Je bent niet de enige die wat opziet tegen die eerste echte kerstdagen sinds corona...

Eerste kerstdag 2021. Mijn zoon en ik aten het kerstdiner op de bank. Nou ja, diner… Hij kreeg vijf dagen eerder een slotjesbeugel en kon alleen maar vloeibaar en zachte prakjes eten. Het voorgerecht was tomatensoep (zonder ballen) en als hoofdgerecht wokte ik wat kabeljauw voor hem, want dat valt zo lekker uit elkaar in de pan. Het lukte hem nog net om een paar doorgekookte wortels naar binnen te slurpen. Het kerstontbijt die ochtend bestond uit roerei en chocoladevla.

Zoals we zo samen op de bank zaten, allebei in joggingbroek en dikke sokken en ik zonder make-up, maar mét slordige knot en uilenbril, vond ik ons wel een klein beetje zielig, ook al keken we voor de miljardste keer onze lievelingskerstfilm Home alone. Tegelijkertijd vond ik het zálig. Geen hakken, geen strakke jurk, geen ladders in mijn te dure panty en niet uren in de keuken staan, vloekend en grommend omdat ik wéér een extreem ingewikkeld en bewerkelijk gerecht had gekozen, dat dreigde te mislukken.

Rustigste december ooit

Een paar dagen eerder was Nederland weer op slot gegaan en met kerst mocht je maar twee gasten ontvangen. Normaal zitten wij met de hele familie (zo’n man of vijftien) bij elkaar. Kerstavond of tweede kerstdag vieren we altijd met mijn beste vriendinnen en hun gezin. Maar ja, dat kon nu dus allemaal niet. Als het wél had gekund, was het al een ding geworden met die beugel (voor de beeldvorming: die kon alleen dan worden geplaatst, anders zou hij nog maanden hebben moeten wachten), maar goed, we hadden dan wél echt kerst gevierd. De verjaardag van mijn zoon, een paar dagen eerder, was ook al sober en uitgekleed.

Het was de rustigste december ooit. Sinterklaas met de familie ging niet door en kerstborrels van mijn verschillende opdrachtgevers werden op het laatste moment gecanceld. Last minute kerstshoppen – ondanks mijn goede voornemens een jaarlijks terugkerend evenement voor mij – was onmogelijk, want de winkels moesten dicht.

Dat van die kerstborrels vond ik trouwens helemaal niet erg. Ik ben een introvert pur sang en vind praten over koetjes en kalfjes met mensen die ik niet goed ken een crime, ook al zijn die mensen leuk en aardig. Het kost me gewoon heel veel energie. En dat kosten die kerstdiners en borrels me ook, hoe gezellig ze meestal ook zijn.

Verlichting in de doos

Ik ga er niet over liegen: precies om die reden zie ik torenhoog op tegen kerstmis 2022. Sterker nog: zag ik op tegen die hele decembermaand. Want dit jaar gaat alles gewoon door, en gaan we, na twee jaar coronaellende, massaal de schade even lekker inhalen. Grotere feesten, uitgebreidere diners en meer kerstborrels. We mogen weer en dat moet worden gevierd. Net als na corona de Summer of love kwam, hebben we dit jaar de Christmas of love. Nou ja, in elk geval de ‘kerstmis van de feestjes’. Lieke Lamb van trendwatcher.com beaamt dit. “Ze zeggen wel dat we de eerste decembermaand na de coronapandemie met z’n allen in een hedonistische genietmodus zitten,” zegt ze. “Het mag eindelijk weer. We hebben ons twee jaar netjes gedragen en dat heeft ons niet gered. Je ziet vaak dat we als reactie op zo’n heftige tijd helemaal los gaan.”

