Antoinette Beumer: ‘De belangrijkste levensles die mijn moeder me gaf, is hoe je moet sterven’
Ze heeft twee moeders gehad, zegt filmregisseur en schrijver Antoinette Beumer (59): de moeder vóór ze zelf kinderen kreeg en die erna. Haar band met de inmiddels overleden Loes was lange tijd wat afstandelijk, maar later in het leven kwamen de twee heel dicht bij elkaar.
“Mijn moeder werd geboren in 1942 in een nest vol jongens: twee oudere broers en twee jongere. Opa had een Perzische-tapijtenzaak in Amsterdam, oma werkte als mannequin in chique warenhuizen. Ze waren uitgesproken atheïstisch en voor die tijd ruimdenkend, maar toch benauwde het middenstandmilieu mijn moeder al snel.”
Antoinette Beumer
‘Ze tekende een lijn op haar benen als pantynaad’
“In haar puberteit rebelleerde ze in stilte. Ze ging naar de hbs, waar ze altijd kousen moest dragen. Omdat ze dat te warm vond, tekende ze een lijn op haar benen, als pantynaad. Met vriendinnen ging ze ’s nachts stiekem uit en daarna klom ze via een raam weer naar binnen.”
‘Rietveld liet ze schieten’
“Mijn moeder kon zó goed tekenen en schilderen, dat ze werd toegelaten tot de Rietveld Academie. In de zomer voor ze zou gaan studeren, had ze een baantje als grond-stewardess bij de KLM. Daar liep ze mijn vader tegen het lijf, die assistent-purser was en fotomodel: charismatisch en superknap. Die man van de wereld, die een weg uit haar milieu betekende, sprak haar wel aan. Vlak voor ze zou gaan studeren, kreeg ze geelzucht. Mijn vader zei tegen haar: ‘Ik ga voor je zorgen.’ Daar stopte haar ontwikkeling. Hij werd gestationeerd in Iran en om met hem mee te kunnen, moesten ze trouwen. Meteen na het huwelijk verhuisden ze naar Teheran, de Rietveld liet ze schieten.”
‘Psychisch niet in orde’
“Mijn moeder heeft me weleens toevertrouwd dat er in die jaren al signalen waren dat mijn vader psychisch niet in orde was. Ze vertelde dat er in de bus eens iemand naar haar keek en mijn vader ervan overtuigd was dat ze werden achtervolgd. Zij zag dat aan voor jaloezie en vond het vleiend, maar eigenlijk waren dat al tekenen dat er iets met hem aan de hand was. Hij heeft haar ook lang weggehouden bij zijn Limburgse familie. De eerste keer dat ze daar kwam, moest ze om onverklaarbare redenen steeds huilen. Ze voelde dat daar zo veel ellende en geheimen in huis hingen.”
“Ik vind het moeilijk om me voor te stellen waarom ze met hem is doorgegaan, ook omdat ik mijn leven daaraan te danken heb. Ik denk dat de positie van vrouwen destijds anders was en dat er minder aandacht was voor psychische gezondheid. Mijn vader gaf haar bovendien het avontuurlijke bestaan waar ze naar snakte. Nadat ze zwanger raakte van mij, verhuisden mijn ouders naar Amstelveen. Twee jaar na mij kwam Famke en toen Marjolein. Op haar 26ste zat mijn moeder het grootste deel van de tijd alleen met drie dochters in een eengezinswoning – mijn vader was meer weg dan thuis.”
‘Hier moet mijn moeder ongeveer net zo oud zijn als ik, 59 jaar. Ze kleedde zichzelf altijd prachtig.’
‘Een soort onbereikbaarheid’
“Ik herinner me weinig van mijn basisschooltijd. Ik zie een mooie hippiemoeder voor me. Ze zag er altijd fantastisch uit, maakte kleding voor zichzelf en ons. Ze hield erg van zon; als het maar even kon, kwam er een vriendin aangereden, die ons naar Zandvoort bracht. Ik herinner me hoe ze het huis versierde met verjaardagen en we zingend een poortje maakten waar de jarige onderdoor mocht lopen.”
“Maar ik herinner me ook een soort onbereikbaarheid en weinig fysieke warmte. Dat kwam vast omdat ze het zwaar had met drie dochters en een afwezige man, die als hij wél thuiskwam onberekenbaar was. Ze werd altijd nerveus als hij thuis zou komen; alles moest dan extreem schoon zijn en we wisten nooit hoe zijn pet zou staan. Hij had bovendien veel buitenechtelijke relaties, die mijn moeder onrust opleverden. Ik heb haar toen al vaak gevraagd waarom ze niet bij hem wegging. In 1979 deed ze dat en een jaar later werd mijn vader opgenomen in een psychiatrische kliniek, waar hij op en af dertig jaar heeft gezeten. Mijn moeder heeft hem al die tijd niet meer kunnen zien, omdat hij agressief naar haar was. Pas toen hij zeventig werd, is ze nog één keer meegegaan.”
Lees ook:
Hans Schiffers: ‘Mijn moeder zei: ‘Hans wordt pas volwassen als ik dood ben’
‘Ze begon zich te ontwikkelen’
“Een paar jaar na de scheiding kreeg ze een nieuwe man, met wie ze nog 27 jaar samen is geweest. Vanaf dat moment begon ze zich te ontwikkelen. Ze ging werken bij de Postbank, tennissen en zat in allerlei clubs. Ze was voor een grote groep vrouwen een enorm betrokken, trouwe vriendin. Ze ging schrijven en maakte prachtige schilderijen. In die brede interesse, leergierigheid en die vrouwenvriendschappen lijk ik erg op haar. En ik ben net zo netjes en perfectionistisch als zij.”
‘Een schilderij dat mijn moeder schilderde toen ze 18 was. Ik ben dol op dit schilderij, het hangt in mij woonkamer.’
‘Een zachte, wijze uil’
“Voordat ik zelf kinderen kreeg, bleef er een afstand tussen ons. Zij was aan het overleven en later aan het opbloeien, ik hield haar ook weg. Maar toen ik moeder werd, begon ik haar weer toe te laten. Zij werd voor mij een zachte, wijze uil. Ze was heel trots op haar dochters, ging graag mee naar filmpremières. Ze vierde onze successen uitbundig mee.”
‘Er was extreem veel liefde in huis’
“De allerbelangrijkste levensles die ze me heeft gegeven, is hoe je moet sterven. Op haar zestigste kreeg ze borstkanker, tien jaar later keerde het uitgezaaid terug. Ze heeft nog twee jaar geleefd, voluit en zonder angst. Er was extreem veel liefde in huis in die tijd. We zijn veel samen geweest en op het laatste stukje wilde ik niets liever dan naast haar in bed liggen. Het klinkt gek, maar haar sterfbed is de mooiste herinnering die ik aan haar heb. Ze heeft ons in die laatste tijd nog zo veel genegenheid en aandacht gegeven.”
Dit interview met Antoinette Beumer verscheen eerder in Margriet 49 – 2021. Dit nummer nabestellen kan via lossebladen.nl.
