Powervrouw Máxima: waarom onze koningin zo enorm populair is

De Máximanie brak snel los toen bleek dat Willem-Alexander een nieuwe relatie had.

Het begin van de Máximanie

‘Herzog is haar achternaam en ze is de dochter van een in Argentinië wonende, Duitse industrieel.’ Dat was in augustus 1999 de conclusie van weekblad Privé, nadat Willem-Alexander en Máxima tijdens een zeiltocht op het IJsselmeer waren betrapt. Om er veelbelovend op te laten volgen: ‘De vonken vlogen ervanaf.’ De jacht op het stel was geopend sinds de geruchten over ‘een lange, mysterieuze blondine’ de pers hadden bereikt. Niet lang daarna legt een Telegraaf-fotograaf ‘Fraulein Herzog’ vast terwijl ze een koffer Paleis Noordeinde in draagt. Maar het is uiteindelijk de Volkskrant die weet te melden dat zij Máxima Zorreguieta heet - niks Deutsche Fraulein, helemaal Argentijns.

Een grote Argentijnse krant bericht dat ‘el principe heredero Holandeses Guillermo Alejandro’ serieuze verkering heeft met de dochter van de oud-minister van landbouw, en vanuit officiële Nederlandse kringen wordt uiteindelijk toegegeven dat er inderdaad sprake is van ‘een serieuze vriendschap’. Nadat er een Argentijnse homevideo wordt vertoond waarop Máxima op een feestje te zien is - stralend lachend, met vrienden dansend, rokend en champagne drinkend - barst er een ware ‘Máximanie’ los.

Donkere wolk

Maar al snel verschijnt er een donkere wolk boven het sprookje: oud-minister van landbouw, dat doet alarmbellen rinkelen. Jorge, de vader van Máxima, maakte deel uit van de militaire junta onder generaal Videla tussen 1976 en 1983. Een periode waarin naar schatting tussen de tien- en dertienduizend mensen verdwenen. Premier Wim Kok voorziet dat dit gegeven tot grote commotie gaat leiden en geeft hoogleraar Latijns-Amerikastudies Michiel Baud de opdracht om in Argentinië onderzoek in te stellen of Jorge Zorreguieta zelf ook bloed aan zijn handen heeft. Bauds conclusie: hij zat vijf jaar in de regering en moet van het moorddadige regime hebben geweten, maar het is onwaarschijnlijk dat hij er zelf actief aan meewerkte. De kwestie blijft nog lang een pijnpunt, maar dat een kind nooit verantwoordelijk mag worden gesteld voor de keuzes van de ouders, daar is iedereen het over eens.

Moederland

Journaliste Marcia Luyten is auteur van een omvangrijk biografisch portret van Máxima, waarvan het eerste deel, Moederland, over de eerste 28 jaar van haar leven vorige maand verscheen. De beide delen – het tweede volgt eind volgend jaar – zijn met medeweten van Máxima tot stand gekomen; zij heeft aan familie en vrienden toestemming gegeven om met Marcia Luyten te praten.

Marcia Luyten: “Vooral die eerste decennia van haar leven, als er nog geen schijnwerper op haar is gericht, vind ik interessant. Dat is de authentieke Máxima, die echt het product is van de stad Buenos Aires en het land waar zij uit is voortgekomen. Dat is haar geschiedenis en haar cultuur. Buenos Aires is ooit in twintig jaar tijd met een enorme ambitie en allure uit de grond gestampt als het nieuwe Parijs; de stad moest net zo groot worden als New York. Dat zie je terug in het meisje. Ook daarom vind ik het belangrijk dat de Argentijnse geschiedenis een plaats in mijn boek heeft gekregen, omdat het zo belangrijk is voor de wording van Máxima."

Lees ook:

Koningin Máxima doet grappige onthulling in eerste beelden van interview

Permanente beveiliging voor de deur

"Zij was nog maar vier toen haar vader in 1976 toetrad tot de militaire regering die eindigde toen ze twaalf was", vervolgt Marcia. "Máxima was gewend aan permanente beveiliging voor de deur. Ook werden de kinderen Zorreguieta geïnstrueerd om elke keer een andere route te nemen naar school, want routine maakt kwetsbaar. Zij wist niet beter dan dat er terroristen aanslagen aan het plegen waren."

Over wat er in die jaren werkelijk gebeurde, werd in haar kring überhaupt niet gesproken. Nergens. "Dat veranderde toen de junta in 1983 moest aftreden en er een democratische regering kwam. Die startte onmiddellijk een onderzoek naar de duizenden vermiste - dus vermoorde - tegenstanders van het regime. Máxima heeft toen gevraagd: ‘Papa, hoe kan dat?’ Zijn antwoord was dat hij van niets wist, dat hij alleen maar het land had gediend in de tijd van grote problemen. Voor Moederland ben ik driemaal in Argentinië geweest en heb aan iedereen rondom Máxima gevraagd: ‘Wat wisten jullie?’ Het antwoord was steevast dat het niet of nauwelijks werd besproken."

