Slaapproblemen? Dit zijn drie no-go’s volgens een psycholoog

Psycholoog Rosalie van Gils van Bureau Breinfijn vertelt welke dat zijn.

Oorzaken voor slaapproblemen

Er kunnen meerdere factoren ten grondslag liggen aan slaapproblemen. Lichamelijke klachten of een chronische ziekte bijvoorbeeld, maar ook piekeren, je zorgen maken of het hebben van angsten kan een goede kwaliteit van slaap verstoren. Als je met slaapproblemen kampt, is het logisch dat je er actie op zet om verbetering te krijgen.

Maar wat doen we eigenlijk als mens om slaapproblemen tegen te gaan en nog belangrijker: zijn dat wel de juiste acties?

Drie no-go's bij slaapproblemen

In grote lijnen kiezen we voor drie verschillende acties, die ons op de korte termijn verlichting bieden bij een slechte nachtrust. Toch kunnen ze op de lange termijn tegen je gaan werken, waardoor ik ze eigenlijk zie als no-go's bij slaapproblemen.

1. Compenseren

Het eerste wat negen op de tien mensen doen als ze het gevoel hebben te weinig slaap te hebben gehad, is het compenseren van de nachtrust. Als je te weinig slaap hebt gehad, je moe wakker wordt of te weinig energie hebt, dan heb je de neiging dat te compenseren. Dat doe je bijvoorbeeld door een dutje te doen, eerder naar bed te gaan of de volgende ochtend langer uit te slapen.

Op zich niks mis mee, zou je denken. Je hebt je dutje gedaan, je bent weer fit en je dag kan weer vol energie verder gaan. Als dat een keertje voorkomt is dat inderdaad geen probleem.

Maar ga je het vaker doen, of wordt het een standaard om eerder naar bed te gaan, dan gebeurt er iets anders. Je gaat namelijk je slaapritme verschuiven en dat is één van de no-go's bij slaapproblemen. Op de lange termijn gaat dat namelijk juist tegen je werken als je slaapproblemen wilt verminderen. Je voelt niet meer goed aan wanneer je slaperig wordt, wanneer het 'slaapsignaal' in je hoofd afgaat, wat maakt dat je slaapritme verschuift en je nog moeilijker in slaap kan komen of vroeger wakker wordt.

2. De situatie analyseren

Een tweede van de no-go's bij slaapproblemen geldt vooral als deze ontstaan door mentale klachten (zoals piekeren, angsten, zorgen maken). Dat is het analyseren van de situatie. Ons brein is erop gericht om snel een oorzaak te zoeken, in de hoop dat de emotie zakt en je lekker naar dromenland kan gaan. Helaas, niets is minder waar. Juist het analyseren van de situatie, het zoeken naar ‘waarom’, gaat je weinig opleveren op dit gebied. Sterker nog, je trekt jezelf dieper in de piekercirkel.

Stel: een vriendin heeft aangegeven dat ze teleurgesteld in je is omdat je geen berichtje hebt gestuurd om je medeleven te tonen toen ze ziek op bed lag. Het zoeken naar de ‘waarom’, het analyseren waarom jouw vriendin dit op deze manier aan je meedeelt, het jezelf schuldig voelen en analyseren waarom dat zo is, gaat je waarschijnlijk weinig opleveren. Misschien kom je wel tot antwoorden, alleen, daarmee is je emotie eromheen niet weg. En vervolgens ga je piekeren waarom je hier zo’n moeite mee hebt.

Als je wilt leren omgaan met moeilijke situaties in je leven, klein of groot, en je wil leren stoppen met piekeren, dan zit de oplossing vaak niet in het analyseren van situaties. Het leren loslaten van het gevoel wat het je geeft, gaat je wél de ruimte en rust geven en dat zijn vaardigheden die je kunt leren. Welke leeftijd je ook hebt. Het piekeren, en ook het analyseren, is puur een kortetermijnstrategie om van dat vervelende gevoel af te komen. Helaas vaak weinig effectief.

3. Meditaties

Dit is nogal een gewaagd punt, maar volgens mij valt 'ie toch echt onder de no-go's bij slaapproblemen. Maar hij behoeft ook de nodige nuancering. Het opzetten van een (slaap)meditatie kan enorm ontspannend werken. Jezelf heerlijk met de diepe, warme stem mee laten voeren, en zo in slaap vallen. Heerlijk! Juist heel goed om te mediteren en naar binnen te keren. Dit geeft rust in lichaam en ziel.

Er zit alleen een grote ‘maar’ aan. En dat is dat het op deze manier ingezet wordt om ‘in slaap te kunnen vallen’. Als je het op deze manier gebruikt, dan zet je het eigenlijk in als directe trigger om je slaapsignaal aan te zwengelen. En dat zal vast en zeker vaak goed gaan in het begin. Maar op het moment dat je favoriete meditatie niet voorhanden is, of het moment dat je vaker in de nacht wakker gaat worden en afhankelijk wordt van de meditatie, dan gaat het op den duur tegen je werken.

Wat moet je dan wél doen?

Merk je dat je langere tijd (meer dan drie maanden) last hebt van slaapproblemen? Zorg dan dat je bewust bent van bovenstaande punten en bekijk of je deze ook inzet. Vraag jezelf af of het je echt helpt of misschien op de lange termijn wel tegenwerkt. Zorg dat je de kortetermijnstrategieën dus achter je laat en kies voor duurzame resultaten. Zorg dat het slaapritme een vast patroon krijgt, je leert omgaan met emoties en piekeren en je in slaap kunt komen zonder dat je afhankelijk bent van iets wat je in slaap brengt.

Meer lezen?

• De kunst van het loslaten: een psycholoog legt uit hoe je dat écht doet
• Psycholoog vertelt: zó kom je paniekaanvallen tijdens de overgang door

Rosalie van Gils

Rosalie van Gils is psycholoog en eigenaar van Bureau Breinfijn. Het is haar missie om de vele vrouwen die dagelijks worstelen met stress, angst en piekergedachten constructief te helpen. Zonder kortetermijntrucjes en afleidingstactieken. Speciaal voor Margriet schrijft Rosalie een serie blogs over deze onderwerpen. Geïnteresseerd in meer? Rosalie heeft korte online cursussen en langere programma’s over stress, piekeren, paniek en angst. Bekijk haar website voor haar hele aanbod, waar je ook een gratis training kunt volgen om uit de stresscirkel te komen, of een gratis e-book kunt downloaden om meer grip te krijgen op je gedachten.

Tekst | Rosalie van Gils

Beeld | Getty Images

Foto Rosalie | Privéfoto