Het kind van Gea is non-binair: ‘Als ik de fout in ga en zij/haar zeg, verbetert Maart me direct’

Kort samengevat; iemand die zich als non-binair identificeert is iemand die zich niet thuis voelt in de binaire gendercategorieën man of vrouw. Die persoon voelt zich niet specifiek vrouw en ook niet specifiek man. Het kan geen van beiden zijn, juist allebei of wisselend. Maart, het kind van Gea, identificeert zich als non-binair.

‘De shirts werden wijder en het lange haar ging eraf’

“Maart is geboren als meisje. Ik had al een heerlijke zoon van twee en verheugde me op de komst van een dochter. Veel roze en jurkjes; ik zag het helemaal voor me. Het viel op dat Maart meer een ‘jongensachtig’ kind was. Ik ben daar altijd heel makkelijk in geweest en trok er toen ook geen conclusies uit. Wil je liever geen staartjes in? Prima. Wil je geen jurk aan? Ook goed. De buitenwereld was lang niet altijd zo meegaand. Toen Maart op de turnclub zat, moesten de meisjes bij de uitvoering een turnpakje aan. Maart weigerde dat en wilde niet meer meedoen. Na lang praten met de juf mocht Maart uiteindelijk de jongensoutfit, een broek met hemdje, dragen.

Achteraf waren er allemaal signalen dat Maart zich écht niet prettig voelde met ‘meisjesdingen’. Tegelijkertijd was het ook geen typische jongen, maar een prachtig kind met lange blonde haren dat net zo lief met poppen als met actiefiguren speelde. Op het voortgezet onderwijs droeg Maart wel meer meiden-dingen om zoals iedere puber niet buiten de groep te vallen. Op het hbo werden de shirts wijder en ging het lange haar eraf.”

Uit de kast als non-binair

“Drie jaar geleden kwam de vraag die alles veranderde: ‘Mam, mag ik jouw creditcard?’ ‘Waarvoor heb je die nodig?’ vroeg ik. ‘Ik wil een binder kopen,’ zei Maart. Ik kende het niet. ‘Het is een soort strak hemd voor onder je kleren om je borsten te verstoppen, want ze passen niet bij me en ik wil ze niet meer.’ Het werd het eerste echte gesprek waarin Maart openhartig was over zich geen vrouw, maar ook geen man voelen. Van de term die daarbij hoort, non-binair, had ik nooit gehoord. Op dat moment reageerde ik vooral praktisch. Nieuwe binders waren nogal duur. ‘Dan kun je beter tweedehands zoeken,’ zei ik. Later dacht ik er wel dieper over na, maar ach, wat kan het voor kwaad? Je kunt zo’n binder ook zo weer uitdoen, hield ik mezelf voor.”

‘Dat is zo definitief’

“Tot de borstverwijderende operatie ter sprake kwam. Daar schrok ik van. ‘Dat moet je echt niet doen, lieverd. Dat is zo definitief,’ zei ik. Ergens hield ik er rekening mee dat dit allemaal toch een bevlieging kon zijn. Maar Maart was standvastig en we belandden steeds vaker in flinke discussies. Ik was vooral bezorgd. Wat als die later spijt zou krijgen? Wat als er een kleinkind zou komen? Kinderen hebben recht op borstvoeding, vond ik.”

Lees ook:
Belinda (51) is non-binair: ‘Ik geloofde niet dat het nog mogelijk was van genderidentiteit te veranderen’

‘Onze relatie liep gevaar’

“Inmiddels had Maart zich aangesloten bij een groep van het COC, een landelijke organisatie die opkomt voor de belangen van LHBTIQ+ mensen. Geregeld hoorde ik verhalen over jongeren die zich zo onbegrepen voelden dat ze niet meer met hun ouders praatten of zelfs het huis waren uitgestuurd. Ik heb het altijd belangrijk gevonden dat mijn kinderen bij me terecht kunnen en dat alles bespreekbaar is, dus ik probeerde juist begripvol te zijn. Maar het ging steeds vaker over de borstoperatie waarbij ik mijn tegenargumenten herhaalde en Maart steeds feller in de verdediging schoot. Onze relatie liep gevaar.”

