Waarom het gebruik van melatonine gevaarlijker is dan je denkt

En wat maakt dat zó veel mensen het blijven slikken, ondanks dit soort berichten? Slaapexpert Alies Coster legt het uit.

Melatonine tegen slaapproblemen

In de ideale wereld gaan we op tijd naar bed, vallen we binnen de kortste keren in slaap en worden we vervolgens na zo’n acht uur weer fris en fruitig wakker. Een mooi streven, maar voor ruim 25 procent van de mensen steekt de werkelijkheid net wat anders in elkaar. Problemen met inslapen, doorslapen of vroeg wakker worden is voor deze groep geen onbekend verschijnsel, en ook uitgerust wakker worden is iets waar zij vaak slechts van kunnen ‘dromen’. Voor de scherpe lezer een leuke woordgrap, maar laten we even terug naar het onderwerp gaan. Het slikken van melatoninetabletten wordt weleens als oplossing voor slaapproblemen gezien. Slimme marketeers dragen bij aan deze opvatting. Maar is het wel slim om in deze valkuil van verleiding te trappen?

Hoe werkt melatonine?

Om dat te begrijpen, is het handig om de werking van het hormoon te begrijpen. Melatonine wordt aangemaakt in de pijnappelklier en de productie hiervan zou op gang moeten komen als het donker begint te worden. Het zorgt ervoor dat we ons moe beginnen te voelen en zo helpt het ons om in slaap te vallen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is melatonine dus geen stofje dat je direct helpt om in slaap te vallen. Het bepaalt slechts het moment waarop we ons moe beginnen te voelen. En dat draagt vervolgens bij aan het daadwerkelijk in slaap vallen.

Voor de beelddenker: stel je een wedstrijd op de 150 meter sprint voor. Melatonine is de stem die roept: 'Op uw plaatsen', en vervolgens het startschot afvuurt, waarop de wedstrijd begint. In dit voorbeeld staat melatonine symbool voor de hersenen die aangeven dat het tijd is om te gaan slapen, en zijn de sprinters de andere processen in het brein die er actief voor zorgen dat je in slaap valt.

Verstoord ritme

Iedereen maakt melatonine aan. Bij mensen met een gezond slaapritme gebeurt dit vroeg in de avond. Bij mensen met slaapproblemen kan het zo zijn dat de melatonineproductie te laat op gang komt. Een factor die als een rempedaal op de pijnappelklier de melatonineproductie onderdrukt is, licht, waarbij daglicht de meeste invloed heeft, daarna blauw licht en als laatste groen of rood licht.

Gebruiksvoorschrift

Als je je eigen melatonineproductie wilt corrigeren door het gebruik van tabletjes, dan moet je eerst weten op welk tijdstip je lichaam normaal gesproken melatonine aanmaakt. Dit wordt in een slaapcentrum gemeten in het speeksel. Op die manier kan een arts bepalen op welk tijdstip je het meeste baat hebt bij het slikken van melatonine. Melatonine innemen een uur voordat je gaat slapen, zoals op de verpakking van de supplementen staat, werkt dus niet.

Het is al met al best even zoeken naar het juiste tijdstip om dit hormoon te slikken. Is dat gelukt, dan kan het op die manier bijdragen aan de oplossing voor slaapproblemen.

Gevaren van gebruik van melatonine

Als je bovenstaand in het achterhoofd houdt, dan kan je je voorstellen dat het nemen van melatonine zonder dat je weet op welk tijdstip je dat moet doen, geen effect heeft. Dat is nog tot daaraan toe, maar wist je dat het slikken ervan ook serieuze gevaren kan hebben? Het te laat of te veel innemen kan ervoor zorgen dat je melatonineconcentratie overdag veel te hoog is. Dat zorgt ervoor dat je je in eerste instantie moe en lusteloos voelt (zeker in de winter), en op den duur beïnvloedt het ook nog eens de natuurlijke melatonineproductie. Die wordt dan als het ware ondergesneeuwd, wat slaapproblemen veroorzaakt. Op diemanier kan melatonine tegen je werken.

Wanneer werkt het wel?

Artsen raden het gebruik van extra melatonine aan voor mensen met inslaapproblemen, die veroorzaakt worden door een te late melatonineproductie. Mensen met een jet-lag hebben hier een grotere kans op. Een verlate melatonineproductie kan je niet goed voorspellen aan de hand van wanneer iemand in slaap valt, maar het is wel te meten in het speeksel.

Conclusie

Melatonine is vrij te verkrijgen bij de drogist, maar willekeurig gebruik van dit supplement is - afgezien van het placebo effect - op geen enkele manier helpend. Sterker nog, door het hormoon op een verkeerd tijdstip of in een te hoge concentratie te slikken, kan je je biologisch ritme nóg meer verstoren en loop je het risico op vermoeidheids- en hoofdpijnklachten overdag. Trap dus niet in de slimme marketingtrucs die melatonine aanprijzen als oplossing voor je slaapprobleem. Het werkt eerder tegen je, dan in je voordeel.

Meer lezen van slaapexpert Alies?

• Slaapmisperceptie: heb ik nou wel of niet geslapen?
• Dít kun je doen tegen vervelende dromen
• Slaapverlamming: alles wat je wilt weten over deze enge maar onschuldige aandoening

Uitgerust, productief en energiek je dag door? Psycholoog en slaapexpert Alies Coster schrijft voor Margriet en is eigenaar van Sucsleep. Ze helpt anderen aan een fijne nachtrust, door middel van workshops en online trainingen. Via haar Instagrampagina inspireert zij je over slaap, rust en je mindset hierin.