Zo voorkom en genees je een opgeblazen buik met kerst

Zo kun je met een fijn gevoel de feestdagen tegemoet gaan.

Opgeblazen buik

Zat je net nog heerlijk ontspannen te tafelen, nu gaat alle aandacht naar het drukkende gevoel op je darmen. Je buik is opgezet en voelt zo gespannen als een veer. Er klinkt een borrelend geluid vanuit je maagstreek en er ontsnapt af en toe een windje. Kan niet missen: je hebt een opgeblazen buik.

“De simpelste oorzaak is dat je in korte tijd te veel hebt gegeten”, zegt maag-darm-leverarts André Smout, emeritus hoogleraar neurogastro-enterologie in het Amsterdam UMC. “De maag is een slim, zelfregulerend orgaan dat tijdens het eten drie tot vier keer zo groot wordt, zodat de druk niet oploopt. Maar er zijn grenzen aan dat mechanisme. Als je jezelf overeet, dan overvraag je de capaciteit van je maag. Dat kun je ervaren als een opgeblazen gevoel, waarbij soms ook misselijkheid komt kijken.”

Snacken en snaaien

Wat ook niet helpt, is dat we tijdens de feestdagen de hele dag snacken en snaaien. Je moet je voorstellen dat elk chocolaatje, kerstkransje of koekje dat je binnenkrijgt doorgaat naar de maag, waar elke hap voor een gemakkelijkere verwerking wordt gemalen en vermengd met maagsap. In dat maagsap zit een zuur dat alle bacteriën doodt voor het voedsel naar de dunne darm gaat.

In de dunne darm komen er spijsverteringssappen, gal en enzymen bij, die het voedsel afbreken tot kleine, gemakkelijk door het lichaam op te nemen voedingsstoffen. De voedselresten waar het lichaam niets mee kan, gaan als een waterdun goedje naar de dikke darm. Zout en vocht worden er daar nog uitgehaald en darmbacteriën ruimen de restjes op. Wat overblijft, gaat door naar de dikke darm en wordt ontlasting.

Rustperiodes

“Als je je spijsvertering niet de tijd geeft om een rustperiode in te bouwen, dan kunnen de enzymen en spijsverteringssappen het op een gegeven moment niet meer bijbenen”, zegt darmflorateherapeut en voedingsdeskundige Nienke Gottenbos, auteur van de bestseller De Poepdokter. “Het eten wordt niet goed meer verteerd, wat maag- en darmproblemen oplevert; een opgeblazen gevoel, winderigheid, misselijkheid, brandend maagzuur."

"Je krijgt hetzelfde effect als je veel suiker of vet eet", vervolgt ze. "In je darmen zitten standaard schimmels en gisten die gek zijn op zoetigheid, waarvoor ze je ‘bedanken’ met gasvorming. Krijg je veel vet voedsel binnen, dan kan je lever op een gegeven moment niet genoeg gal meer aanmaken. Je maag blaast op als een ballonnetje, je ontlasting wordt dun of je moet ineens heel nodig naar de wc.”

Ballonbuik

Ook het eten van bepaalde koolsoorten, melk of zuivel in het algemeen en het drinken van alcohol kan gasvorming in je darmen in de hand werken, wat kan leiden tot een ‘ballonbuik’. “Een op de vijf mensen heeft sowieso weleens een beetje last van maag- en darmklachten”, zegt Gottenbos. “Vaak hebben ze dat niet door, omdat ze denken dat iedereen dat weleens heeft. Tijdens de feestdagen wordt dat uitgekristalliseerd, omdat je veel meer van alles eet."

"Vaak is er rondom kerst ook niet één oorzaak aan te wijzen voor een opgeblazen gevoel, maar is het een optelsom van allerlei factoren bij elkaar. Als je normaal gesproken een keer vet eet, kan je lichaam dat prima aan. Maar als de hele dag al in het teken stond van kerstkransjes en alcohol, dan wordt het te veel voor je spijsvertering.”

