Déze tien voordelen heeft het om vaak dankbaar te zijn
Als je terugblikt op het afgelopen jaar, waar ben je dan dankbaar voor? Goed om daar even bij stil te staan, want het heeft veel voordelen om vaak dankbaar te zijn. Wie de kleine dingen van het leven weet te waar-deren, is een gezonder en gelukkiger mens. Deskundigen Ernst Bohlmeijer en Mariska Garau vertellen over dankbaarheid en geluk.
Ernst Bohlmeijer is hoogleraar geestelijke gezondheidsbevordering aan de Universiteit Twente. Daar doet hij onderzoek naar dankbaarheid als factor in duurzame mentale gezondheid. Marisa Garau is auteur van internationale bestsellers op het gebied van mindfulness. Ze blogt en schrijft over mentale veerkracht en geluk.
Wat is dankbaarheid?
Hoogleraar Ernst Bohlmeijer van UTwente: “Dankbaarheid betekent dat je waardeert wat goed is in het leven. Onderzoek laat zien dat, als je vaker dankbaar bent, je meer plezier ervaart en gelukkiger bent. Sterker nog: dankbaarheid is een van de krachtigste sleutels tot een gelukkig leven. Dat zit ’m vaak in het waarderen van de ‘kleine’ dingen: vriendschappen, de natuur en schoon drinkwater.”
Hoe kan het dat we gelukkiger worden als we dankbaar zijn?
“Dit heeft onder meer te maken met wat we in de psychologie ‘hedonistische adaptatie’ noemen. Je kunt heel blij zijn met je nieuwe auto, maar na een paar maanden ben je eraan gewend en daalt je geluk naar het oude niveau. Dit is de reden waarom we steeds meer en beter willen. Er is in onze maatschappij een mentaliteit ontstaan dat we vinden dat we overal recht op hebben. En als je vindt dat je overal recht op hebt, word je ook steeds teleurgesteld. Door dankbaar te zijn voor wat je al hebt, ervaar je je geluk nu. Het mooie is dat ons onderzoek laat zien dat je dankbaarheid kunt aanleren, met een blijvend positief effect.”
Kan dankbaarheid ook een remedie zijn tegen stress en depressie?
“Door dankbaar te zijn kan je humeur omschakelen naar iets positiefs, waardoor je op een baaldag toch blij kunt zijn. Bovendien pieker je minder en slaap je beter. Een goede nachtrust is belangrijk voor je welbevinden, dat wordt soms onderschat.”
Kan iedereen even goed leren dankbaar te zijn?
“Een van de grootste aanjagers voor dankbaarheid is het besef dat dingen tijdelijk zijn. Door het ouder worden realiseer je je meer dat het leven kostbaar is. Niet dat oudere mensen per se dankbaarder zijn, maar het is wel een geschikte levensfase om te koesteren wat er goed is.”
Voordelen van dankbaar zijn
En dankbaar zijn heeft flink wat voordelen, blijkt:
- vaker positieve emoties
- tevredener
- positieve verwachtingen
- minder gevoelens van angst
- kleinere kans op depressie
- prettiger in de omgang: aardiger, empathischer, vergevingsgezind, behulpzaam
- vitaler en enthousiaster
- minder gevoelig voor stress
- veerkrachtiger
- meer genieten van het leven
Bronnen: Psychologie Magazine, Trouw, The Guardian.
Lees ook:
Bewezen: meer planten zorgen voor meer geluk, dít is waarom
De beste vrienden
Dankbaarheid is ‘smeerolie’ in de sociale omgang. Ernst Bohlmeijer: “Dankbare mensen waarderen de positieve invloed van anderen op hun leven. Ze realiseren zich dat ze het nooit alléén hadden kunnen doen. Als ze dat uitspreken, ziet de ander dit als erkenning. Mensen gaan zich zo verbondener voelen en raken nóg gemotiveerder om elkaar te helpen.” Dankbaarheid leidt naar alle waarschijnlijkheid ook tot een rijker sociaal leven. “Omdat dankbare mensen meer geluk ervaren, stralen ze meer en zullen anderen hen als aimabeler en toegankelijker beschouwen.”
Dankbaarheid is te leren
Houd een dagboekje bij waarvoor je dankbaar bent… Neem elke avond tien minuten de tijd en overdenk je dag. Misschien had je geen tópdag, toch zullen er dingen zijn gebeurd die je kunt waarderen. Een compliment van een collega of buurvrouw, een leuk gesprek met de caissière. Schrijf ze op en sta erbij stil waaróm je er dankbaar voor bent. Ernst Bohlmeijer: “Onderzoek laat zien dat als je dit zes weken lang elke dag doet, gevoelens van dankbaarheid toenemen – óók bij mensen die somber zijn – waardoor je een positievere kijk op de wereld krijgt. Bedenk wel: het gaat om het ontwikkelen van een nieuwe levenshouding.
Of train je dankbaarheid zo…
- Schrijf regelmatig een korte brief of e-mail aan mensen die iets voor je hebben betekend.
- Je cultiveert dankbaarheid door je bewust te worden van wat en wie ervoor heeft gezorgd dat je van dingen kunt genieten.
- Stel je voor dat al die betekenisvolle dingen er misschien over tien jaar niet meer zullen zijn. Alles in het leven is tenslotte tijdelijk. Door je dat te realiseren, zul je de dingen automatisch meer gaan waarderen in het hier en nu.
