Relatietherapie: ‘Hij vindt het wel makkelijk dat ik altijd thuis ben’

Evelien (48) is onlangs haar baan kwijtgeraakt. Volgens haar man Christiaan (51) moet ze dat zien als een kans. Maar alles wat hij goedbedoeld zegt, komt bij haar totaal verkeerd binnen.

Uit de praktijk van psycholoog en relatietherapeut Annette Heffels

“Ik voel me echt verschrikkelijk”, zegt Evelien. “Afgedankt, nutteloos, veroordeeld tot een huisvrouwenbestaan, financieel weer afhankelijk van mijn man. Christiaan heeft daar totaal geen begrip voor. Hij vindt dat ik mijn ontslag moet zien als een kans. De afgelopen jaren klaagde ik immers dat het werk te veel was en dat ik te weinig tijd had voor de kinderen.”

Baan kwijtgeraakt

“Hij heeft makkelijk praten. Hij heeft een paar jaar geleden een flinke sprong gemaakt in zijn carrière, terwijl ik nu te horen heb gekregen dat ik kan gaan vanwege ‘boventalligheid’. Ik ben niet de enige, maar de anderen zijn allemaal jonger en kunnen waarschijnlijk nog wel elders aan de bak komen. Ik zat op managementniveau. Nu is besloten dat mijn afdeling wordt verdeeld over twee andere en dat ik daar niet de leiding over krijg. Ik heb nog wel intern kunnen solliciteren naar drie functies, maar de invulling daarvan was waarschijnlijk allang binnenshuis geregeld.”

Paniek

“Dus nu moet ik iets anders zoeken. Maar wat voor kansen heb ik om een baan op dit niveau te vinden op mijn leeftijd en in deze coronatijd waarin alleen maar meer ontslagen vallen? Bovendien heb ik geen hbo-opleiding die eigenlijk wel werd gevraagd voor mijn baan. Ik heb me via allerlei cursussen en door ervaring opgewerkt, maar ik kan niet de vereiste diploma’s overleggen. Als ik daarover nadenk – en dat doe ik de hele dag en een groot deel van de nacht – raak ik totaal in paniek. Gelukkig is het niet meteen zo dat we ons huis moeten verkopen als straks mijn uitkering ophoudt, maar het wordt wel veel minder. Dat betekent geen verre reizen meer met de kinderen en bezuinigen op kleding, etentjes en clubjes.”

Jaloers

“Straks, als de kinderen gaan studeren, zal het nóg moeilijker worden. Waar ik heel boos over ben, is dat ik merk aan Christiaan dat hij het wel prima vindt zo. Hij is door zijn nieuwe functie meer van huis en dan is het natuurlijk wel lekker makkelijk dat ik er altijd ben. Automatisch gaat hij er ook van uit dat ik alles thuis weer regel. ‘Want ik heb nu immers alle tijd.’ Dit is precies wat ik nooit heb gewild.”

“Volgens hem ben ik jaloers op zijn carrière. Maar dat is het niet. Ik gun hem alles, maar ik voel me op een dood spoor gezet. En dan vindt hij dat ik het moet zien als een kans. Ik vind dat zó’n dooddoener. Als ik per se een baan wil, moet ik volgens hem mijn netwerk inschakelen en open sollicitaties sturen. Maar ik zie daar het nut niet van in. Zoals ik nu ben, neemt niemand mij aan.”

Lees ook: Relatietherapie: ‘Als ik eerlijk ben, vind ik zijn kinderen echt niet leuk’

Rollen omdraaien

“Ik zou met alle plezier de rollen willen omdraaien”, zegt Christiaan. “Dat is al eens eerder zo geweest. In het begin van ons huwelijk studeerde ik nog en Evelien werkte toen fulltime. Daarna is zij begonnen met een opleiding, waarmee ze stopte toen Veerle kwam. Ze heeft toen een tijd niet gewerkt en daarna parttime. Ik zorgde ook deels voor de kinderen. Ik werkte vier dagen per week, waarvan een dag thuis. Dat beviel prima en het is ook nog steeds wat we beiden het liefst willen.”

Drukke jaren

“De afgelopen twee jaar, sinds mijn nieuwe functie, zijn heel druk geweest. Evelien werkte meer dan fulltime en ik ook. Het is een periode geweest waarin we te weinig aan de kinderen en aan elkaar toekwamen. Ik merkte aan Evelien dat het echt te veel was. Ze was altijd geprikkeld. Dus ja, toen duidelijk werd dat haar baan zou verdwijnen, heb ik inderdaad gezegd dat het geen ramp was en dat ze het misschien kon zien als een kans om zich te bezinnen op wat ze echt zou willen. Ik bedoelde dat als steun, maar zij neemt me dat enorm kwalijk.”