“Maar zeker dit jaar is er ook absoluut een andere kant te zien, het is heel dubbel. Met onder andere de oorlog in Oekraïne en de torenhoge inflatie is er natuurlijk van alles aan de hand in de wereld. Velen van ons doen het dit keer in december daarom juist ingetogener. Bovendien is alles duurder geworden, dus kerst is bij velen kariger dit jaar. Daar hebben de supermarkten ook op ingespeeld. En door de gigantische energieprijzen besparen veel mensen op kerstverlichting. Het zal misschien niet de grootste kostenpost zijn, maar men denkt: laten we die verlichting voor het balkon dit jaar maar in de doos houden. Dé must-have van dit jaar is hoe dan ook de timer, die wordt ongelooflijk veel verkocht. Dan is de kerstverlichting in elk geval alleen aan als we thuis zijn.”

Hijgend hert van hot naar her

Lieke heeft goed nieuws voor de introverten onder ons zoals ik: veel bedrijven vinden de kerstborrel geen prioriteit meer nu iedereen op de kosten moet letten. “Vooral ondernemers die het financieel zwaar hebben, en dat zijn er veel, besparen daarop,” vervolgt ze. “Bovendien weten bedrijven ook dat er over het algemeen veel minder animo is voor kerstborrels. Werknemers hebben daar simpelweg geen zin meer in. Voor familie en vrienden geldt weer iets anders: mensen zoeken elkaar juist op, helemaal nu alles duurder is geworden. Ze zoeken saamhorigheid. Je ziet bijvoorbeeld ook steeds meer kerstmarkten op straat ontstaan, soms heel simpel. Dat kost niet veel, maar is wel gezellig.”

Inderdaad heel gezellig, maar dat samenzijn met anderen zorgt er in de praktijk voor dat ik deze december toch weer als een hijgend hert van hot naar her ren, uren in de keuken sta en dat mijn agenda één grote, zwarte vlek van afspraken is.

En als je, zoals ik, twee volle weken kerstvakantie hebt, moet je van tevoren nog alle zeilen bijzetten om je werk af te krijgen en indien mogelijk zelfs vooruit te werken. En laten we oud en nieuw niet vergeten. De afgelopen twee jaar was er door de coronapandemie weinig mogelijk, dus 2023 moet met alle mogelijke toeters en bellen én volledig opgedoft worden ingeluid. Over druk gesproken…

Hét ingrediënt voor decemberstress

Ikzelf ervaar dit jaar dus, net als de jaren vóór corona, toch weer stress. En kerststress is geen grap, het is iets waar talloze mensen last van hebben. Ik las ooit op nu.nl waar decemberstress precies vandaan komt. Psychiater Irmi Klijntunte vertelde daar dat er meerdere oorzaken voor zijn. Allereerst vallen alle feestdagen dicht op elkaar, waardoor we weinig tijd hebben om alles te plannen. En het moet ook nog eens allemaal naast ons gewone dagelijkse leven, wat van zichzelf al druk genoeg is. Daarnaast willen we het volgens Klijntunte allemaal graag goed doen, en perfectionisme is natuurlijk hét ultieme ingrediënt voor decemberstress. We willen voldoen aan alle sociale verwachtingen en dat kan voor veel stress en gejaagdheid zorgen.

En stress is slecht, dat weten we inmiddels allemaal wel. Extreme stress kan onder andere leiden tot angst, paniekaanvallen, chronische moeheid, een hoge bloeddruk en maag- en darmklachten. Uit een onderzoek dat de Mayo Clinic ooit deed, bleek zelfs dat er rond kerst en oud en nieuw meer hartaanvallen worden gemeld. Een van de genoemde redenen? De emotionele stress die de feestdagen met zich meebrengen. Die stress wordt niet alleen veroorzaakt door de sociale druk die we voelen, maar ook door de kosten die december met zich meebrengt. Helemaal nu de energieprijzen door het dak gaan en boodschappen duurder zijn geworden – wat trendwatcher Lieke Lamb al als een van de redenen voor versobering gaf – is die financiële stress erger dan ooit. En dat kan toch niet de bedoeling zijn van the most wonderful time of the year?