Chaotische gangmaker en harde werker

Het gezin van Jorge Zorreguieta en zijn tweede vrouw María del Carmen Cerruti was warm en hecht. Máxima, genoemd naar de grootmoeder van haar vader, is de oudste, gevolgd door de broers Martín en Juan en als laatste zus Inés. Daarnaast heeft Máxima nog drie oudere halfzussen. Marcia Luyten: “Volgens haar familie was de jonge Máxima heel erg gamba, straattaal voor enthousiast, overal voor in. Een echte gangmaker. Ze was chaotisch en slordig, maar ook een perfectionistische harde werker. Dat is tekenend voor haar, ze verenigt eigenschappen in zich die met elkaar lijken te botsen. Neem haar artistieke kant; ze zingt, speelt gitaar en is zeer geïnteresseerd in kunst, terwijl ze als econoom ook een duidelijke hang heeft naar harde cijfers.”

'Wie is die chagrijn?'

Máxima gaat naar het peperdure Engelstalige Northlands College, gevolgd door een universitaire studie economie. Haar carrière in het bankwezen brengt haar uiteindelijk naar New York. In april 1999 gaat ze op uitnodiging van vrienden naar La Feria de Abril, een Spaanse feestweek in Sevilla. Op verzoek van de gastheer maakt ze op een feest wat kiekjes. Een lange blonde man reageert enorm geïrriteerd als zij de lens op hem richt. 'Wie is die chagrijn?', vraagt ze aan vrienden. Dat blijkt Willem-Alexander te zijn. Als hij doorheeft dat ze geen persmuskiet is maar een gast, raken ze aan de praat. De kroonprins valt als een blok voor haar. En Máxima? 'Ik vond niks van hem', zou ze verklaren. Maar de blonde prins wil de flamboyante latina beter leren kennen en pakt om de haverklap de Concorde naar New York.

Máxima aarzelt. “Ik dacht: ik moet hier ver van blijven, ik ben een onafhankelijk meisje en heb allerlei plannen. Dit past er niet in.” Maar de twee worden steeds hechter en Máxima komt steeds vaker naar Nederland. En zo rolt het door, tot die ijskoude winterdag twintig jaar geleden, toen Willem-Alexander op de bevroren vijver van Paleis Noordeinde op één knie zakt en haar ten huwelijk vraagt. Haar antwoord? “Ja! Zonder nadenken. Ik schreeuwde het bijna uit.”

Gouden kooi

Maar aan dat jawoord is wel degelijk heel veel ‘nadenken’ voorafgegaan, weet Marcia Luyten. “Máxima heeft zich als vrijgevochten, internationaal georiënteerde carrièrevrouw lange tijd serieus afgevraagd of zij dit leven wel zou kunnen verdragen. Ze heeft grote twijfels gehad, dit was immers niet de toekomst die zij voor ogen had.” Uiteindelijk, na lang wikken en wegen, durft ze toch de stap van vriendin naar verloofde te zetten. Het huwelijk op die zomerse 2 februari 2002 is sprookjesmooi, al huilt de bruid bittere tranen bij Adiós Nonino omdat haar vader voor de lieve vrede wegbleef. En toen stapte het burgermeisje als prinses de gouden kooi in en hoorde het slot achter haar dichtvallen.

Lees ook:

Koningin Máxima straalt in déze prachtige outfit voor vijftigste verjaardag

Niet makkelijk

Ook royaltydeskundige Rick Evers, die het boek Máxima, meer dan majesteit schreef, waarin de focus op haar huidige leven ligt en waarvoor hij vele mensen uit haar directe omgeving sprak, gelooft dat die stap niet makkelijk moet zijn geweest. “Toen ik elf jaar geleden als royaltywatcher begon, dacht ik nog: koningin zijn is een louter ceremoniële functie naast de koning, ze moet een beetje lief lachen en handjes geven, linten doorknippen en vooral binnen de lijntjes kleuren. Máxima is inderdaad haar vrijheid kwijt en dat is nogal wat, maar ze heeft van haar passies - financiële diensten, kunst en muziek - haar werk gemaakt.

Al zal ze heus nog weleens worden begrensd door haar positie, ze zet zich als speciaal pleitbezorger van de VN in voor financiële diensten in landen als Bangladesh en Pakistan, ze is betrokken bij tal van organisaties en stichtingen en ze heeft het belang van muziekonderwijs weer op de kaart gezet. Máxima praat met beleidsmakers en maakt gebruik van haar positie om in binnen- en buitenland zaken te verbeteren. Ze wil dat wat ze doet effect heeft. Het moet een doel hebben. Toch zal Máxima altijd benadrukken dat het haar voornaamste taak is om haar echtgenoot te ondersteunen. Alsof wat zij doet minder belangrijk is.”

