Dit zegt het over jou als je friet of juist patat zegt

En wist je dat patat in een gedeelte van Nederland als scheldwoord wordt gebruikt?

Friet of patat?

Of jij friet of patat zegt, heeft vooral te maken met waar je vandaan komt. Er is met name een duidelijk verschil tussen noord en zuid. Zo zeggen de meeste mensen in Noord-Holland namelijk patat en een enkeling patat friet. Ook in Zuid-Holland is patat het meest gebruikt. Ook op de Margriet-redactie, waar de meesten van boven de rivieren komen, bestelt het gros van ons patat. Hoe zuidelijker je gaat, hoe meer friet de overhand neemt. “En in Vlaanderen zegt bijna iedereen ‘frieten’”, vertelt taal- en cultuuronderzoeker Jos Swanenberg aan het AD. Maar hoe komt het toch dat er zo’n verschil tussen noord en zuid is? En is één term nou de juiste?

Van batate naar patates frites

Zowel patat als friet zijn afkortingen en stammen af van het Franse patates frites. Dit betekent letterlijk gefrituurde aardappelen. Patate stamt weer af van batate uit de tijd van de Inca’s, wat eetbare knol betekent. Dat woord kwam vanuit het indianenvolk in de Andes via Spanje en Frankrijk in Nederland terecht. “We weten dat vanaf ten laatste 1636 onze aardappel patat ging heten. Wij hebben het in het Nederlands via het Frans en het Spaans dus van een Indiaanse taal geleend”, legt Swanenberg uit.

Lees ook:
Is friet uit de airfryer écht ‘gezonder’ dan uit de frituurpan?

Patat als scheldwoord

Of je nou friet of patat zegt, in beide gevallen geef je dus eigenlijk maar de helft van je bestelling door. Nou snappen we in het grootste deel van Nederland wel wat je ermee bedoelt. Maar in Vlaanderen betekent patat letterlijk aardappel, en bestel je door patat te zeggen eigenlijk gewoon gekookte aardappelen. Sterker nog, in Vlaanderen kan patat zelfs gebruikt worden als scheldwoord. “Wat bent ge toch een patat” betekent zoveel als “wat ben je toch een lomperik”.

Geen goed of fout

Of je een frietje of patatje bestelt, kan dus verraden waar in Nederland jij vandaan komt. Net als bijvoorbeeld de zachte G of Gooische R dat doet. Er is dan ook geen goed of fout. Anno 2021 begrijpen ze door heel ons land wel wat je met zowel friet als patat bedoelt. Maar wil je voor de volle duidelijkheid gaan, dan is friet toch wel het woord dat echt overal begrepen wordt.

Nu ook zo’n trek in friet, patat, you name it, gekregen? Probeer dit recept dan eens.

Bron | AD, Vlaams woordenboek
Beeld | Getty