Wat dóén die kids toch de hele tijd online?! Snelcursus ‘online bijblijven’

Laten we beginnen met social media

Facebook? Helemaal uit. Dit zijn de sociale netwerken – ook wel ‘socials’ genoemd – waar je kleinkind zich wél op begeeft:

• Op TikTok maak en deel je filmpjes van maximaal zestig seconden, waar je leuke effecten aan kunt toevoegen. Zingen, dansen en playbacken zijn populair. TikTok-dansjes zijn een fenomeen.
• Met Snapchat maak je foto’s (‘snaps’) of korte filmpjes, die je op allerlei manieren kunt bewerken. Die deel je óf direct met je vrienden, die ze maximaal tien seconden kunnen bekijken, óf je zet ze op een eigen pagina voor al je vrienden, waar ze na 24 uur verdwijnen. Al kun je natuurlijk wel een screenshot maken: een foto van de foto.
• YouTube is een videowebsite en –app waar een enorm aanbod aan muziek-, game- en andere soorten filmpjes te zien is. Om zelf iets te maken en te delen is een account nodig, kijken kan zonder. Voor jonge kinderen (tot twaalf jaar) is er YouTube Kids, vol kindvriendelijke filmpjes.
• Twitch is ook een videosite, waarop je vooral kunt kijken hoe gamers live aan het spelen zijn.
• De app BeReal vraagt gebruikers één keer per dag op een willekeurig moment een foto te maken, met de ‘gewone’ camera op je telefoon en de ‘selfie’-camera. Je krijgt na het fotoverzoek twee minuten de tijd om de foto te maken.
• De mooiste foto’s en korte video’s worden, soms bewerkt, gedeeld op Instagram.
• De populairste socialmedia-app wereldwijd is nog altijd WhatsApp, ook veelgebruikt onder kinderen om te chatten en te (video)bellen.
• Ook Discord is een app om te bellen en te chatten, maar dan met grote(re) groepen en vooral onder gamers.

Voor al deze social media (behalve YouTube Kids) geldt een leeftijdsgrens van in elk geval dertien jaar. Maar die valt gemakkelijk te omzeilen door een andere geboortedatum in te vullen en dat gebeurt dan ook vaak.

Vijf populaire games

1. In Minecraft bouw je je eigen wereld, waarin je of moet zien te overleven of helemaal je eigen bouwwerken kunt maken. Heel populair en goed voor de creativiteit, het ruimtelijk inzicht, abstract denkvermogen én het zelfvertrouwen.
   Vanaf 10 jaar.
2. Roblox is een platform met miljoenen spellen, meestal gemaakt door amateur-gamemakers. Van zogeheten escape games, waarbij je aan gevaar moet ontsnappen, tot digitale varianten van bordspellen tot spelletjes waarbij je dieren verzorgt. Zelf een game maken kan ook.
   Vanaf 7 jaar.
3. In het vechtspel Brawl Stars moet je anderen verslaan om te kunnen winnen. Dat kan alleen of in teamverband en je kunt verschillende soorten spellen kiezen. Je speelt met zogeheten Knokkers (Brawlers); personages die je tijdens het spelen sterker kunt maken.
   Vanaf 7 jaar.
4. Sinds corona is Among Us populair bij kinderen én volwassenen. Het is een soort Wie is de Mol?, waarin vier tot tien spelers een ruimteschip moeten zien te repareren en daarbij de saboterende bedriegers (impostors) moeten ontmaskeren.
   Vanaf 9 jaar.
5. In het survivalspel Fortnite strijd je soms met honderd man tegelijk tegen elkaar, alleen of in teams. Er wordt wel geschoten, maar bloed vloeit er niet en je kunt je personages in verschillende outfits (skins) steken of ze dansjes laten doen.
   Vanaf 12 jaar.

3x media om samen te beleven met je jonge kleinkind(eren)

1. Zoeken en zingen met Sesamstraat (via ntr.nl) is een interactieve schoolplaat met oude kinderliedjes, gezongen door de sterren van Sesamstraat. Online nostalgie!
2. In de app van het klassieke prentenboek Wij gaan op berenjacht vind je de geanimeerde versie, een digitaal tekenboek, spelletjes op verschillende leeftijdsniveaus en de mogelijkheid om zelf filmpjes te maken. Een prachtige aanvulling op het traditionele voorlezen.
3. Ook de app Boer Boris gaat naar zee biedt een mooie combinatie van kijken, luisteren en spelen.

Snel geleerd

3x media om samen te beleven met je schoolgaande kleinkind(eren)

1. Osmo biedt verschillende educatieve spellen, waarbij de fysieke materialen die je gebruikt op je iPad-scherm verschijnen. Je speelt dus op én voor je scherm. Zo kun je je eigen pizzeria runnen, tekenen of je verdiepen in wetenschap.
2. De app Los in ’t bos, mede ontwikkeld door Staatsbosbeheer, speel je buiten op je smartphone. De app maakt gebruik van augmented reality, een virtuele laag over de werkelijkheid. Doel van het spel: jonge dieren groot maken door – al wandelend – allerlei opdrachten uit te voeren.
3. Met Movie Maker For Kids maak je helemaal zelf je eigen film, inclusief voice-overs, muziek en aftiteling.

