Hoogleraar Erik Scherder over gezond ouder worden: ‘Daag je brein uit’

Erik Scherder legt uit dat het belangrijk is dat je niet negatief denkt over het ouder worden. Doe je dit wél? Dan ga je volgens de hoogleraar achteruit. “Stel, je bent 65 en denkt: nou, 65, mijn geheugen zal wel achteruitgaan. Dan ga ik ook maar langzamer lopen. Oftewel: ik ga me wel gedragen naar mijn leeftijd. Niet doen! Je moet niet denken: o, dit kan ik niet meer. Als je eraan denkt dat je ouder wordt, ga je ook echt inleveren.”

Zoek de uitdaging

Het is een misvatting dat onze cognitieve functies pas achteruitgaan als we ouder worden. Afhankelijk van je situatie kan dat proces namelijk al inzetten rond je dertigste, stelt Scherder.

“De eerste 25 jaar van je leven ben je jezelf aan het uitdagen: welke studie ga ik doen? Waar ga ik werken? Wat voor toekomst zie ik voor mezelf? Allemaal grote beslissingen. Zodra je eenmaal gesetteld bent, maak je misschien nog een stapje hier en daar, maar dan is het klaar. Dan daag je je brein niet op die manier meer uit. Eigenlijk moet je dan blijven kijken voor jezelf: hoeveel ik uitdagingen heb ik nog per dag?”

Met pensioen gaan

Scherder legt uit dat je opnieuw voor een grote uitdaging komt te staan als je eenmaal in de buurt komt van je pensioenleeftijd. “Dan komt de vraag op: wat ga ik nu doen? En dan denk je wellicht: ik ben niet meer de jongste. Alleen dacht je dit op je 35ste misschien ook al, maar toen ging je niet met pensioen. Dit is dus hét moment om iets te gaan doen wat je altijd al hebt gewild, maar waarvan je ook altijd dacht: ik doe het niet, want het kost te veel moeite en is te veel gedoe. En juist díé dingen moet je dus doen, want daarmee daag je je brein uit.”

Ouder worden met dementie

Voor sommige mensen is het lastiger om zichzelf uit te dagen, doordat zij bijvoorbeeld een chronische hersenaandoening hebben, zoals dementie. Toch zijn er volgens de hoogleraar ook voor deze mensen nog wel uitdagingen te vinden. Mensen met dementie hebben volgens Scherder hun omgeving nodig om zichzelf te kunnen uitdagen. “Bij deze mensen is het belangrijk om te kijken hoe je elke dag wat meer afwisseling voor ze kunt creëren.”

Hij geeft daar meteen een mooi voorbeeld van: “Ik sprak iemand uit de zorg, die vertelde over een mevrouw die zo’n beetje de hele dag zat. Nooit vroeg ze bijvoorbeeld zelf om wat te eten. Ze sukkelde een beetje weg.
En toen was er een bootreisje. Ze moest om 8.00 uur ’s morgens, aangekleed en wel, klaarzitten voor de bus die de bewoners naar de boot bracht. De verzorgster vertelde: ‘Het was ongelooflijk: eenmaal op de boot lachte mevrouw weer en ze at haar hele bord leeg!’ Maar twee dagen later, terug op de afdeling, hing haar hoofd weer omlaag tijdens het eten en zakte ze weer helemaal in.”

Kortom: ook bij deze mensen helpt het als de omgeving ze uitdaagt om weer mee te doen met activiteiten die om wat actie vragen. Erik Scherder: “Dan zie je dat zelfs zij nog echt mee kunnen doen.”

Ga de uitdaging aan

Scherder vat het nog een keer samen: “Blijf jezelf uitdagen in je dagelijks leven. Heb je bijvoorbeeld altijd een instrument willen bespelen, maar vind je jezelf nu te oud om dat nog te leren? Probeer het gewoon! Ga de uitdaging aan. Alleen als je dat blijft volhouden, blijf je jong van hart en jong van geest.”