Lees ook:

Bewezen: kerst vieren met je schoonfamilie is slecht voor je darmen

Boosdoener

Het was makkelijk geweest als het opgeblazen gevoel zou worden veroorzaakt door één boosdoener. Dan kon je die elimineren en hups, weer door met de feestvreugde. Maar omdat het gaat om een combinatie van factoren heeft het weinig zin om een bepaalde voedingsgroep volledig uit te sluiten.

"Het is wel bekend dat mensen die van zichzelf al een gevoelige maag hebben vaker aanslaan op bijvoorbeeld tarwe en zuivel", zegt maag-darm-leverarts Laurens van Waaij van het Martini Ziekenhuis in Groningen. Van der Waaij haalde het FODMAP-beperkte dieet naar Nederland, een methode om te achterhalen welke levensmiddelen de klachten van het prikkelbaredarmsyndroom triggeren. “Je zou in plaats van tarwe en melk dus voor de zekerheid kunnen kiezen voor spelt en lactose-arme varianten, omdat die vaak beter worden verdragen.”

Groenten en fruit

Ook koolsoorten, champignons, avocado, paddenstoelen, peultjes, tuinbonen, uien, abrikozen, appels, mango en watermeloen kunnen voor issues zorgen in een toch al kwetsbare maagstreek. “Maar ga vooral niet korten op fruit of groente”, waarschuwt darmfloratherapeut Gottenbos. “Tijdens de kerstdagen schiet de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 250 gram groente en twee stuks fruit er sowieso al snel bij in, omdat je vooral focust op de lekkere dingetjes. Maar groente en fruit zitten vol vezels die je tijdens de decembermaand nog harder nodig hebt dan normaal, omdat ze je spijsvertering een boost geven. Als je ervoor zorgt dat je minimaal één maaltijd per dag veel groente eet, bijvoorbeeld als lunch een groentequiche met een salade, dan krijg je minder snel last van verstopping en een harde buik.”

Minder met alcohol

Wil je je maag en darmen tijdens de kerstdagen sparen, dan is het verstandig om geen eindeloze hoeveelheden suikers en vetten te eten. Het is in dat kader ook slim om matig te zijn met alcohol, want je darmflora kan vrij heftig reageren op de grote hoeveelheden suiker in je glaasjes wijn, bier of likeur. “Alcohol zet bovendien een enorme rem op je vertering”, voegt Gottenbos toe. “Omdat alcohol best een giftige stof is, gaat je lever als eerste aan de slag met het afbreken daarvan. Maar je hebt natuurlijk ook nog allerlei andere dingen gegeten en gedronken die moeten worden verwerkt en afgevoerd. Zo kan er in je lijf een soort filevorming ontstaan, die ervoor zorgt dat je je een beetje vol, opgeblazen en niet zo lekker voelt. Af en toe genieten van een glaasje kan, maar drink niet te veel en wissel af met water.”

Spijsvertering

Omdat het voor je spijsvertering makkelijker is om in één keer een flinke stoot enzymen en gal aan te maken dan steeds kleine beetjes, hebben drie maaltijden per dag de voorkeur boven de hele dag door een beetje grazen en snaaien. Het maakt niet uit of je de hoofdmoot in de middag of juist ’s avonds eet, zolang je jezelf maar niet overeet qua hoeveelheid, suiker en vet.

Gottenbos: “Neem na je lunch of diner gerust nog een kopje thee met iets lekkers, maar gun je spijsvertering daarna de rust om z’n werk te kunnen doen. Er wordt vaak gedacht dat je je maag en darmen er een plezier mee doet als je na het eten lekker gaat bewegen, maar je lichaam staat dan in de ‘verteringstand’. Je energie gaat dan idealiter naar je spijsvertering en niet naar je spieren, dus beweeg liever voor de maaltijd dan erna.”

Artikelen van Margriet ontvangen in je mailbox?