Een betere wereld begint bij…
Onderzoek van de Amerikaanse psycholoog Jeffrey Froh toonde aan dat dankbare scholieren veel minder scoorden op materialisme dan de niet zo dankbare scholieren, terwijl ze juist veel béter scoorden op lichamelijk en geestelijk welzijn. Volgens Froh is dit te verklaren doordat materialisme onze relaties negatief kan beïnvloeden, bijvoorbeeld vanwege jaloezie om andermans bezit. Dankbaarheid versterkt onze relaties juist, waardoor we ons beter voelen. Doordat dankbare mensen zich realiseren wat ze wél hebben, verlangen ze minder naar nog meer spullen. Dat is goed nieuws voor onze planeet.
Sommige mensen hebben moeite om dankbaarheid te uiten
Bestsellerauteur Marisa Garau schrijft en blogt over wat ons gelukkiger en veerkrachtiger maakt. Het tonen van dankbaarheid is daarin volgens haar van groot belang.
“Als je dankbaarheid toont en ontvangt, laat je je van een zachte kant zien. Dat betekent ook dat je je kwetsbaar opstelt. Door dankbaarheid naar een ander te uiten, is er een risico om het lid op de neus te krijgen. Althans, daar zijn we bang voor. Het is de kunst om je daardoor niet te laten weerhouden. In de meeste gevallen wordt dankbaarheid juist erg gewaardeerd.”
Waardering lijkt genoeg reden om dankbaarheid te tonen. Maar kennelijk is onze angst voor afwijzing sterker
“De mens is evolutionair toegerust om te focussen op het negatieve. In vroeger tijden kon er immers overal gevaar loeren, dat moest je vóór zien te blijven. Het gaat ons daarom makkelijker af om ons te pantseren door ons stoer, cynisch en hard op te stellen. We willen onszelf beschermen en op alles voorbereid zijn. Die harde houding wordt ook van ons verwacht in de op prestatie gerichte westerse samenleving.”
Kan dankbaarheid dat ‘stoere’ pantser doorbreken?
“Dankbaarheid is een fantastische houding om wakker te worden uit alle zorgen en frustraties die de hele tijd door het hoofd spoken. Maar je moet er wel een beetje lef voor hebben. Gewoon probéren dankbaar te zijn, ook al vind je het lastig. Bijvoorbeeld tegen een schilder op straat zeggen: ‘Zo, dat wordt prachtig!’ Zo simpel kan het zijn. Het mooie is dat je dankbaarheid op elk moment van de dag kunt oefenen; er ís zo veel om dankbaar voor te zijn. Als je het maar ziet. Letterlijk door om je heen te kijken: het dak boven je hoofd, de prachtige bloemen die bij je op tafel staan. Dat je met je (klein)kind ook tijdens de lockdowns kon praten via Zoom… Dat is toch een wonder?”
Boost je gezondheid
Patiënten die een ingrijpende operatie hadden ondergaan en daarna werd gevraagd hun dankbaarheid te tonen via een dankbaarheidsdagboek bleken gemotiveerder om aan hun herstel te werken. Ze namen bijvoorbeeld hun medicijnen frequenter. Een halfjaar na de ingreep bleken deze patiënten ook gezonder te zijn gaan leven dan patiënten die geen dankbaarheidsdagboek hadden bijgehouden. Mensen die dankbaarheid trainen, hebben positievere toekomstverwachtingen en leven daar dan ook naar. Zo leggen dankbare mensen meer discipline aan de dag. Dankbaarheidstraining is daarom ook succesvol ingezet om mensen van het roken af te helpen.
Maar hoe ‘werkt’ dankbaarheid dan precies in je hoofd? Daar moet meer onderzoek naar worden gedaan. Maar wat op basis van eerder onderzoek wel waarschijnlijk is, is dat de hippocampus en de amygdala, de belangrijkste hersendelen die emoties, geheugen en lichamelijk functioneren reguleren, worden ‘aangezet’ door gevoelens van dankbaarheid. Dan wordt er (onder meer) de neurotransmitter dopamine aangemaakt, die je (onder andere) een goed gevoel geeft. Toch moet je dankbaarheid niet zien als toverstafje waarmee je je slechte gezondheid of mentale welbevinden kunt wegtoveren, benadrukt Ernst Bohlmeijer. “Zorgen, ziekte en verdriet zijn onderdeel van het leven, dat hoort er nou eenmaal bij. Dankbaarheid helpt bij te dragen aan je vertrouwen en optimisme, waardoor je bijvoorbeeld ook niet zo overweldigd raakt als er minder mooie dingen op je pad komen.”
Thanksgiving
Met Sinterklaas en op kerstavond vliegen de cadeautjes over tafel. Maar of we er echt dankbaar voor zijn? In de VS hebben ze voor het tonen van dankbaarheid een speciale feestdag: Thanksgiving Day. Ooit ontstaan om te bedanken voor het slagen van de oogst, maar tegenwoordig komen families bij elkaar om te bedanken voor al het goede in het leven. Marisa Garau: “Daarmee wordt niet alleen stilgestaan bij waar men dankbaar voor is, door sámen dankbaar te zijn wordt ook de onderlinge band versterkt. Dat is belangrijk in een tijd waarin we voornamelijk bezig lijken te zijn met eigen-belang. Eigenlijk zouden we in de hele westerse wereld zo’n feestdag moeten vieren…”
Tekst | Alexander Hiskemuller
Bron | De Correspondent, UTwente, Positive psychology, zivameditation.com
Beeld | Getty Images
