Jamie Oliver: ‘Ik wil niet meer de behoefte voelen om altijd maar ‘aan’ te moeten staan’

De man met een plan. Dat is Jamie Oliver ten voeten uit. De bekende Britse chef-kok springt graag op de barricade. Of het nou gaat om het stimuleren van gezonde en duurzame voeding of kansarme jongeren opleiden tot kok in zijn eigen restaurantketen Fifteen; Jamie ziet altijd wel een kans, een mogelijkheid of potentie.

‘Terug naar de basis’

Zijn roep om verandering werd gehoord. De tv-kok ging een aantal keer langs bij Downing Street nummer 10, waar de Britse premier Boris Johnson zijn zorgen over kinderobesitas aanhoorde. Jamie lanceerde een wereldwijd schoolprogramma waarin hij kinderen leerde om bewuster met voeding om te gaan. En in zo’n driekwart van de Nederlandse keukens is wel een Jamie Oliver-kookboek te vinden. Maar twee jaar geleden begon zijn zorgvuldig opgebouwde kaartenhuis te wankelen. Er waren faillissementen, sluitingen van zijn restaurants en zijn gezondheid liet hem in de steek (“nierstenen, ik heb nog nooit zo’n pijn gehad”). En daarbovenop kwam ook nog corona. Als hij één ding heeft geleerd van de roerige periode is het wel dat hij terug moest naar ‘de basis’.

Familie en vrienden

Vanuit zijn kantoor in Londen neemt Jamie Oliver plaats achter de Zoom-camera. “Ik had graag wat lekkers klaargemaakt voor bij het interview,” zegt hij met zijn welbekende brede lach. “Nu moet je het doen met de plaatjes uit mijn nieuwe boek. Je zult het dit keer echt zelf moeten maken.” In tegenstelling tot zijn vorige kookboeken gaat het niet om comfort food, gezonde ingrediënten of ‘snel klaar’-recepten. In Samen eten staat het samenzijn met familie en vrienden op het hoofdmenu. “Het idee voor dit boek ontstond in de eerste lockdown. Net als veel mensen kwam ik erachter dat ik fysiek contact echt had gemist. Een knuffel, een arm om iemand heen slaan. Als je een moeilijk moment hebt, kan die knuffel je net even de kracht geven om door te gaan.”

Lees ook:
Dit lees je deze week in Margriet 52 (nu in de winkel!)

Toen de eerste lockdown werd aangekondigd heb jij direct een tv-serie gemaakt: Keep cooking and carry on

“Ik vond het idee van een potentieel dodelijk virus heel eng. Er gebeurde heel veel tegelijkertijd en het leek ook met de dag erger te worden. En niemand wist wat we moesten doen of hoe we moesten reageren op al dat nieuws. Mensen waren producten aan het hamsteren in de supermarkten. Al die lege schappen zorgden voor nog meer paniek. Ook bij mij… Op de vrijdag dat de eerste lockdown werd afgekondigd heb ik mijn team bij elkaar geroepen. Ik voelde aan alles dat we iets moesten doen. Ik vroeg mijn mensen om te blijven en in 48 uur tijd hebben we een serie gemaakt Keep cooking and carry on. Hoewel ik het een heel enge tijd vond, was het ook fascinerend. Hoe ga je om met de paniek en de schaarste? Ik liet zien hoe je een verjaardagstaart kon maken zonder eieren. Of hoe je pasta kunt maken met bloem en water. Het werd een groot succes en ik heb het vervolg zelf thuis opgenomen. Mijn vrouw Jools filmde alles met haar mobiele telefoon. Moet je nagaan… Dat had ik anderhalf jaar geleden nooit kunnen bedenken.”