Rust en overzicht graag

Gelukkig heb ik een leuke familie. En die avond met mijn vriendinnen en hun partners en kinderen is eigenlijk ook gewoon leuk. En ik weet van mijn vrienden dat ze van een gezellige viering bij hun ouders in het verzorgingshuis uiteindelijk altijd weer blij worden. Maar de rest kan me gestolen worden. Ik ben gewoon te oud om opgedoft met kramp in mijn kaken te luisteren naar verhalen van mensen met wie ik de rest van het jaar alleen via de mail contact heb.

De twee voorgaande jaren hebben er niet voor gezorgd dat ik deze december helemaal los wil. Júíst niet. Het hoeft dit jaar geen gewokte kabeljauw en chocoladevla te zijn, dat was wel het andere uiterste, maar ik heb wel geproefd van de rust en het overzicht en wil daar dit jaar graag meer van. Volgens Lieke Lamb ben ik niet de enige. “Na alle corona-ellende willen we ons in december verdrinken in kerst. Wij als trendwatchers noemen kerstmis 2022 ook wel gekscherend Escapemas in plaats van Christmas. Maar dat betekent niet per se dat het uitbundig wordt gevierd. Er zijn genoeg mensen die ontsnappen door te cocoonen.”

Deze december heb ik sowieso lang niet elke uitnodiging aangenomen die ik kreeg. Vroeger was ik bang om iets te missen of dat mensen me onsympathiek zouden vinden als ik nee zou zeggen. Misschien wel zó onsympathiek of ongeïnteresseerd, dat ik geen werk meer zou krijgen. Inmiddels weet ik dat dat laatste wel heel vergezocht en onwaarschijnlijk is. En ja, misschien vinden ze me onsympathiek. Jammer dan.

Eén groot voordeel van de decembermaand is trouwens wel dat iedereen je gelooft als je zegt dat je helaas andere verplichtingen hebt. Ieders sociale agenda is immers volledig dichtgetimmerd en iederéén is met afspraken aan het jongleren.

Meerdere kerstbomen in huis

Oud en nieuw heb ik al jaren niet meer gevierd, niet écht in elk geval. Ik heb huisdieren die als de dood zijn voor vuurwerk en die laat ik niet alleen. Als ik echt heel graag weg had gewild, had ik daar natuurlijk heus wel een oplossing voor gevonden, maar ja, blijkbaar vind ik thuis op de bank in een pyjama naar de oudejaarsconference kijken leuker. Als ik om drie uur naar bed ga, moet ik daar tot half februari van bijkomen, helemáál als er champagne in het spel is. Nee hoor, laat mij op nieuwjaarsdag maar fris en fruitig om acht uur ’s ochtends de hond uitlaten.

Begrijp me niet verkeerd: ik ben geen Ebezener Scrooge die doorwerkt met kerst en een hekel heeft aan de feestdagen. Integendeel: december is ondanks de drukte en stress mijn absoluut favoriete maand van het jaar. Ik heb meerdere kerstbomen, waarvan de eerste in november al staat. Ik geniet van de sfeer en ben ook zo’n afteller. Het mag wat mij betreft alleen wat minder met dat sociale geweld.

Ik zorg altijd dat ik een paar dagen van de kerstvakantie helemaal niks hoef, zodat ik lekker op de bank kan hangen om series te kijken en de natuur in kan.

En dat doe ik dit jaar nóg meer. Het zou kunnen dat ik volgend jaar weer opgewassen ben tegen die sociale drukte en meer afspreek en ingewikkelder gerechten maak, maar eerlijk gezegd betwijfel ik dat. Tot die tijd kies ik mijn verplichtingen zorgvuldig. Niet te wild, gewoon alleen de gezellige dingen met lieve mensen. Want zelfs ík moet toegeven dat je daar je toch altijd veel energie van krijgt.