Zes vragen aan Dr. Jetske Ultee over het gebruiken van collageen om rimpels te verminderen

Vanaf welke leeftijd neemt het collageengehalte in je gezicht af?

“Rond je dertigste begint je huid ongeveer één procent collageen per jaar te verliezen. Dat heeft impact op het lichaam, want collageen en elastine zijn als het ware de steunpilaren van de huid.

Ook externe factoren beïnvloeden de aanmaak en afbraak van collageenvezels in de huid. Zo zorgen blootstelling aan de zon, roken, luchtvervuiling en bijvoorbeeld suikers voor een versnelde afbraak van collageen, waardoor ook de huidveroudering sneller gaat. Heel langzaam treden er dan allerlei veranderingen op in de bovenste huidlagen. Vanaf een jaar of 35 worden die kleine veranderingen geleidelijk zichtbaar. Je gezicht zal dan steeds meer gaan ‘hangen’ en er zullen steeds meer rimpels en plooien ontstaan.

Hoe (snel) dit proces verloopt, hangt een beetje af van je genen. De een ziet er sneller ouder uit dan de ander en daaraan valt niet veel te doen. Opmerkelijk is dat je bij mensen van kleur vaak minder duidelijk de tekenen van veroudering ziet. Bovendien zijn die eerste tekenen ook nog eens een jaar of tien later zichtbaar, blijkt uit onderzoek. De structuur van de donkere huid is namelijk anders dan die van de lichte huid. Ook bevat de donkere huid meer en grotere fibroblasten. Dit zijn cellen die onder meer verantwoordelijk zijn voor de aanmaak van collageen. Maar dat is natuurlijk niet het hele verhaal. De donkere huid heeft van nature ook een betere bescherming tegen de zon dan de lichte huid. En de zon is nu eenmaal dé veroorzaker van huidveroudering.”

Er komen steeds meer collageenpoeders op de markt. Werken die echt?

“Ik ben lange tijd best heel sceptisch geweest over het nut van deze poeders en drankjes. Toch is er wel wat veranderd in mijn visie sinds we studies naar collageen hebben bijgehouden. Er verschijnen steeds meer onderzoeken naar zogeheten gehydrolyseerd collageen. Dit is een vorm van collageen die al is ‘opgeknipt’ in kleine stukjes, zogeheten peptides. Dit is een voordeel omdat het collageen daardoor goed verteerbaar en opneembaar is in het lichaam. Deze gehydrolyseerde vorm lijkt toch wel goede dingen te kunnen doen voor de huid, namelijk een vermindering van rimpeltjes en een toename van de elasticiteit en hydratatie. Door het innemen van collageen neemt dit eiwit in je huid namelijk toe. Ik zeg daar wel bij: veel van de studies zijn gesponsord door bedrijven die collageen verkopen. Maar je kunt ook stellen dat er anders geen onderzoek zou zijn geweest.

Mocht collageen innemen echt werken, dan gaat dat collageen onder andere naar onze botten, pezen en gewrichten, maar ook naar de huid. Het collageen komt in de zogeheten dermis terecht, de tweede huidlaag. Vermoedelijk zal dat aangevulde collageen niet voor altijd in die tweede huidlaag blijven zitten. Het zal door veroudering, zon, roken, suikers en luchtvervuiling toch weer worden afgebroken. Mijn belangrijkste tip is dan ook: voorkom die afbraak. Smeer je goed in tegen de zon en laat zoete voedingsmiddelen, hoe lekker ook, zo veel mogelijk links liggen. Want supplementen innemen als je een ongezonde leefstijl hebt, is toch een beetje als dweilen met de kraan open.

Er zijn wat aanwijzingen (maar het onderzoek hiernaar is helaas nog beperkt) dat collageensuppletie kan helpen om je nagels te versterken en je haar meer volume, glans en dikte te geven.”

Vis- of rundcollageenpoeders, drankjes... Er zijn steeds meer varianten. Welk supplement heeft het beste effect?

“Vooral poeders en collageendrankjes worden vaak aangeboden, zowel online als in fysieke winkels. Dat komt waarschijnlijk doordat in pillen niet zo veel collageen ‘past’. Met een poeder of drankje kun je gewoonweg meer collageen innemen. Daarom kiezen producenten waarschijnlijk liever voor deze twee vormen in plaats van voor een pil. Of je vervolgens voor een poeder of drankje kiest, maakt eigenlijk niet zo veel uit. Het poeder wordt immers ook met water gemengd, waardoor je uiteindelijk alsnog een drankje krijgt. De meeste mensen kiezen vooral vanwege het gemak voor een poeder; je kunt het toevoegen aan je smoothie, yoghurt en zelfs aan je koffie.

