vrouw. Bij AOS hoort ook dat je testes, onderontwikkelde testikels, hebt in de buikholte. Het was een schok om te horen dat ik testikels had. Die zijn er overigens na de diagnose bij mij uitgehaald, omdat men toen nog dacht dat ze een verhoogd risico op kanker gaven. Achteraf gezien was dat niet nodig geweest, inmiddels is bekend dat die kans op kanker heel klein is. Die testikels geven geslachtshormonen af, en als ze weg zijn moet je levenslang hormoonpillen slikken.”

Een scala aan seksevariaties

“Ik heb geregeld contact met jonge mensen die intersekse zijn. Ook voor hen is het moeilijk omdat zo weinig mensen weten dat intersekse bestaat. Maar gelukkig komen sommigen ermee naar buiten. Dat vind ik zo belangrijk. We moeten ophouden met mannen en vrouwen te zien als twee prototypes. Sekse bestaat uit een heel scala van variaties. 1 op de 90 mensen heeft een lichaam dat niet helemaal het een of het ander is. Als ik was opgegroeid met die kennis, was het zo veel makkelijker geweest. Maar ik wist tot mijn veertigste helemaal niks.”

“De I van intersekse staat in de lettercombinatie LHBTQIA+. Ik ben het daar niet mee eens. Door wat ik heb meegemaakt voelt intersekse als een aandoening en dat zijn al die andere ‘letters’ niet. Mijn vriend vindt dat de I wel in het rijtje thuishoort. Hij zegt: ‘Jullie hebben allemaal te maken met stigma en taboe en voeren eenzelfde strijd om acceptatie.’”

Nu of nooit

“Ik speelde in een toneelstuk over intersekse: X Y WE, van theatermaker Marleen Hendrickx die zelf ook intersekse is. Maar ik deed niet mee onder mijn eigen naam. Ook voor dit interview en deze foto wilde ik eerst een schuilnaam en een geanonimiseerde foto gebruiken, hoewel ik openheid zó belangrijk vind. Maar ik durfde niet. Toch heb ik op de valreep besloten mijn echte naam te gebruiken en opnieuw op de foto te gaan. Volledig herkenbaar. De kogel moest maar eens door de kerk. Het was: nu of nooit.”

“Mijn moeders angst dat ik niet aan de man zou komen is ongegrond gebleken. Ik trouwde en na het overlijden van mijn man had ik nieuwe relaties. Na de eerste keer vrijen vertel ik wat er met me aan de hand is. Het is voor de mannen in mijn leven geen probleem geweest. Mijn huidige vriend noemt mij een kunstwerk. Wel heb ik erg geleden onder mijn kinderloosheid. Maar ik vind mezelf niet zielig, dat weiger ik. Ik ben nieuwsgierig en leergierig van aard. En als kunstenaar was de kinderloosheid ook een belangrijke bron voor mijn werk, waar ik veel mensen mee heb geraakt. Daar prijs ik mezelf dan toch gelukkig mee.”