Somber

“Sinds ze haar baan is kwijtgeraakt wordt ze steeds somberder. Ze zit uren achter de computer om naar banen te zoeken, maar komt er niet toe om dan ook een sollicitatiebrief te schrijven, omdat ze ervan overtuigd is dat ze geen kans maakt. Ik moet eerlijk zeggen dat ik denk dat ze zoals ze nu is, zo uitgeput en negatief en zonder gevoel van eigenwaarde, het helemaal niet aankan om te werken. Ze zou eerst tot rust moeten komen en aan zichzelf moeten werken. Maar als ik haar dat duidelijk probeer te maken, krijg ik te horen dat ik er niets van begrijp en dat ik het wel makkelijk vind zo. Ze kan uren besteden aan leeglopen over het onrecht dat haar is aangedaan; dat er van haar is geprofiteerd en dat niet wordt gezien hoe ze de boel heeft gereorganiseerd.”

Artikelen van Margriet.nl ontvangen in je mailbox?
Schrijf je in op margriet.nl/nieuwsbrief.

Slachtofferrol

“Ze heeft allerlei theorieën over waarom ze eruit is gewerkt. Ook naar mij voel ik wantrouwen. Alsof ik niet meer bereid ben om mijn deel van de taken thuis op me te nemen. Ik heb inderdaad minder tijd, maar wil best bijspringen. Maar wat ik ook zeg of doe, zij blijft boos in die slachtofferrol zitten. Dat helpt haar niet en de kinderen lijden er ook onder. Ze kan nauwelijks aandacht voor hen opbrengen. Terwijl ze in feite in een luxepositie zit. Ook als we alleen van mijn salaris moeten leven, kan dat prima. Ze kan deze periode zinvol besteden door een studie op te pakken of door iets te gaan doen wat ze leuk vindt. Maar dat mag ik niet zeggen.”

Depressie

Ik begrijp uit het levensverhaal van Evelien dat ze altijd wat zwaar op de hand is geweest, maar dat haar stemming na het ontslag geleidelijk aan steeds somberder is geworden. Inmiddels voldoet ze aan de kenmerken van iemand met een depressie. Ze slaapt slecht, heeft weinig eetlust, maar wel snoepaanvallen. Ze voelt zich voortdurend somber of boos, kan niet genieten van dingen, heeft geen energie en kan zich niet concentreren. Haar gedachten over zichzelf zijn dat ze niks voorstelt, waardeloos is en voor niemand van enige betekenis is: slechte partner, slechte moeder, geen kans op de arbeidsmarkt.

Haar gedachten over de toekomst zijn catastrofaal. Ze denkt dat ze iedereen zal verliezen, omdat ze ook wel merkt dat de kinderen en Christiaan genoeg hebben van haar verhaal en dat vriendinnen haar uit de weg beginnen te gaan, omdat ze niet wéér de hele geschiedenis willen horen. Evelien vertaalt dat als: ‘Omdat ik niet meer interessant ben, nu ik geen baan meer heb en zij allemaal wel.’

Hard nodig

Ze heeft Christiaan hard nodig nu. Ze wil zijn begrip en troost, maar niet zijn adviezen. Als hij haar probeert te helpen door te suggereren dat ze er ook anders tegenaan kan kijken of dat ze misschien iets zou kunnen gaan doen, vat ze dit op als teken van zijn onbegrip en gebrek aan wezenlijke belangstelling voor wat zij doormaakt. Ze wordt dan boos en stoot hem van zich af, terwijl ze juist behoefte heeft aan zijn nabijheid en steun.

De therapie moet enerzijds individueel worden gericht op de depressie van Evelien via cognitieve gedragstherapie. Daarbij is het allereerst belangrijk dat ze achter haar pc vandaan komt en van de bank af en dat ze dingen gaat doen die ze voorheen leuk vond en waar ze nu tegen opziet: sporten, in de tuin werken, lezen, vriendinnen zien en winkelen met haar dochter. Ik vraag haar om een dagindeling te maken, waarin ze rust en activiteit afwisselt.

Catastrofale gedachten

Vervolgens gaan we haar catastrofale gedachten onderzoeken op realiteit. Christiaan kan Evelien steunen als hij begrijpt wat de werkloosheid voor haar betekent. Hij heeft de neiging om haar angst en verdriet te bagatelliseren en met snelle adviezen te komen. Door eerst echt te luisteren gaat hij begrijpen dat ze bang is voor financiële afhankelijkheid en de gedachte dat hij haar
minder de moeite waard zal vinden nu ze zelf haar baan is kwijtgeraakt en geen inkomen heeft. Gelijkwaardigheid is altijd hun uitgangspunt geweest.

Christiaan benoemt haar kwaliteiten, niet alleen als moeder en partner, maar ook als intelligente, creatieve vrouw. Het doet hem pijn dat zij dit zelf niet ziet. Maar door haar duidelijk te maken dat hij haar mist en nodig heeft, kan Evelien weer voor even voelen dat ze betekenis heeft voor hem en voor de kinderen. Ze is daar echter nog niet van overtuigd, dus hij zal het regelmatig moeten herhalen voordat ze de moed heeft weer haar leven op te pakken.

Annette Heffels is psychologe. Ze is getrouwd en heeft een zoon, twee dochters en een kleinkind. De namen in deze tekst zijn vanwege privacyredenen gefingeerd en de afbeelding bovenaan is ter illustratie.

Tekst | Annette Heffels
Beeld | iStock

Lees meer