Slikangst bij medicijnen? Een psycholoog geeft tips

Inclusief tips om voortaan geen moeite meer te hebben met medicijnen.

Slikangst bij medicijnen

De ene angststoornis is de ander niet, en zo komt het dat ik er een half jaar geleden achter kwam dat ik überhaupt aan een angst lijd. Een angst waar ik niet dagelijks last van heb weliswaar, maar wél een die me een maand lang in z’n greep heeft gehouden.

Na een relatief eenvoudige ingreep bij de kaakchirurg bleek er een bacterie in m’n bloed te zitten, waardoor er niets anders opzat dan een lange antibioticakuur te slikken. Klinkt simpel, was het voor mij niet: al van jongs af aan krijg ik geen enkel medicijn door m’n keel, en kauw ik tot ongenoegen van veel mensen op mijn paracetamols. Bij deze kuur bestond die mogelijkheid niet, en dus stond ik voor een intern dilemma: het was óf toegeven aan die angst, de pillen niet slikken en de bacterie z’n vrije loop laten (met waarschijnlijk alle ellendige gevolgen vandien), óf me eroverheen zetten en die capsules gewoon slikken. Ieder weldenkend mens zou snappen dat de laatste optie het meest verstandig is, maar waarom lukte het me dan toch niet, en leek mijn slokdarm zes keer per dag volledig te sluiten? Waarom slikte ik die pil niet zonder er twee keer over na te denken door, zoals ik ook bij mijn voedsel doe, maar bleef dat ding op m’n tong liggen inclusief paniekaanval, hyperventilatie, een heleboel biggelende tranen over m’n wang en de hele dag door klamme, zenuwachtige zweethanden?

Lees ook
Smaakt alles anders? Misschien ligt het wel aan je medicatie

Voor antwoorden op deze vragen sprak ik met psycholoog Marly Senden, die zich met haar praktijk ook bezig houdt met het behandelen van angststoornissen. Hoewel zij vooral mensen in haar praktijk spreekt waarbij de pnigofobie (de medische term voor stikangst) veel verder gaat dan alleen bij het slikken van medicijnen, heeft ze genoeg tips om van deze irrationele angst af te komen. Maar om die tips beter te begrijpen, is het goed te ontdekken waar die angst eigenlijk vandaan komt.

Onderliggend probleem

Senden: “Of iemand snel angstig is, is grotendeels erfelijk bepaald. Mensen met een angststoornis, hoe groot of klein deze ook is, hebben vaak een neurotische aanleg. Deze erfelijk belaste angst kan door verdere ervaringen in het leven groeien. Wie ooit vasthangt in een lift, zal daarna met angst een andere lift instappen of dit helemaal niet meer durven.”

Lees ook
Zo lang doet je lichaam erover om de bacteriën in je darmen te herstellen na antibiotica

Dat de aanleg voor een angststoornis grotendeels erfelijk bepaald is in onze persoonlijkheid, betekent volgens Senden ook dat het slechts de top van een ijsberg is. De angst, in dit geval het slikken van medicijnen, is enkel het zichtbare gedeelte van onderliggende persoonlijkheidstrekken zoals een grote behoefte aan controle, orde en structuur, soms perfectionisme genoemd. “Dit leidt vaak tot hoge prestaties, maar ook tot veel spanning. Anderzijds kan angst natuurlijk een goede functie hebben: als je huis afbrandt is het goed om het huis te verlaten. Het gaat hier om angst voor iets waarbij de kans op een ernstige consequentie vrijwel nihil is. “

Tips om van slikangst af te komen

Senden ziet zelf maar weinig mensen in haar praktijk die enkel last hebben van stikangst bij medicijnen: cliënten worden meestal pas doorverwezen naar de psycholoog zodra ze ook niet meer durven te eten. Toch kan er op dezelfde manier naar gekeken worden, zeker als het gaat om de behandeling ervan. “Bij elke angststoornis kijken we naar het cognitieve aspect (welke gedachten maken het zo moeilijk?), en proberen we op die manier tot een oplossing te komen. Het gedragsmatige aspect wordt daarnaast aangepakt door middel van exposure. Blootstelling aan datgene waar je bang voor bent is belangrijk, want als je er nooit meer mee in aanraking komt kun je er ook niet vanaf komen. Die blootstelling moet geleidelijk aan gebeuren, zodat de curve steeds lagere pieken krijgt. Bij stikangst bij medicijnen is dat moeilijk, omdat een pil niet geleidelijk door te slikken is.”

Gelukkig weet Senden wel andere manieren te vertellen waarop de angst kan verminderen, waarbij ontspanning key is. De aandacht volledig op jezelf richten, geen aandacht besteden aan anderen en je niet laten afleiden door dingen in je omgeving: dat zouden de magische ingrediënten moeten zijn om van die stikangst af te komen. “En gun jezelf de rust om te blijven proberen. Lukt het niet? Ga dan even een kwartier iets anders doen, ontspan je en doe daarna nog een poging.”

Daarnaast kunnen de standaard tips zoals een pil doorslikken met een beetje yoghurt zeker ook helpen, als je het haar vraagt. En de meest verrassende? Kijk recht vooruit wanneer je probeert te slikken. “Veel mensen gooien automatisch hun hoofd naar achteren wanneer ze een medicijn moeten slikken, maar dit werkt juist averechts. Je slokdarm blijft optimaal geopend wanneer je recht vooruit kijkt.”

Zelf is het me, veel stress en paniek later, gelukt: de kuur is af en inmiddels lukt het me zelfs om dagelijks een vitamine D-pilletje te slikken. Leuk wordt het nooit, maar met bovenstaande tips ben ik voor een groot deel van de (onbewuste) angst afgekomen.