In je nieuwe boek benadruk je ook de emotie achter eten. En dan vooral het samenzijn. Ook hier spring je weer goed in op de actualiteit

“Nu we weer samen mogen zijn, merk ik dat veel mensen stress krijgen bij de gedachte dat ze voor een grotere groep moeten koken. En dat begrijp ik helemaal. Maar wat ik duidelijk wil maken, is dat het niet zo moeilijk of stressvol hoeft te zijn. Het zijn makkelijke recepten, waardoor je meer tijd kunt doorbrengen met je dierbaren in plaats van zwetend in de keuken. Of dat je je bezoek halverwege de avond wegkijkt omdat je moe bent van het koken. Wat ik veel zie en hoor is dat mensen dan maar iets bestellen. Het is zo makkelijk hè, met een druk op de knop heb je al een maaltijd in huis. Maar vaak zijn dat niet de gezondste keuzes. Ik keur het echt niet af als je een keer eten bestelt, maar het is veel waardevoller als je zelf iets klaarmaakt voor je gasten. Dan zit er echt liefde in.”

Wat vind je zelf het moeilijkst aan de pandemie?

“De coronamaatregelen hebben iedereen op een bepaalde manier geraakt, maar de verplichte fysieke afstand tussen vrienden en familie vond ik persoonlijk een van de ergste. Mijn schoonmoeder en ouders heb ik heel lang niet kunnen zien. Ik vond dat heel moeilijk, zeker in de periode rond kerst. Ik heb nog nooit zo’n stille kerst meegemaakt. Natuurlijk is het het belangrijkst dat ze niet ziek zijn geworden, maar leven draait niet om níét ziek worden. Gelukkig hebben we veel contact gehad via videobellen. Ik maakte me ook wel zorgen over hun mentale gezondheid. Daarom ben ik dit jaar extra dankbaar dat we weer met de hele familie kerst kunnen vieren. Dat is waar het om draait: samenzijn.”

Jamie Oliver, zijn vrouw Jools en hun drie jongste kinderen

Ik neem aan dat je al druk bent met de voorbereidingen

“We gaan dit jaar kerst vieren bij mijn moeder. We begonnen ooit met vijftien man aan een tafel, tegenwoordig is dat gezelschap uitgegroeid tot veertig man. Iedereen bleef maar kinderen krijgen. Ook al ben ik gewend om voor grote gezelschappen te koken, dit is toch wezenlijk anders. Daarom heb ik de taken dit jaar strategisch verdeeld. Mijn moeder maakt de voorgerechten, mijn zus doet het nagerecht en ik stort me op het hoofdgerecht. Dit jaar wil ik echt de tijd hebben om samen te zijn. Dat betekent dat ik niet de hele tijd in de keuken bezig ben. Dat is ook wat ik in het boek benadruk; natuurlijk moet het eten amazing zijn, maar dat is niet het belangrijkst.”

Kan dat wel? Koken voor een chef-kok? Of ben je heel kritisch?

“Ik ben niet zo streng, hoor. En mijn familie mag zeker voor me koken. In de lockdown-periode heb ik veel gekookt met de kinderen. Ik vond het geweldig om te zien hoe speels en creatief kids kunnen zijn in de keuken. De jongsten kunnen al zelf een heerlijke salade klaarmaken. En ook hier geldt weer: het echt samen doen. Als ik nog een tip mag geven: zorg dat iedereen weet wat hij of zij moet klaarmaken. Ik heb voor het kerstdiner de concrete recepten naar mijn moeder en zus gemaild. Dan weet je tenminste wat er gaat komen en kun je het van tevoren goed afstemmen. Voordat je straks een totaal onsamenhangend diner op tafel zet. Verrassingen horen onder de kerstboom te liggen, die wil je niet op je bord tijdens het kerstdiner.”

Heb je ooit weleens een kerstdish verpest?

“Tot mijn grote schaamte moet ik bekennen dat ik twee jaar geleden de kalkoen heb laten aanbranden. Ik had een speciale houtoven in huis gehaald. En die moet precies de juiste temperatuur hebben. Dus ik zat er zeg maar echt bovenop. Maar in een onbewaakt ogenblik heeft iemand er nieuw hout op gegooid, waardoor het helemaal misliep. Gelukkig heb ik de halve kalkoen kunnen redden, en ik had nog wat in de vriezer liggen. Sindsdien zorg ik altijd dat ik een plan B heb. En een goed gevulde vriezer. Nu klink ik echt supersaai…”

Je hebt een roerige tijd achter de rug. Wat heb je over jezelf geleerd?

