PREMIUM
Hoogleraar Erik Scherder over de effecten van alcohol op je hersenen: ‘Alcohol is nog slechter voor je dan roken’
Een glas rode of witte wijn bij het eten of wat champagne als er iets wordt gevierd: af en toe een alcoholische versnapering kan geen kwaad, of toch wel? Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, legt uit wat de korte en langetermijneffecten zijn van het drinken van alcohol.
Als ik in het weekend een glas rosé drink, heb ik dan de volgende dag of op de lange termijn schade aan mijn hersenen? “Nee, daar zijn de studies niet naar. Maar het risico dat je loopt is dat je voor veel situaties een excuus gaat bedenken om een glaasje alcohol te drinken, zoals: ‘We hebben een verjaardag, dus dan kan ik wel een glaasje drinken of ‘We gaan uiteten, dus dan kan ik wel een glaasje drinken’. Dan wordt het zorgelijk,” legt Scherder uit.
Waarom het zorgelijk is, komt omdat alcohol een verslavende stof is die inwerkt op het beloningssysteem in de hersenen en zo een prettig gevoel veroorzaakt. De stofjes dopamine en serotonine worden vrijgemaakt. Scherder: “Naarmate je meer drinkt heeft je hele lichaam meer te lijden en dus meer van deze stofjes nodig om dat gelukkige gevoel terug te krijgen.”
Kortetermijneffecten van alcohol op je hersenen
De scheidingslijn is volgens Scherder moeilijk te bepalen. “Als je één glaasje alcohol in de week drinkt, zul je op de korte en langetermijn geen effect merken op je hersenen. Wordt het meer dan één glas alcohol op een dag of drink je bijvoorbeeld meer dan één glas om de dag? Dan kun je wel schade krijgen aan je brein, maar niet meteen de volgende dag. De schade aan je brein bouwt zich langzaam op.”
Toch zijn er wel uitzonderingen als het gaat om effecten op de korte termijn, legt Scherder uit. “Als je na een avond drinken een black-out hebt gekregen, dan zie je wel dat dat de volgende dag effect heeft op je hersenen.” Een black-out is een stoornis in het kortetermijngeheugen, waardoor je je de volgende dag niet meer herinneren wat er gebeurd is. Scherder: “Door een black-out wordt je hippocampus afgesloten. Dit is het deel van je hersenen waar je langetermijngeheugen wordt gevormd. Dus hoe vaker dit gebeurt, hoe meer schade aan dat deel van je hersenen.”
Langetermijneffecten van alcohol op je hersenen
Als we naar de lange termijn effecten kijken, zie je bij de chronische drinkers opgebouwde schade aan de hersenen. Chronische drinkers drinken meer dan één glas alcohol per dag. Scherder: “Uit onderzoek blijkt dat bij deze groep het drinken van alcohol effect heeft op de grijze stof in de hersenen. De grijze stof is het gedeelte van je hersenen dat alle inkomende informatie verwerkt. Het onderzoek laat zien dat de hoeveelheid afname van deze grijze stof na alcoholconsumptie nog slechter is voor de hersenen dan roken of het hebben van overgewicht.”
Alcohol drinken heeft ook effect op de witte stof in je hersenen, legt Scherder uit. “Dit blijkt uit dierlijke onderzoeken. De witte stoffen zorgen ervoor dat de informatie wordt doorgegeven. Als je jaren drinkt en de leeftijd van zeventig jaar bereikt, kun je denken: ‘Ik ben ouder, dus kan ik wel eens wat vergeten’, maar wat er echt gebeurt, is dat je cognitie achteruit gaat. Oftewel je denkvermogen vermindert, je leert en onthoudt dingen slechter en je vermogen om kennis te onderscheiden en uit te wisselen gaat achteruit.”
Je bloedvaten gaan er ook op achteruit als je regelmatig voor een langere tijd drinkt. Scherder: “Je bloedvaten worden smaller door alcohol, maar ze zijn essentieel voor de doorbloeding van je hersenen. Als je ouder wordt, heb je juist voldoende doorbloeding nodig, want de kans op slagaderverkalking wordt groter.” Als laatste heeft regelmatig alcohol drinken ook een specifiek risico voor vrouwen. Scherder: “Wat veel vrouwen niet weten, is dat meer dan één glas alcohol per dag drinken het risico op borstkanker vergroot. De precieze manier waarop alcohol bijdraagt aan het ontstaan van borstkanker is nog onduidelijk, maar het is wel zorgelijk.”
Toch wil Scherder wel benadrukken dat al deze effecten voor een bepaalde groep geldt. “Je hebt ook mensen die tegen een alcoholverslaving aan zaten en nooit ergens last van hadden. Dat is hetzelfde met roken. Er zijn mensen die hun hele leven lang al roken, maar geen longkanker krijgen. Dus we praten niet over de gehele bevolking, maar over één deel daarvan.”
Kunnen je hersenen herstellen van alcohol?
Heb je jaren achter elkaar regelmatig gedronken en ben je nu van plan om te stoppen? Dan is de kans dat je hersenen zich herstellen klein. “Als je jong bent, is er nog groei mogelijk in de hersenen waardoor de schade zich eventueel zou kunnen herstellen, maar daar moet nog meer onderzoek naar gedaan worden. Voor volwassenen is dat lastiger. Een deel van de drinkers herstelt volledig of gedeeltelijk bij volledig stoppen met drinken. Een ander deel van de drinkers zal echter blijvende neurologische schade houden.”
Door het te veel drinken van alcohol kun je dus blijvende schade aan je hersenen overhouden, maar ook zonder alcohol is het belangrijk om je brein te blijven uitdagen. Waarom? Dat lees je in dit artikel: Hoogleraar Erik Scherder over gezond ouder worden: ‘Daag je brein uit’
