Wow: zóveel vrouwen faken weleens dat ze gelukkig zijn

Gemiddeld geven we ons leven een acht, maar er zijn helaas ook dames die aangeven zich niet zo gelukkig of zelfs ongelukkig te voelen. Waar baseren we dat geluksgevoel eigenlijk op? We keken samen met ‘geluksprofessor’ Bertus Jeronimus naar de uitslagen.

Meerderheid zegt dat ze gelukkig zijn

“De grote meerderheid van de ondervraagden voelt zich gelukkig, maar er zijn er ook veel die hun leven als neutraal beoordelen”, zegt Jeronimus. “Deze vragen zijn gesteld tijdens een pandemie; misschien hebben de ondervraagden hun sociale contacten moeten missen en voelen ze zich daar niet happy bij. Deze uitkomst laat wellicht zien: dit is misschien niet het leven wat ik op dit moment het liefst zou hebben, maar gegeven de omstandigheden mag ik niet klagen. De meesten geven hun leven een 7 of 8. Mensen zijn over het algemeen tevreden met hun leven, maar zien nog een beetje ruimte voor verbetering.”

Bijna driekwart van de vrouwen vindt dat geluk (enigszins) maakbaar is in onze samenleving

Bertus Jeronimus: “Het ervaren van geluk wordt ongeveer voor veertig procent door genen bepaald, voor tien procent door de plek op de wereld waar je leeft en voor de helft door gedrag. Voor een groot deel heb je dus zelf invloed op je geluk, al kunnen er natuurlijk dingen gebeuren die je niet in de hand hebt. Zeker is dat je wél wat moet doen voor je geluk. Belangrijk is dat je dingen inbouwt in je leven waaruit je plezier haalt: een halfuurtje naar buiten, in de tuin werken, afspreken met een vriendin. Bron van geluk is het gevoel van betekenis te zijn voor anderen en de maatschappij."

"Naarmate mensen ouder worden, krijgen ze het leefplezier beter onder de knie. Deels komt dit door emotieregulatie: je kunt positieve emoties langer laten duren, en besteedt meer tijd aan contacten die positief voor je zijn. We worden ook steeds beter in het ons afsluiten voor dingen waardoor we ons niet goed voelen. Tijdens corona zijn oudere mensen bijvoorbeeld minder nieuws over corona gaan kijken en luisteren. Dit in tegenstelling tot jongeren die juist veel meer nieuws zijn gaan consumeren.”

Meer dan 70 procent heeft het gevoel dat ze geen, of niet vaak, positieve invloed op hun eigen leven kunnen uitoefenen

“Naarmate je ouder wordt, krijg je minder het gevoel dat je het leven kunt sturen", zegt Jeronimus. "Je hebt tenslotte al het een en ander meegemaakt, ook dingen die je simpelweg overkomen. Die levenservaring kan je het gevoel geven dat dingen die een grote invloed hebben op je geluk, zoals een oorlog, nationale lockdown of het verlies van een geliefde, buiten je eigen controle liggen. Naarmate we ouder worden ervaren we vaak juist wat meer grip op onze persoonlijke omgeving.”

Bij bijna 6 op de 10 vrouwen gaat het geluk van de kinderen voor

Bertus Jeronimus: “Mensen geven op deze vraag snel een sociaal wenselijk antwoord. Het zou raar zijn als je zou zeggen dat je het geluk van je kinderen níét voor zou laten gaan. Maar het mooie is: het is wel degelijk waar. Voor kinderen zorgen verlangt veel van je. Je levert veel in, maar krijgt daarvoor ook veel terug: het gevoel dat het leven betekenis en een doel heeft. Uit evolutionair-biologisch oogpunt is deze uitkomst logisch: kinderen hebben jouw genen en zetten die voort in volgende generaties. Je wilt je ervan verzekeren dat de omstandigheden optimaal voor hen zijn om zich voort te planten. Wie kinderen opvoedt wordt beter in samenwerken, ziet het nut ervan in dat anderen happy zijn en is dus ook meer geneigd andermans belang te laten prevaleren.”

8 op de 10 vrouwen vinden het fijn om iets voor een ander te doen

Marisa Garau is deskundige op het gebied van mindfulness: “We worden gelukkig als we een ander gelukkig maken. Zo simpel is het en iedereen kan het. Daarom is het gek dat we toch zo vaak alleen bezig zijn met ons éígen geluk: volgend jaar moeten we een nieuwe auto, op vakantie… Vul maar in. Ik ben pas gelukkig als ik dát heb bereikt.”

Bertus Jeronimus: “In de wetenschap noemen we het wederkerig altruïsme: als ik jou help, help jij mij in de toekomst en dan zijn we met z’n allen beter af. Maar er zit ook een morele kant aan, zoals de gouden regel ‘behandel een ander zoals je zelf wilt worden behandeld’. In de kern is dit hoe we willen zijn als mens. Als je iets doet voor een ander fleurt je stemming op. En als je niks terug hoeft te krijgen, wordt dat positieve gevoel nog veel sterker. Onderzoek toont aan dat hoe minder mensen van nature geneigd zijn iets te doen voor anderen, hoe meer positieve gevoelens ze krijgen als ze het wél doen.”

