Zorginstituut: Hartpatiënten krijgen te vaak onnodig een inwendige defibrillator
Een ICD (Implanteerbare Cardioverter Defibrillator) kan geplaatst worden om in te grijpen bij gevaarlijke hartritmestoornissen. Als er sprake is van een ritmestoornis, geeft dit apparaatje het hart een schok. Maar draagt dit wel bij aan de overlevingskans van een patiënt?
Volgens het Zorginstituut is dit bij een deel van de patiënten niet het geval. Zij krijgen een ICD, maar het helpt bij hen niet om overlijden te voorkomen. En dat terwijl er wel complicaties kunnen zijn.
Een inwendige defibrillator
Een ICD is een klein apparaatje dat een schok kan geven als er sprake is van een ritmestoornis. Die schok wordt gegeven om het normale hartritme weer te herstellen. Daarmee voorkomt het een hartstilstand, stelt de Hartstichting. In Nederland krijgen jaarlijks zo’n zesduizend patiënten een ICD. Maar ongeveer 1.200 patiënten hebben dit apparaatje dus helemaal niet nodig. Volgens de Volkskrant zou het elk jaar twintig miljoen euro aan zorgkosten schelen, als cardiologen deze overbodige kastjes niet plaatsen.
Zorg passender maken
Het Zorginstituut besloot onderzoek te doen, omdat het zag dat 83 procent van de patiënten die een ICD krijgt, nog nooit eerder een ernstige hartritmestoornis gehad heeft. Deze groep krijgt de ICD dus preventief. Daarbij zorgen verbeterde behandelingen voor een kleinere kans op een ernstige hartritmestoornis en hoeft de geplaatste ICD nooit ‘in actie te komen’ om overlijden te voorkomen. De conclusies van het onderzoek, maken dat het Zorginstituut graag ziet dat de ICD-zorg passender gemaakt wordt.
Verschil van inzicht
Het onderwerp is niet nieuw. Volgens de Volkskrant is er al enkele jaren sprake van een verhitte discussie tussen cardiologen, patiëntenverenigingen en het Zorginstituut. Hoogleraar cardiologie aan het Amsterdam UMC en mede-opsteller van belangrijke cardiologie-richtlijnen zegt tegen de krant dat er nog altijd “een verschil van inzicht is tussen wat het Zorginstituut goede zorg vindt en wat cardiologen goede zorg vinden.”
Het Zorginstituut stelt in haar verbetersignalement dat cardiologen niet altijd eerlijk zijn over de risico’s die komen kijken bij een ICD-plaatsing. Op veel websites zouden te lage complicatie-cijfers staan, als er überhaupt al risico’s genoemd worden. Vaak wordt gesproken van complicaties bij één procent van de plaatsingen, terwijl dit daadwerkelijk het geval is bij ruim acht procent van de patiënten. Het is daarom belangrijk dat patiënten van tevoren juist geïnformeerd worden, zodat zij met die informatie kunnen overwegen of ze al dan niet een ICD willen.
Reactie van cardiologen
Cardioloog Allaart trekt zich dit aan, maar stelt dat hij moeite heeft met het beeld dat het Zorginstituut schetst. Volgens hem rijst het beeld “dat wij ICD’s implanteren om het geld. Daarmee doe je cardiologen echt tekort.” Cardiologen worden volgens hem “gedwongen om op basis van dun bewijs” te stoppen met implanteren en een nieuwe behandelmethode te starten.
Vooral patiënten met non-ischemische cardiomyopathie (nicm) zouden onnodig ICD’s geplaatst krijgen. Maar, zegt Allaart, deze aandoening kent vele subgroepen. En daarvan is niet bekend of de ICD al dan niet werkt. “Zolang je niet kunt aanwijzen of het voor een subgroep inderdaad niet werkt, voelt het heel moeilijk de ICD opeens overboord te kieperen. Je onthoudt een patiënt een mogelijk levensreddende behandeling. Daar ligt de spanning.”
Nieuwe richtlijn
Toch zal er vanuit de cardiologen een nieuwe richtlijn gepubliceerd worden op 1 maart. Deze zal strenger zijn dan de Europese richtlijnen en adviseert om terughoudender om te gaan met het plaatsen van ICD’s. Daarover zegt Allaart: “Een compromis om cardiologen nog een beetje ruimte te geven.”
