Waarom vinden veel mensen het zo makkelijk om haatreacties te plaatsen op sociale media? Een psycholoog legt uit

Er blijkt wel wat meer achter deze online frustratie te zitten.

Trollen: online haters

Mensen die veel hatelijke reacties plaatsen op internet noemen we ‘trollen’. Zij laten vervelende reacties achter om een ander opzettelijk te kwetsen. Vanuit de psychologie blijkt dat dit vaak mensen zijn die een redelijk ‘onsuccesvol leven’ hebben, legt Josje uit. “Dat klinkt misschien vrij hard, maar het zijn meestal heel gefrustreerde mensen. Op het moment dat ze zo’n hatelijke reactie plaatsen zitten ze meestal thuis en voelen frustratie omdat bepaalde dingen in hun leven niet lukken. Die frustratie uiten ze door online haat te verspreiden.”

Het mikpunt zijn volgens Josje vaak mensen die het in de ogen van de online haters niet verdienen om succes te hebben of omdat ze nét iets anders zijn dan zij. Online haat is voor deze mensen een makkelijke uitlaatklep voor hun eigen frustraties. Volgens Josje zou je het kunnen vergelijken met sommige jongens vroeger op school: ze konden net wat minder goed leren, maar deden wel heel ‘stoer’ door anderen te pesten.

Oorzaken van online haatreacties

Waar komt al die online haat eigenlijk vandaan? Josje legt uit dat dit voort kan komen uit sociale vergelijking. Dat kan zowel positief als negatief uitpakken. Het is bijvoorbeeld positief als je geïnspireerd wordt door iemand en dat gebruikt om zelf ook ergens beter in te worden. Dan stel je doelen voor jezelf. De (negatieve) andere kant van de medaille krijg je als je beseft dat je nooit kunt bereiken wat die ander heeft. “Online zie je natuurlijk voornamelijk de succesverhalen van iedereen. Je deelt vaak alleen maar iets op momenten dat het heel lekker met je gaat. Online word je constant geconfronteerd met al die ‘geweldige’ levens van anderen. Als je dat vergelijkt met je eigen leven, kun je het gevoel krijgen dat je niks waard bent en uiteindelijk kan dat je zelfs depressief maken. Sterker nog, de Facebook- en Instagram-depressie wordt al officieel erkend door psychologen.”

Het belang van anoniem zijn

Als we ons anoniem wanen, gaan we vaak veel verder dan wanneer we iets vanuit onze eigen naam zouden doen, vertelt Josje. Dat gebeurt ook bij online haters. “Als je het idee hebt dat je iets anoniem doet, treed je een beetje uit jezelf en word je je ‘online zelf’. Dat verbinden mensen niet aan hun eigen ‘offline zelf’. Ze denken in dat geval dat ze niet verantwoordelijk zijn voor de haat die ze achterlaten op het internet. Dat gevoel van anonimiteit noemen we ook wel ‘free riding’. Denk maar eens aan twee groepen mensen die met elkaar touw gaan trekken. Dan zit er altijd wel iemand bij die nauwelijks aan het touw trekt, omdat diegene denkt dat toch niemand het ziet. Onder anonieme omstandigheden gaan mensen heel ander gedrag vertonen.”

Hatelijke reacties plaatsen op sociale media zonder gevolgen

Wat maakt het nou toch zo makkelijk om online alles maar te zeggen wat je denkt? “Dat komt omdat mensen dus echt die twee verschillende identiteiten hebben: online en offline. Die online identiteit koppelen we niet aan onze échte identiteit.” legt Josje uit. “We denken dat een vervelende reactie online geen enkele gevolgen heeft. Als je op straat iemand beledigt, weet je dat je iets terug kan verwachten. Online zit je veilig anoniem achter je toetsenbord. Daarom doen we het ook zo makkelijk. En op het moment dat je kunt uitspreken wat je denkt, denk je heel even: ‘Heerlijk! Zo, dát lucht even op!’ Maar uiteindelijk lucht dat helemaal niet écht op, want dat is pure schijn opluchting.”