Hoe verwerk je een scheiding? Tips van de expert

Elske Damen is de oprichter van het platform Nieuwestap.nl. Dit platform biedt eerste hulp bij echtscheiding, je leest er ervaringsverhalen en je kunt er online trainingen volgen. Op een forum spreken gelijkgestemden elkaar.

Verschillende fases

Tijdens de verwerking van je scheiding ga je door een rouwproces, legt Damen uit. “Iedereen gaat door hetzelfde rouwproces heen, maar ieder mens rouwt anders. De hieronder genoemde fases zullen dan ook niet precies volgens deze weg door iedereen worden doorlopen.”

1. Ontkenning

Damen legt uit dat je in een echtscheiding altijd twee posities hebt. Je hebt iemand die het nieuws initieert en je hebt iemand aan wie het nieuws wordt verteld. “Er zijn ook koppels die de keuze samen maken, maar vaak is het één persoon die een scheiding aankaart. Degene die het initieert loopt al langer rond met het idee om te gaan scheiden. Deze persoon zit daardoor in een andere fase van het rouwproces dan degene die het nieuws ontvangt.”

De eerste fase van de rouwcurve is de ontkenningsfase. Damen: “Degene die het nieuws initieert heeft de ontkenningsfase misschien al twee jaar geleden gehad. Die loopt al veel langer rond met het idee. Degene die het ontvangt, ervaart het nieuws als een schok. Deze persoon gaat daarna meteen de ontkenningsfase in. Hij of zij kan niet geloven dat het huwelijk voorbij is en wil het tegen niemand vertellen, omdat hij/zij nog niet kan geloven dat dit ook echt gaat gebeuren.”

2. Boosheid

Aan het einde van de ontkenningsfase realiseer je je dat de scheiding echt gaat gebeuren, legt Damen uit. “Dan voel je vaak verzet en word je boos op de ander. Partners gaan elkaar de schuld geven. Het is in deze fase ook moeilijk om naar je eigen rol binnen de relatie te kijken, maar het gevoel van boosheid mag er zijn. Je moet je emoties kunnen uiten om uiteindelijk verder te kunnen met je leven.” Volgens Damen geldt bij deze fase ook dat degene die de scheiding initieert al langer met boosheid rondloopt, waardoor die op dat moment minder expressief aanwezig is dan bij de ander.

3. Onderhandelen of vechten

Als je eenmaal doorhebt dat boos zijn niet helpt, ga je de fase in waarbij je moet kiezen tussen samen onderhandelen of het gevecht aangaan. Damen: “De manier waarop je uit elkaar gaat speelt een belangrijke rol. Ons doel als mediators is natuurlijk dat er niet wordt gevochten, want als het moddergooien eenmaal gaat beginnen dan eindigt dat bijna altijd in een vechtscheiding.”

4. Depressie

Na deze drie fases komt uiteindelijk het besef dat de situatie niet gaat veranderen en nog belangrijker: dat je er niks meer aan kunt doen, legt Damen uit. “Dit is een hele verdrietige fase, waarbij je erg laag in je gevoel en energie zit. Je moet je overgeven aan wat er gaat gebeuren en dat doet pijn. Je hebt vaak geen zin meer om iets te doen of om met mensen te praten. Je moet weer helemaal tot jezelf komen.”

5. Aanvaarding

Als je al deze vier fases hebt doorlopen, begint de hele lang weg omhoog. Je zit in de aanvaardingsfase, Damen: “Je hebt je diepste punt gehad. Je bent er achter gekomen dat er geen weg terug is en je moet ervoor zorgen dat je weer gelukkig wordt. De vraag die je jezelf gaat stellen is: hoe ga ik dat doen?”

Damen geeft aan waar het tijdens een sessie met de mediator vaak mis gaat. “Tijdens een scheiding zit je allebei in een andere fase van de verwerking. Als je als mediator met een koppel aan tafel zit, geef je inzicht in de fases die iedereen doormaakt tijdens de verwerking. Hierdoor ontstaat meer begrip voor elkaar en de fase waarin de ander op dat moment zit. Dit is belangrijk, omdat je anders elkaar dingen gaat verwijten als: Waarom gaat dit niet sneller? Of Waarom ben jij nog zo boos?”

Tips om weer gelukkig te worden

Het verwerkingsproces van een scheiding duurt volgens Damen gemiddeld twee tot vijf jaar. Het rouwproces doorloopt iedereen, maar wel op zijn of haar eigen manier, afhankelijk van de situatie. Damen legt uit dat je uiteindelijk naar een nieuwe fase in je leven wilt, waarbij je leven niet langer om je scheiding draait, en je je weer op een positieve toekomst kan richten. Damen geeft daarom nog een aantal tips naast de verwerkingsfases die bij kunnen dragen aan een goede verwerking en uiteindelijk een positieve blik op de toekomst.

• 1. Zoek een persoon om mee te praten: “Als je in de fase van een depressie zit, wil je natuurlijk helemaal niet praten. toch kan het belangrijk zijn om dat wel te doen. Zoek daarvoor één iemand op van wie je zeker weet dat diegene eerlijk zal zijn en je een spiegel voor zal houden. Hierdoor kunnen jullie samen praten over wat jouw rol is in de relatie, want de schuld ligt natuurlijk niet alleen bij de ander. Beiden zijn jullie schuldig.”
• 2. Sta stil bij jezelf: “Stel jezelf de vraag: wie ben ik? Gun jezelf de tijd om even stil te staan bij jezelf. Een relatie kan belemmerend werken en ervoor zorgen dat je jezelf niet meer bent. Terug tot jezelf komen is daarom erg belangrijk.”
• 3. Lees ervaringen van anderen: “Door verhalen van ervaringsdeskundigen te lezen, zie je herkenning en ga je uiteindelijk je eigen gevoel erkennen. Dan kun je tot conclusies komen als: ‘Dit herken ik ook in mijn partner,’ of ‘Andere mensen hebben dit ook’. Hierdoor ga je je realiseren dat het niet zo gek is dat je een bepaalde emotie voelt.”

Als laatste wil Damen nog één ding meegeven: “Realiseer je dat je zelf de sleutel bent tot het succes. Alleen jij kan jezelf veranderen. Gun jezelf de tijd en zoek eventueel hulp bij een scheidingscoach.”