Van elkaar verwijderd

“Tijdens een lange wandeling samen door het park voelde ik opeens heel duidelijk dat we van elkaar verwijderd raakten. Dat mocht nooit gebeuren. Ik zei tegen mijn oudste zoon, die moeite had om Maart te begrijpen: ‘Het is moeilijk, maar we moeten echt meer meebewegen anders raken we elkaar kwijt.’ Ik besloot mijn eigen mening niet meer de belangrijkste te maken en beter te luisteren. Wel wilde ik het hele proces blijven vertragen in de hoop dat de tijd zou uitwijzen wat het juiste was. Ik was vooral bang voor spijt. Wat weet je nou echt zeker als je jong bent? Maar Maart was zó ongelukkig, ik voelde die pijn. Als Maart voor zichzelf de goede keuze maakt, kon ik daar vrede mee hebben.”

‘Niet transgender genoeg’

“Het besluit was genomen: Maart ging het traject in en samen regelden we de aanmelding voor de transgenderpoli. Maart kwam op de wachtlijst en moest anderhalf jaar wachten op het eerste gesprek. Hierna zou het nog een jaar zou duren voor de daadwerkelijke operatie. In de tussentijd vonden vele psychologische gesprekken plaats. We waren al een paar maanden onderweg toen Maart ontdaan thuiskwam met het bericht van de psycholoog dat ze Maart niet transgender genoeg vonden. Deze onzekerheid en worsteling moest stoppen. Doordat ik zo nauw betrokken was bij het hele proces, kon ik mee naar de psycholoog om als moeder uit te leggen dat Maart hier wél klaar voor was.”

Naar het gemeentehuis

“Een aantal maanden later kwam toch het langgewenste groene licht: Maart mocht worden geopereerd. Met de deskundigheidsverklaring mocht al voor de operatie de geslachtswijziging officieel gemaakt worden. We gingen met z’n tweeën naar het gemeentehuis. Een bijzonder moment dat we vierden met taart. Maart heeft gekozen voor een ‘M’ (man) in diens nieuwe paspoort. Er zijn non-binaire mensen die kiezen voor een ‘X’. Dit is een langere weg via de rechtbank. Maart houdt erg van reizen en voorzag problemen met een ‘X’. Voor Maart is het minder problematisch om met hij of meneer te worden aangesproken en dat maakt het ook in het buitenland allemaal eenvoudiger aangezien nog veel mensen in de hokjes vrouw/man denken. Ik praat ook liever over mijn zoon in plaats van mijn kind, terwijl het voor mij verder niets uitmaakt. ‘Jij hebt toch een zoon en een dochter?’ wordt weleens gevraagd. ‘Dat was vroeger, nu heb ik twee zoons,’ zeg ik dan.”

Definitief

“Onderweg naar de kliniek voor de operatie zat een heel opgetogen kind naast me. Mensen vragen soms of dat geen heel moeilijk moment was, maar het moeilijkste was toen al geweest. Voor mij was het inmiddels net zo definitief als voor Maart. Na de operatie en revalidatie hebben we samen nieuwe kleren gekocht, want de wijde shirts konden definitief weg.”

Een hectere band

“Onze band was altijd al goed en we zijn nog hechter geworden. Dat wil niet zeggen dat we nooit meer botsen. De neutrale voornaamwoorden die/diens of hen/hun kreeg ik er moeilijk in. Als ik weleens de fout in ga en zij/haar zeg, verbetert Maart me direct. Hak er niet meteen zo op in, denk ik dan. Ik doe mijn best. Zeker voor mijn generatie ben ik ruimdenkend opgevoed, maar ik had nog nooit van non-binair gehoord. Het is een leerproces.”

“Ik lees er veel over en Maarts eigen YouTube-kanaal Maart the human heeft veel inzichten gegeven. Het maakt me trots dat Maart zo open is en diens ervaringen wil delen. Die filmpjes stuurde ik ook naar vrienden en familie. In het begin heb ik weinig losgelaten over de situatie omdat ik eerst alles zelf op rijtje wilde krijgen. Toen ik er vrede mee had, ben ik meer gaan delen in mijn binnenste kring. Gelukkig zijn er nooit nare reacties. Ik besteed er verder ook weinig aandacht aan. Het enige wat telt is dat Maart nu zo veel gelukkiger is met zichzelf en gelukkiger kan ik als diens moeder niet worden.”

Tekst | Caroline van Mourik
Fotografie | Marielle Kolmschot