Hormoontherapie tijdens de overgang: dit moet je weten
Hormoontherapie tegen overgangsklachten, het is een veelbesproken onderwerp. De ene vrouw heeft meer last van de overgang dan de ander. Maar hier hormonen voor slikken? Dat is voor veel vrouwen een brug te ver. Hoe werkt hormoontherapie bij de overgang nou eigenlijk, en wat zijn de gevaren?
Vier op de vijf vrouwen krijgt tijdens de menopauze last van een of meer van de tachtig klachten. Biedt hormoontherapie bij de overgang dan dé uitkomst?
Wat is hormoontherapie?
Er bestaan veel vervelende klachten rondom de overgang, zoals opvliegers, transpiratieaanvallen, ernstige en onregelmatige menstruatie, stemmingswisselingen en vaginale droogheid. Om dit tegen te gaan bestaan er allerlei natuurlijke middelen. Maar wat het best werkt tegen al deze klachten is het gebruik van voorgeschreven hormonen. Dit wordt ook wel hormoontherapie genoemd. Deze hormoontherapie bestaat bij de overgang doorgaans uit een tabletkuur. Hierbij slik je een paar maanden tot een paar jaar een pil met een lage dosering hormonen. Maar er bestaan ook pleisters, neusspray, gel of vaginale zetpillen met hormonen voor. De meest voorkomende combinatie bij hormoontherapie in de overgang is oestrogeen en progesteron. Het lijkt op de inhoud van de anticonceptiepil, alleen is de dosis hormonen bij de overgang veel lager.
Waarom wordt hormoontherapie bij overgang gebruikt?
Omdat vrouwen in de overgang een tekort hebben aan oestrogenen en progesteron kan dit met hormoontherapie worden aangevuld. Zo’n tabletkuur pakt direct de serieuze klachten aan rondom de overgang en kan je lichaam en hoofd een hoop rust geven. Lang met serieuze klachten blijven rondlopen is natuurlijk nooit goed. Maar toch gebruikt slechts 5 procent van de Nederlandse vrouwen hormoontherapie tijdens de overgang. Dit komt volgens overgangsconsulent Ebel Molenaar doordat Nederlandse vrouwen vaak denken dat aan hun klachten weinig te doen valt, of omdat ze huiverig zijn door de risico’s van hormoontherapie.
Lees ook: Zó herken je of je in de overgang bent
Is hormoontherapie gevaarlijk?
Hormoontherapie lijkt dus in eerste instantie de perfecte oplossing wanneer je in de overgang terecht komt. Toch zijn veel mensen terughoudend. Dat komt omdat regelmatig onderzoeken worden aangehaald waarin staat dat hormoontherapie voor vrouwen in de overgang ook het risico op borstkanker schijnt te verhogen. Aan de hand van een grondige analyse uit 2019, waarbij driehonderd internationale wetenschappers 58 epidemiologische studies op een rij zetten, kwam naar voren dat hormoontherapie het risico op borstkanker verhoogt. Eén op de vijftig vrouwen die de hormooncombinatie oestrogeen en progesteron gebruikt krijgt hierdoor borstkanker. En deze hormooncombinatie is dus juist de meest voorkomende. Niet alleen tijdens de hormoontherapie maar ook nog tien jaar nadat ze hiermee gestopt zijn, blijft dit risico volgens het onderzoek verhoogd.
Eerder onderzoek
Al eerder door een Amerikaanse studie uit 2002 kwam hormoontherapie bij de overgang in opspraak toen ook hier bleek dat de kans op borstkanker werd vergroot. Epidemiologen Jan Vandenbroucke en Frans Helmerhorst, beiden emeritus-hoogleraar aan het LUMC in Leiden, hebben ook naar het onderzoek uit 2019 gekeken, en stellen dat het onderzoek grondig is uitgevoerd en drukken dan ook op het hart om bij hormoontherapie erg terughoudend te zijn. Het is dus duidelijk dat er een oorzakelijk verband bestaat tussen oestrogenen en borstkanker. Toine Lagro-Jansen, huisarts en emeritus-hoogleraar vrouwenstudies medische wetenschappen pleit daarom vooral voor nog meer praktijkonderzoek. Eerdere onderzoeken waren vooral gericht op vrouwen boven de zestig jaar, maar ook bij het begin van de overgang starten met hormoontherapie blijkt uit onderzoek risico’s op kanker met zich mee te brengen.
