Waarom de tijd soms voorbij vliegt maar soms juist héél lang lijkt te duren
We kennen het allemaal wel: vakantiedagen vliegen voorbij, terwijl een werkweek eindeloos kan duren. Waar komt dat toch door? En waarom lijkt de tijd steeds sneller te gaan naarmate we ouder worden?
Daar blijken verschillende verklaringen voor te zijn.
Opgewonden staat
Hoogleraar neuro- en cognitiewetenschappen Hedderik van Rijn vertelde in 2019 aan Quest dat het gevoel van tijd alles te maken met de staat van opwinding van je lichaam. “Als je bang bent lijkt de tijd langzamer te verstrijken, omdat je alerter wordt”, zegt hij. Hierdoor tikt je interne klok sneller, waardoor de ‘echte’ tijd langzamer lijkt te lopen. Waarschijnlijk is daar een goede reden voor: doordat het lijkt alsof alles langzamer gaat, kun je je omgeving beter in de gaten houden. Hierdoor kun je snel handelen wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld in een levensbedreigende situatie.
Maar de tijd lijkt niet alleen langzamer te lopen in een angstige situatie. Het gebeurt in elke situatie waarbij je lichaam in opgewonden staat is. “Je ziet het bijvoorbeeld bij experimenten waarbij mensen een elektrische schok krijgen, of luisteren naar zenuwachtige geluiden zoals een irritant getik. Ook mensen die seksueel opgewonden raken kunnen het idee hebben dat de tijd vertraagt”, zegt van Rijn.
Je aandacht houden bij de tijd
Maar op sommige momenten lijkt de tijd juist voorbij te vliegen. Bijvoorbeeld wanneer je een gezellig feest hebt met vrienden. Wetenschapper John Wearden onderzocht waarom de tijd voor je gevoel zo snel kan gaan. Aan proefpersonen vroeg hij op welke momenten zij dat gevoel hadden. Zij antwoorden voornamelijk dat dat op dagen was wanneer ze uitgingen met vrienden, een spannende film keken of als ze andere leuke dingen deden. Volgens Waerden heeft dit te maken met de aandacht die je bij de tijd houdt. Op een gezellig feest denk je niet veel na over de tijd: je bent bezig met wat er om je heen gebeurt. Wanneer je je juist focust op de tijd, als je bijvoorbeeld haast hebt of lang moet wachten, lijkt de tijd enorm lang te duren.
Lees ook: ‘Voor mijn 75ste verjaardag wenste ik mijzelf een groots en meeslepend feest met livemuziek’
Wiskundige theorie en je autobiografisch geheugen
Psycholoog Claudia Hammond heeft een meer wiskundige theorie over het gevoel van tijd. Deze proportietheorie gaat over iemands totale levensduur: de gevoelsmatige tijdsduur van een jaar hangt af van zijn lengte ten opzichte van iemands levensduur op dat moment. Voor een kind van acht is een jaar eenachtste van zijn leven. Maar voor iemand van veertig is dat maar eenveertigste. Daarom duren twaalf maanden voor een kind heel lang, maar voor een volwassene zijn ze zo voorbij.
Hammond geeft wel toe dat dit niet een prettige gedachte is. Het zou namelijk betekenen dat iemand die tachtig jaar leeft al op zijn twintigste gevoelsmatig de helft van zijn leven erop heeft zitten. Gelukkig heeft Hammond ook een andere theorie waar ze meer in geloofd. Deze theorie heeft alles te maken met je autobiografisch geheugen. Als kind maakte je steeds weer nieuwe dingen mee, waardoor het lijkt alsof je jeugd veel langer duurde. Dat komt doordat nieuwe situaties veel indruk maken en dat zorgt ervoor dat je ze goed hebt onthouden. Hoe meer herinneringen je hebt uit een bepaalde tijd, hoe langer die tijd leek te duren.
Spannende en gedenkwaardige momenten
Van Rijn heeft een theorie die lijkt op de theorie van Hammond. Als je veel spannende en gedenkwaardige momenten meemaakt, lijkt de tijd veel langer te duren. Als kind maak je nog veel van dit soort momenten mee, maar naarmate je ouder wordt, heb je minder van die momenten. “Ben je voorbij de dertig, veertig, dan ken je alles wel zo’n beetje”, zegt hij.
Vliegt de tijd voor jouw gevoel voorbij en zou je graag willen dat de tijd wat langzamer lijkt te gaan? Dan kun je het best dingen doen die je nog nooit hebt gedaan. Op deze manier maak je weer iets nieuws mee en ga je minder snel door je dag heen. Je maakt net als in je jeugd nieuwe herinneringen, waardoor de tijd langzamer lijkt te gaan. Zo kun je langer genieten van die ene vakantie of van je vrije dag.