Vanaf 30 jaar beginnen de meeste vrouwen zich pas echt zich gelukkig te voelen

Vervolgens geldt: hoe ouder hoe gelukkiger. Maar vanaf 70 jaar kan het ervaren van geluk achteruitgaan. Waarom werkt het zo? Bertus Jeronimus: “Naarmate je ouder wordt, maak je een steeds betere wereld voor jezelf. We hebben minder het gevoel dat we moeten voldoen aan verwachtingen van buitenaf. Schoonheidsidealen gaan ons minder interesseren en wat anderen van ons vinden zal ons vaker worst wezen. We zijn steeds beter in staat onze aandacht te richten op dingen die er voor ons toe doen: (klein)kinderen, vrienden, betekenisvolle bezigheden. Jongeren richten zich op doelen die op de korte termijn niet veel gelukservaringen opleveren, maar die zich uitbetalen op latere leeftijd, zoals opleiding en carrière. Onderzoek toont aan dat we ons pas in de laatste maanden van ons leven wat ongelukkiger gaan voelen, omdat die helaas vaak gepaard gaan met fysieke of mentale achteruitgang.”

Meer dan 90 procent van de respondenten kan (redelijk) goed relativeren. Is dat een formule voor geluk?

Marisa Garau: “Als er allemaal dingen door je hoofd spoken, creëer je een benauwend wereldje voor jezelf. De kleine probleempjes waarmee je de hele dag bezig bent, betekenen in het grote geheel niets. Je kunt natuurlijk worden overspoeld door zorgen,

zeker in coronatijd. Dan zou je je bijvoorbeeld kunnen afvragen: maak ik me hier volgend jaar nog steeds zorgen om of zijn die problemen dan naar alle waarschijnlijkheid opgelost?”

Meer dan 90 procent van de respondenten cijfert zich weleens weg voor het geluk van een ander.

Bertus Jeronimus: “Wegcijferen komt vaak voort uit de behoefte verbonden te zijn met anderen. Als je zorgt dat zij zich goed voelen, willen ze graag bij je zijn. Je krijgt gedragsbevestiging terug: ‘Goh, wat geweldig dat je dit doet, wat fijn dat je me helpt!’ Op een indirecte manier bevordert dat het geluksgevoel. Jezelf wegcijferen helpt niet om grote doelen in je leven te behalen, maar je krijgt er wel liefde door. Affectie en verbondenheid zijn basisbehoeftes om gelukkig te zijn.”

Marisa Garau heeft er een grote ‘maar’ bij: “Veel vrouwen zijn opgevoed met het idee dat ze moeten doen wat ze wordt gezegd: wees niet lastig, alleen dan word je gewaardeerd. Veel vijftigplus-vrouwen zijn daardoor ingesteld op het anderen naar de zin maken, ten koste van zichzelf. Een groot aantal vrouwen komt daar op ongeveer middelbare leeftijd tegen in het geweer. Dan willen ze niet meer altijd maar meegaand zijn ten koste van zichzelf. Het is belangrijk om je please-gedrag te onderzoeken; vind je dat je als mens sowieso waardering waard bent of dat je ervoor moet presteren?”

Onze basisvoorwaarden voor geluk

1. Zekerheid

2. Sociale verbondenheid

3. Waardering/erkenning.

Bertus Jeronimus: “Zekerheid gaat vaak over veiligheid: dat je met een gerust hart een blokje om kunt. Als je niet goed de deur uit durft, zakt je geluksgevoel snel.”

Marisa Garau: “We vinden waardering en erkenning van de buitenwereld belangrijk. Maar dan plaats je de voorwaarden buiten jezelf en daarmee zijn ze onbetrouwbaar en onvoorspelbaar. Dat kan angstig en ongelukkig maken. Het is goed om je te realiseren dat je waardering ook uit jezelf kunt leren halen. Mindfulness kan je daarbij helpen.”

Geluk wordt door ongeveer de helft van de vrouwen weleens gefaket.

Bertus Jeronimus: “Er is zeker sprake van een maatschappelijke ‘geluksdwang’. Mensen verwachten dat je zegt dat je gelukkig bent. Ook als het niet zo is. Mensen faken geluk uit een soort eergevoel; dat men vooral niet denkt dat je een mislukking bent. Vaak hebben we ook het idee dat als we doen alsof we gelukkig zijn, we het vanzelf worden. Sociale media zijn een bron van blije gezichten, maar hoe oprecht zijn die? Je betaalt een prijs voor het faken van geluk: op lange termijn gaat je geluksgevoel naar beneden. Door geluk te faken zie je de dingen die niet goed gaan niet onder ogen. Daarmee blokkeer je de mogelijkheid om er iets tegen in het geweer te stellen. Je mag best eens zeggen dat het niet zo goed met je gaat.”

Voor 70 procent van de vrouwen speelt geloof geen rol in het gelukkig zijn

Bertus Jeronimus: “De meerderheid van de Nederlanders hangt geen geloof aan. Maar spiritualiteit speelt wel degelijk een rol in ons welbevinden. Het gevoel dat het leven betekenis heeft en we deel uitmaken van een groter geheel, is heel belangrijk voor ons. Dat je je kunt verwonderen over de natuur, je kunt verbazen over het feit dat we op zo’n klein stipje door de ruimte vliegen. Dat heeft niet zozeer te maken met geloof, maar wel met wat we met dat geloof laten samenhangen: een spirituele beleving van verbondenheid.”

Tekst | Alexander Hiskemuller

Beeld | Shutterstock, Getty Images

Margriet 33 ligt nu in de winkel! Met in dit nummer: álles over alleen op vakantie gaan, je decolleté in de spotlights, hoe gelukkig zijn we nu, een interview met Renée Fokker en nog véél meer. Haal het nummer snel in huis of bestel ‘m online zonder verzendkosten.