Leeftijds­wijzers

3x online prenten­boeken

1. Op wepboek.nl staan twintig gratis te bekijken geanimeerde prentenboeken.
2. Bereslim.nl biedt een groot aanbod aan voorleesfilmpjes, gratis te bekijken met een bibliotheekabonnement via jeugdbibliotheek.nl
3. Ook gratis via jeugdbibliotheek.nl: de Voorleeshoek, waar je meer dan zevenhonderd voorgelezen prentenboeken kunt vinden.

Drie tips om bij te blijven

Wat gisteren in is, is vandaag uit. Hoe blijf je toch een beetje op de hoogte?

1. Kijk naar Het Jeugdjournaal. Daar komen veel items voorbij over social media en andere actuele onlineontwikkelingen. Naast heldere uitleg krijg je zo ook goede aanknopingspunten voor een gesprek met je kleinkind(eren).
2. Praat met je kleinkind(eren). Kinderen van nu volgen de onlineontwikkelingen als vanzelf op de voet. Maak hen de experts – want dat zijn ze – en stel vragen uit oprechte interesse en zonder oordeel.
3. Bekijk filmpjes van de favoriete vloggers van je kleinkind(eren), probeer alvast die leuke app uit waar ze het steeds over hebben en ga op Instagram. Er gaat een wereld voor je open.

Een betere band

Van cyberpesten tot gameverslavingen en van oplichters tot kinderlokkers: online gevaren zijn er zeker. De instellingen van social media en andere apps op privé zetten, nooit je wachtwoord delen, alleen met bekenden chatten (en afspreken), met dát soort basisregels voor je online veiligheid moeten kinderen worden opgevoed. Maar dat is niet de taak van opa en oma, zegt Jacqueline Kleijer van Bureau Jeugd en Media. “De mediaopvoeding ligt bij de ouders. Grootouders moeten gewoon kunnen genieten van hun kleinkinderen en zorgen dat ze een lijntje met ze houden. En dan is het natuurlijk wel heel leuk als opa en oma een beetje op de hoogte zijn van wat in is, ook online. Goed voor de band en voor als er eens een keertje wél iets aan de hand is.”

6x populair op YouTube

Vloggers, makers van video(web)logs, geven op YouTube een kijkje in hun leven. Ze zijn de film(pjes)sterren van deze tijd. Een aantal populaire Nederlandse vloggers:

1. Dylan Haegens (30) maakt comedysketches – en wil eigenlijk geen vlogger worden genoemd – en wat persoonlijker video’s, vaak samen met zijn vriendin Marit.
2. Dutchtuber Job van Grafhorst (23) speelt Minecraft en Roblox, doet challenges, test dingen uit en filmt zijn leven.
3. Enzo Knol (29) plaatst elke dag een video over zijn leven. Zijn oudere broer Milan is ook een bekende vlogger.
4. Djamila Verhoef (31), oftewel MeisjeDjamila, acteert, zingt en vlogt. In haar vlogs test ze producten uit, doet ze proefjes en speelt ze games.
5. Janna (8) en Saar (12) de Zoete, die online door het leven gaan als De Zoete Zusjes doen – al dan niet met hun moeder en vader – challenges, DIY’s (meestal knutselfilmpjes) en nog veel meer. Naast filmpjes zijn er ook boeken over de twee, vooral populair bij jongere kinderen.
6. Geen vlogger, wel graag bekeken door kinderen tussen de twee en zes jaar. Mark Buissink, alias de Speelgoed Meneer, pakt op zijn YouTube-kanaal Family Toys Collector speelgoed uit, zet het in elkaar en laat zien wat je er allemaal mee kunt doen.

Bedankt, media

4 tips van Jacqueline

1. “Deel in de online lol van je kleinkind. Kijk met z’n allen een TikTok-filmpje (of maak er een), bewonder die Minecraft-tekening, ga samen Pokémons vangen of speel mee met Among Us. Als je een beetje weet wat er online speelt, nemen je kleinkinderen je gemakkelijker in vertrouwen als ze eens ergens mee zitten.”
2. “Vraag om duidelijke richtlijnen van de ouders. Zo voorkom je eindeloze gamesessies en het gezeur erom.”
3. “Zie het online leven als het dagelijks leven. Bij speelafspraken wil je ook weten met wie je kleinkind speelt, hetzelfde geldt online. Hoor je je kleinzoon achter zijn scherm met iemand praten en doet hij daar geheimzinnig over, dan is er wellicht iets aan de hand. Praat er met hem over en vertel het zijn ouders.”
4. “Meld het sowieso als je iets ongewoons opmerkt. Als (oppas)grootouder zie je dingen misschien wel scherper dan ouders met hun drukke bezigheden. Is je kleindochter niet achter haar scherm weg te trekken? Kaart het aan. En probeer op het moment zelf of je haar met iets anders kunt afleiden. Het allerbelangrijkst is een leuke band met je kleinkind en écht contact vindt nog altijd plaats zonder schermpje ertussen.”