Hormoontherapie is veilig bij de juiste dosering
Gynaecoloog Dorenda van Dijken, tevens voorzitter van de Dutch Menopause Society, stelt het onderzoek in de Volkskrant echter aan de kaak. Volgens haar zijn de resultaten achterhaald. Dit sluit niet meer aan op hormoontherapie van tegenwoordig. Zo wordt hormoontherapie in Nederland veel korter voorgeschreven dan bijvoorbeeld in het onderzoek gebeurt. Daarnaast zijn niet alle hormoonbehandelingen slecht, het type medicatie is volgens Van Dijken door het risico op borstkanker al aangepast op het gebied van duur en gebruik van het hormoontype progesteron. Dit klopt met de cijfers uit het onderzoek. Wanneer hormoontherapie in de overgang voor minder dan vijf jaar wordt gebruikt, wat de norm in Nederland is, is het risico op borstkanker slechts licht verhoogd. Daarnaast wordt de juiste hormoontherapie per vrouw bepaald.
Onnodig bang
Ook gynaecologen Pauline Ottervanger en Wilma Smit beamen dit. Zij vinden dat vrouwen door huisartsen onnodig bang worden gemaakt voor hormoontherapie. De meeste vrouwen krijgen dit maar twee tot drie jaar, waardoor het risico op borstkanker veel kleiner is. Daarnaast gaat het om synthetisch progesteron dat de kans op borstkanker verhoogt, dat ziet niet meer in de hormoonpillen van tegenwoordig.
Lees ook: Dit gebeurt er in je lichaam tijdens de verschillende fases van de overgang
Hormoontherapie is niet voor iedereen
Voor 50-plus vrouwen met obesitas is hormoontherapie wel gevaarlijk. Overgewicht brengt namelijk meer risico op kanker met zich mee. Dit komt omdat de vetcellen al oestrogeen produceren. Daarnaast stelt van Dijken dat er altijd gekeken wordt naar de genetische aanleg voor borstkanker. Als die aanleg er is, dan zal er geen zullen geen hormonen worden voorgeschreven. En ook rokers is hormoontherapie niet geschikt, omdat dit de kans op trombose verhoogt.
Hormoontherapie goed voor het hart
Wanneer je vroeg in de overgang komt, dus rond veertig of eerder, dan lijkt hormoontherapie zelfs een beschermend effect op je hart te hebben. Overgangsexpert van Dijken stelt dat vrouwen die geen hormoontherapie nemen zelfs een kortere levensverwachting hebben, maar liefst tien tot vijftien jaar. In de overgang neemt het risico op hart- en vaatziekten en osteoporose ook veel meer voor. Daarom kan volgens van Dijken hormoontherapie levens redden.
Krijg je je klachten terug als je stopt met hormoontherapie?
Hormoontherapie houdt de overgangsklachten tegen. Een veel gehoord fabeltje over hormoontherapie tijdens de overgang, is dat wanneer je er mee zou stoppen je overgangsklachten extra heftig terugkomen. Adri Rijkmans, specialist van Care for Women ontkracht dit tegenover het AD. De hormoontherapie helpt tegen de symptomen van de overgang, dus zodra je stopt komen je klachten inderdaad terug. Maar niet erger dan voor de hormoontherapie. Wanneer je wilt stoppen kun je het best samen met je arts je hormoondosis rustig afbouwen.
Ben je voor hormoontherapie verzekerd?
In eerste instantie ga je met overgangsklachten vaak langs je huisarts. Maar er bestaan ook overgangsconsulenten. Dit zijn verpleegkundige gespecialiseerd in de overgang. Als vrouw kun je je hierdoor meer gehoord voelen en intensiever worden geholpen. Ook bestaan in sommige ziekenhuizen, zoals in het OLVG in Amsterdam speciale menopauzeklinieken. In de meeste gevallen valt de vergoeding hiervoor binnen een aanvullende verzekering. Je kunt hier kijken hoe dat bij jouw zorgverzekeraar zit. Om hier gebruik van te maken heb je meestal geen doorverwijzing van je arts nodig. Je kunt natuurlijk ook kiezen voor een commerciële organisatie, maar of dat vergoed wordt, dat verschilt per verzekering.
Artikelen van Margriet.nl ontvangen in je mailbox?
Schrijf je in via margriet.nl/nieuwsbrief.
Bron| de Volkskrant, the Lancet, AD, Zorgwijzer
Beeld|iStock