“Terug naar de basis. Op alle denkbare manieren. In het begin van de pandemie heb ik me wel schuldig gevoeld. Er was zo veel ellende in de wereld. Hier groeiden groenten in de tuin, de zon scheen en de kids waren dolgelukkig dat ik continu bij hen in de buurt was. We zaten echt in onze eigen bubbel. Natuurlijk was het ook echt wel pittig. Vooral de thuisscholing. Vijf kids met vijf verschillende niveaus, van de kleuterschool tot het eerste jaar op de universiteit. Maar ik kon er ontzettend van genieten. En nu alles weer een beetje normaal begint te worden, realiseer ik me dat ik niet terug wil in die mallemolen. Ik wil niet meer de behoefte voelen om altijd maar ‘aan’ te moeten staan. Ik wilde de perfecte echtgenoot voor Jools zijn, de beste vader voor mijn kinderen, de liefste zoon voor mijn ouders, de beste baas voor mijn werknemers enzovoort. Maar het hoeft niet perfect, weet ik nu. Er gewoon zijn is genoeg. Ik wil meer lol maken, flexibeler zijn en vooral meer tijd met mijn gezin doorbrengen. Meer dingen doen waar ik gelukkig van word.”

Lees ook:
Willeke van Ammelrooy: ‘Als ik mijn teksten niet meer kan onthouden, ga ik naar ons huis in Frankrijk’

Kun je daar voorbeelden van geven? Waar word je gelukkig van?

“Ik heb tijdens de lockdown het drummen weer opgepakt. En ik heb piano leren spelen, het is zo ontspannend om gewoon mooie akkoorden te vinden. Het was voor mij als mediteren. Daar ben ik overigens heel slecht in, maar op deze manier kon ik even mijn hoofd ‘uit’ zetten. Het ging eigenlijk zó goed, dat ik de muziek voor mijn nieuwe tv-serie ben gaan componeren. Laatst heb ik dat opgenomen in de Abbey Road Studios met een echt orkest. Dat was een jongensdroom die uitkwam. En ik ben gaan schrijven… Ik weet eigenlijk niet of ik dit nu al moet vertellen.”

Ga vooral verder…

“Het is geen kookboek, maar een kinderboek. Ik heb het nog aan niemand verteld, maar volgend jaar komt het uit. Voor mij was het een enorme uitdaging, aangezien ik zo dyslectisch als een deur ben. Het idee ontstond door de verhaaltjes die ik de kids vertelde voor het slapengaan. Ik vroeg ze altijd: ‘Wil je uit een boekje of uit mijn hoofd?’ Ze kozen altijd voor het laatste. Zo kwam ik erachter dat je zelf een wereld kunt creëren met grappige typetjes, bizarre plotwendingen en andere verrassingen. Elke dag trok ik me een halfuurtje terug in de serre en nam ik de verhalen op via mijn dictafoon. Voor mij werkte het heel goed om even in die andere wereld te verdwijnen.”

Iedereen is wel een of een paar kilo aangekomen het afgelopen jaar. Hoe zit dat bij jou?

“Geloof het of niet, maar ik ben fitter geworden. Ik had anderhalf jaar geleden ontzettend last van mijn rug en ontwikkelde nierstenen door het vele staan in de studio en te weinig water drinken. Ik heb nog nooit zo veel pijn gehad. Daarom ben ik flink gaan sporten en met behulp van fysiotherapie ben ik al zeven maanden pijnvrij. Het voelt zo goed om te kunnen bewegen. En dan blijf je vanzelf wel fit. Al moet ik wel eerlijk bekennen dat ik het er afgelopen zomer op vakantie flink van heb genomen. Maar die extra kilo’s ben ik gelukkig alweer kwijt. Maar weet je… het gaat niet om extra kilo’s of af en toe iets eten wat niet gezond is. Zolang je maar doet waar je gelukkig van wordt. En dan het liefst samen met de mensen die je dierbaar zijn.”

Tekst | Annemarie van Looij
Fotografie | David Loftus, Paul Stuart