Schrijf je in op margriet.nl/nieuwsbrief

Boldocynara of Iberogast

Het komt misschien ongezellig over, maar het is belangrijk dat je acuut beslist om je spijsvertering een break te geven. Rustig blijven zitten, zo onopvallend mogelijk de knoop van je broek of rok losmaken en al het eten laten staan, dus ook die ene lekkere bonbon of dat koekje. “Veel mensen grijpen bij een opgeblazen gevoel naar Rennies", zegt Gottenbos. “Dat snap ik wel, want zo’n pilletje zorgt ervoor dat je minder maagzuur krijgt. In eerste instantie voelt dat als een opluchting, maar hoe minder maagzuur, hoe slechter de vertering van het voedsel in je maag en darmen. Je kunt dan beter kiezen voor Boldocynara of Iberogast, een geneeskrachtig kruidenmengsel waarvan wordt gezegd dat het goed werkt bij maagpijn, maagkrampen, een vol gevoel, misselijkheid en maagzuur.”

Een borreltje bij een opgeblazen gevoel

Vroeger werd er voor of na het eten vaak een kruidenbittertje genomen, zoals een Scheepsbitter of een Jägermeister. Zo’n borreltje zou je maag en lever net even een extra stimulans geven om al dat extra eten en drinken goed te kunnen verwerken. Gottenbos: “Dat klopt, maar het nadeel van kruidenbittertjes is dat er ook weer een heleboel alcohol in zit."

En die alcohol doet de goede effecten van zo’n borreltje eigenlijk meteen weer teniet. "Als je een opgeblazen gevoel hebt, kun je beter een potje thee maken van rozemarijn, pepermunt, tijm, kurkuma, pepermunt of gember. Deze kruiden heb je vaak in huis en kun je gewoon in een mok kokend water laten trekken. Zo’n kopje kruidenthee zorgt voor onmiddellijke ontspanning van je maag en stimuleert je spijsvertering.”

Cola is niet verstandig

Een ander bekend huis-tuin-en-keukenmiddeltje bij maagklachten is het drinken van cola. “Cola is heel zuur, dus het vult je maagzuur aan”, legt Gottenbos uit. “Je spijsvertering gaat daardoor sneller, wat ervoor zorgt dat je minder last hebt van een opgeblazen gevoel. Maar cola is verder vreselijk ongezond: het zit vol met suiker en calorieën, dus ik zou dat niemand willen aanraden. Een beetje citroensap of appelazijn heeft ongeveer hetzelfde effect, dus dat is een beter alternatief. Je hebt ook supplementen met enzymen erin, die beloven dat ze je spijsvertering op een goede manier ondersteunen. Maar die zou ik alleen nemen als uit onderzoek is gebleven dat je te weinig enzymen in je lichaam hebt.”

Mosterd na de maaltijd

Als je al last hebt van een opgeblazen gevoel is het een beetje mosterd na de maaltijd, maar natuurlijke suikervervangers als Stevia en Erythritol kunnen veel leed voorkomen. “Veel zoetstoffen veroorzaken juist een opgeblazen gevoel, omdat de bacteriën in je lijf ermee aan de gang gaan”, zegt Gottenbos. “Bij Stevia en Erythritol is dat niet het geval, want je lichaam doet er niets mee.” Heb je snel last van maagklachten, dan kun je er ook voor kiezen om probiotica-capsules te slikken.

Begin je daar een maandje voor de kerst mee, dan is de kans groot dat de schimmels in je darmen zich wat rustiger gedragen. “Maar het belangrijkste devies is dat je niet ineens heel anders gaat eten en drinken dan je normaal doet. En dat je toch gewoon geniet”, zegt Gottenbos. “Dat kan heus samengaan en kost niet eens veel moeite.”

Tekst: Fleur Baxmeier

Beeld: iStock

Artikelen van Margriet ontvangen in je mailbox?

Schrijf je in op margriet.nl/nieuwsbrief

Dit artikel verscheen eerder in Margriet 2019-54

Je kunt deze editie nabestellen via MAGAZINE.NL >