Powervrouw Máxima

Door de jaren heen heeft Máxima zich ontpopt tot een charismatische powervrouw die net zo makkelijk met de groten der aarde praat als met zieken of kinderen. Haar verschijning in de fenomenale koningsblauwe jurk van ontwerper Jan Taminiau bij de inhuldiging in 2013, deed internationaal de adem stokken. Star quality heeft ze absoluut. Rick Evers: “Dat is gewoon bizar. Ze poseert routineus en stralend lachend voor een batterij flitslicht zonder haar ogen te hoeven sluiten. Na een paar seconden gaat ze naar binnen en is dan meteen volledig gefocust op de mensen om wie het draait. Ik geloof niet dat het bij haar om dat uiterlijke plaatje draait. Ze weet dat het erbij hoort, maar ze legt er niet de nadruk op.”

Echt gelukkig getrouwd?

En dan is er natuurlijk nog Máxima als echtgenote en moeder. Willem-Alexander en zij vormen een sterk team en dat huwelijk staat als een huis, toch? Rick Evers: “Ik denk dat ze echt gelukkig getrouwd zijn, ja. Dat is niet gespeeld. Ze weten natuurlijk wel precies wat ze moeten doen bij zo’n fotomoment - ‘dan gaan we nu even verliefd kijken’ - maar daar hebben ze zelf ook veel lol om.” Dat Máxima belangrijk is geweest voor de populariteit van Willem-Alexander is evident. Evers: “Hij heeft veel geluk met haar gehad. Looks, intelligentie, doorzettingsvermogen, charisma... Ze heeft het allemaal.”

Maar voordat dit op een heiligverklaring begint te lijken: heeft onze koningin dan helemaal geen vervelende trekjes? Rick Evers: “Ze kan op haar strepen staan en het haar omgeving met haar hoge eisen flink lastig maken, maar die eisen stelt ze ook aan zichzelf.” Gelukkig, net een echt mens dus.

Alom geliefd

In 1999 hoorden we voor het eerst van de vrouw voor wie, zeiden haar vriendinnen ooit, Argentinië te klein was. Die een kroon op haar hoofd kreeg en een paleis waarin ze net zo’n warm en muzikaal gezin wist te creëren als waar zij zelf uit komt. Drie dochters kreeg ze: Amalia, Alexia en Ariane. Maar verdriet was er ook. Om de dood van prinses Juliana, prins Bernhard, prins Claus, prinses Christina en om de dood van Máxima’s vader Jorge. En vooral om de veel te jong gestorven prins Friso en Máxima’s jongere zus Inés. Máxima vliegt relatief vaak op en neer voor korte bezoekjes aan haar moeder in Buenos Aires, die volgens Marcia Luyten een aardige, intelligente vrouw is met eenzelfde soort energie als haar dochter. Is het niet moeilijk voor Máxima om zo ver weg van haar Argentijnse dierbaren te wonen?

“Dat vroeg ik mij ook af”, zegt Marcia Luyten. “Ik dacht: Argentinië is zo anders, de familiebanden zijn zo warm en hecht, en dat geldt ook voor haar vriendinnenkring. Hoe kan zij zich ooit thuis voelen in dat kleine land aan die grijze Noordzee? Maar aan wie ik het in haar Argentijnse kring ook vroeg, ze zeiden allemaal: ‘Welnee, ze past juist perfect in Nederland!’ Máxima was daar een beetje een ‘misfit’ om de simpele reden dat ze voor Argentijnse begrippen opvallend lang is. Ze is 1,78 meter en draagt schoenmaat 42. Dat is in Argentinië ongekend. En hier heeft ze ook weer een hechte vriendinnenkring opgebouwd, en ook hier is zij weer belangrijk geworden in de hechte familie van Oranje.”

Vijftig levensjaren

Máxima heeft in haar vijftig levensjaren letterlijk en figuurlijk een enorme reis gemaakt om te worden wie ze nu is: van een Argentijns meisje uit de gegoede middenklasse tot econoom op Wall Street, van de controversiële nieuwe vriendin van onze kroonprins tot de stralende, geliefde koningin van vandaag. Marcia Luyten vindt haar stoer. “Ze is iemand die niet klaagt en die altijd haar ogen op de bal heeft. Maar wat ik bovenal vind, is dat Máxima echt de belichaming is van het idee dat je met de nodige talenten en kansen kunt worden wat je wilt.”

Tekst | Heleen Spanjaard

Beeld | ANP, Getty Images

Dit artikel verscheen eerder in Margriet 20-2021. Dit nummer nabestellen kan via lossebladen.nl.