Eerder had ik het over gehydrolyseerd collageen. Producenten hebben goede redenen om daarvoor te kiezen in hun supplementen. Collageen wordt heel dik als je het oplost in water, waardoor je het lastig kunt innemen. Bij gehydrolyseerd collageen heb je hier geen last van. Ook is gehydrolyseerd collageen beter verteerbaar en kan je lichaam het gemakkelijk opnemen.”

Welke voeding zorgt voor collageenaanmaak?

“Vitamine C is onmisbaar als je iets wilt doen aan huidveroudering. Deze vitamine heb je namelijk nodig om collageen op te bouwen in je lichaam. Dat blijkt ook uit onderzoek. Je krijgt niet snel een tekort, want vitamine C zit in heel veel voedingsmiddelen. Als je er wat meer van binnen wilt krijgen, is het innemen van supplementen dan ook niet nodig. Bovendien vergroot je de kans op het ontstaan van darmklachten of nierstenen als je te veel vitamine C binnenkrijgt.”

Voeding met veel vitamine C:

• Spruitjes (1 opscheplepel = 122 procent van wat je nodig hebt op een dag)
• Rode paprika (halve = 120 procent)
• Sinaasappel (hele = 88 procent)
• Kiwi (hele = 79 procent)

Nog meer tips voor voeding met Vitamine C:

• Snijd eens een paprika in repen en dip deze bijvoorbeeld in wat hummus of in yoghurt waar je wat kleingesneden verse munt aan toevoegt.
• Kies je voor bereide groente? Bedenk dat vitamine C oplosbaar is in water en erg gevoelig is voor verhitting. Groente met deze vitamine kun je daarom het best in weinig water en niet te lang koken.
• Vitamine C is erg gevoelig voor zonlicht. Probeer daarom zo veel mogelijk te vermijden dat gesneden of uitgeperste producten worden blootgesteld aan de lucht. In een zuur, zoals sinaasappel(sap), blijft vitamine C relatief goed intact.

Waar zit veel collageen in?

“Het collageen dat je in de meeste supplementen vindt, komt voornamelijk van runderen, maar ook wel van vissen, varkens of kippen. Dat wordt dan gehaald uit botten, pezen, de huid, het longweefsel of bindweefsel. Dit stofje is dan vaak een bijproduct dat anders verloren zou zijn gegaan. Bij viscollageen kun je bijvoorbeeld kiezen voor MSC-varianten, waarvoor geen extra vis is gevangen. Producenten gebruiken voor het collageensupplement filetsnijresten die anders zouden worden weggegooid. Ook uit eierschaalmembraan kan collageen worden gehaald. Dit is de enige vorm van collageen die geschikt is voor vegetariërs.”

Heb je verder nog tips voor vrouwen die huidveroudering willen tegengaan?

“Er zijn veel crèmes met collageen op de markt, die beloven de huid te verstevigen. Daarin heb ik vooralsnog niet zo veel vertrouwen. Collageen is namelijk te groot om de huidbarrière te kunnen passeren. En cosmetica die liposomen (vetbolletjes) bevatten om het ingrediënt de huid in te loodsen, zijn nog niet voldoende verfijnd.

Er wordt in de cosmeticawereld soms ook gebruikgemaakt van stoffen of behandelingen die het beschermende laagje van de huid bewust een beetje kapotmaken (zoals dermarollers), zodat een ingrediënt als collageen alsnog zou kunnen binnenkomen. De vraag is echter of deze methoden er daadwerkelijk voor kunnen zorgen dat het eiwit dan diep genoeg komt. Ook over de werkzaamheid van producten met het eiwit in kleinere vorm is nog veel onduidelijk. Maar onderzoek staat nooit stil, dus wie weet wat er in de toekomst mogelijk is.

Een ingrediënt waarvan we wél met zekerheid kunnen stellen dat het de huid helpt om zijn stevigheid te behouden, is vitamine C. Deze antioxidant vangt daarnaast ook nog eens schadelijke vrije radicalen. Om voldoende vitamine C in de huid te krijgen, is het belangrijk dat de vitamine behalve in je voeding ook in je huidverzorging zit.

Om afbraak van collageen en elastine te beperken is het daarnaast natuurlijk het allerbest om je gezicht te beschermen. Je kunt hiervoor een zonnebrandproduct gebruiken dat beschermt tegen uv A- én uv B-stralen en het liefst ook extra antioxidanten bevat.”