Jaap Kwakman: ‘Mijn moeder heette iedereen welkom, het was een zoete inval bij ons thuis’

“Afra heet ze officieel, maar door mijn opa werd ze vanaf haar geboorte in 1947 Franny genoemd. Een Amerikaanse naam, veel Franny’s zijn er niet in Volendam. Opa was visser en voer op zee, oma was thuis bij de uiteindelijk elf kinderen – mijn moeder is de oudste. Ze woonden op Zuideinde, hartje Volendam, waar de achterdeur van het huis direct aan het water grensde. Mijn moeder spreekt over een gelukkige jeugd. Ook al ging Volendam na de oorlog gebukt onder armoede, honger heeft het gezin nooit gekend.”

1. “Een superoma voor mijn kinderen. Het speelgoed staat gerust tussen de potten en pannen op tafel.”
2. “Gezinsfoto, vroege jaren tachtig.”
3. “Fran, 7 jaar, tijdens haar eerste heilige communie.”

“Als oudste zorgde mijn moeder voor haar broertjes en zusjes. Ook werkte ze al jong en deed ze schoonmaakwerk in Amsterdam. Mijn vader woonde vlakbij en rondom de Dijk gebeurde het in hun tienerjaren: daar vlogen de vlinders in het rond en ontstond hun liefde. Ze trouwden jong en kregen snel kinderen. Mijn vader werd kostwinner en begon zijn vissersbestaan op zee, waarna hij ging werken in een viskar in Amsterdam en een viswinkel in Scheveningen opende. Die winkel kende nogal lange openingstijden en mijn vader werkte zes dagen per week, waardoor ik hem in mijn jeugd niet veel zag.”

“Zijn noeste arbeid en die van mijn moeder, die werkte als schoonmaakster, leverde ons een zorgeloze jeugd op, waarin naast sport, spel en muziek, niets te veel was. Mijn zussen Margret, Afra en ik gedroegen ons aardig. Maakten we het volgens mijn moeder echt te bont dan kregen we ervan langs, volgde er een corrigerende tik, maar dat gebeurde niet vaak. Ik heb respect voor mijn moeder hoe ze zonder al te streng te hoeven optreden de touwtjes in handen wist te houden.”

1. “Mijn ouders, recent met kerst.”
2. “Zolang ik mij kan herinneren, greep ik elke gitaar die ik te pakken kon krijgen.”
3. “Trouwdag Fran en Jan.”

“In welke mate ze heeft bijgedragen aan mijn ontplooiing besef ik pas goed sinds ik zelf vader ben en de drukte van het gezinsleven ken. Ik groeide op in een redelijk klein huis: de borstwering van het pand begon al op de eerste verdieping, waardoor de slaapkamertjes op die verdieping heel klein waren. In die setting speelde ik elke dag akoestisch gitaar. Elke noot moet beneden in de woonkamer te horen zijn geweest. Toen mijn gitaarspel professioneler werd, musiceerde ik op elektrische gitaren met speakers. Kun je het je voorstellen in dat gehorige huis met de houten plafonds? Mijn moeder heeft er geen enkele keer iets over gezegd en ik vind dat ongelooflijk. Ze heette juist iedereen welkom, het was een zoete inval bij ons thuis. ‘De voordeur stond los’, zoals we in Volendam zeggen, en vrienden liepen om de haverklap de trap op naar mijn kamer.”

Gitaarles

“Dat kamertje, amper twee bij vier meter groot, was slaapkamer en oefenruimte ineen. Daar zetten we de eerste stapjes voor de 3JS met Jan Dulles en, toen nog, Jaap de Witte. Rond mijn vijftiende mocht ik op gitaarles in Amsterdam. Het waren dure lessen en ik ging er met het openbaar vervoer naartoe. Mijn moeder vond het niet fijn als haar Jaapie alleen moest. Daarom ging ze mee, haar breiwerk voor tijdens mijn lessen in haar tas. Al haar inspanningen, die prachtige moederlijke overgave, ze hebben ervoor gezorgd dat ik mij kon ontwikkelen tot de muzikant die ik nu ben. Het lied Moeder van Wim Sonneveld komt nog het dichtst bij mijn gevoel: ‘Daarom blijf ik altijd bij moeder, die lieve, begrijpende schat. Ik zou nooit zijn geweest wat ik nu ben, als ik moedertje niet had gehad.’”

1. “Ik, acht maanden oud, op de arm van mijn moeder.”
2. “Fran met mij tijdens de kraamtijd, 1977.”
3. “Het gezin Kwakman op de huwelijksdag van Jenny en mij.”

“Ze is op social media bevriend met zowat alle 3JS-fans en documenteert ons succes tot in detail in allerlei plakboeken. Jarenlang hoefde je onze gezinsauto maar te starten of het eerste 3JS-album klonk over de speakers. Rijdend door Volendam neuriede ze vrolijk mee. Krijgt haar Jaapie kritiek, zoals tijdens de deelname van 3JS aan het Songfestival, dan vindt ze dat moeilijk te verteren en verandert ze in een pitbull.”

“Inmiddels is ze 75 jaar, mijn vader 76, en hebben ze nog steeds een heel goed huwelijk. Fysiek begint het te piepen en te kraken, maar mijn moeder is een ouwe taaie die bij wijze van spreken over tafel springt. Mijn vrienden zijn dol op haar en komen graag een borrel drinken. Ik natuurlijk ook, al werd ik laatst nog gewezen op het feit dat ik al drie weken niet op bezoek ben geweest. Het is druk met de opening van De Botterwerf, het grand cafe in Volendam waar we met de 3JS het creatieve deel op ons nemen en met de gitaarlessen die ik geef aan kinderen.”

Als een kip over haar kuikens

“Geheel moeder-eigen vindt ze dat ik te veel hooi op mijn vork neem. Na covid is mijn agenda inderdaad vier keer zo vol geworden. Dat neemt niet weg dat ik graag weer aanschuif bij hun zaterdagmiddagborrel. In twee uur tijd lossen we – mijn zussen, hun gezinnen, vrienden, kleinkinderen - moeiteloos alle wereldproblemen op. Op die momenten waakt mijn moeder als een kip over haar kuikens, blijft ze eindeloos koffie inschenken en geniet ze zienderogen.”