Hoe ga je om met iemand die kanker heeft? ‘Er is geen handboek, maar kanker heb je niet alleen’

Hoe kun je het beste omgaan met zo’n ingrijpende situatie?

Een op de drie

Kanker ontwricht je leven. Of je het nu zelf hebt, of iemand om wie je geeft. Welke kankersoort het ook is en hoe het behandeltraject er ook uit komt te zien, de gevolgen ervan zijn overweldigend. Een op de drie Nederlanders krijgt op een zeker moment te maken met deze ziekte. Ver weg of dichterbij, het is een ziekte die ons allemaal raakt.

Iedereen is anders

Jolanda Roos, Ondersteuningsconsulent van Stichting Optimale Ondersteuning bij Kanker (OOK) vertelt dat er geen handboek is voor de juiste omgang. “Iedereen is anders, en zo reageert ook iedereen anders op de diagnose - of deze nou bij henzelf of een dierbare is. Leeftijd heeft ook veel invloed, een jong iemand met nog vele doelen en dromen zal wellicht met andere vraagstukken worstelen dan een ouder persoon.”

Grote impact

Ze benadrukt dat praten ten alle tijden het allerbelangrijkste is. “De diagnose kanker heeft een grote impact. Kanker heb je nooit alleen, want het zorgt voor veel vragen, onzekerheden en onduidelijkheden bij degene met kanker en de naaste. Alles wat vanzelfsprekend was is niet meer, en dat heeft een grote impact. Daar moet je je heel goed van bewust zijn.”

Ruimte creëren

Volgens Jolanda is het vooral belangrijk om ruimte te creëren voor gevoelens. “Als naaste moet je altijd proberen goed in gesprek te blijven en zo’n vertrouwensband te creëren dat alles gevraagd en besproken kan worden. Blijf met elkaar in gesprek en zoek hulp als je er niet samen uitkomt, bijvoorbeeld bij een ondersteuningsconsulent.”

Samen

De beste manier om er voor een kankerpatiënt te zijn is volgens Jolanda benadrukken dat je de ziekteperiode sámen aangaat. “Benadrukken dat je er voor diegene bent en die belofte dan ook daadwerkelijk nakomen is van groot belang. De ziekte en de angst kunnen naasten niet overnemen, maar ze kunnen als naaste wel heel betrokken bij zijn. Denk hierbij ook aan praktische zaken zoals het langs brengen van een maaltijd, een ritje naar het ziekenhuis of het uitlaten van de hond.”

Verschillende reacties

Dit kan zich op allerlei verschillende manieren uiten en is ook persoonsgebonden. “De een zoekt alles op internet op en de andere wil juist niks weten en het gewoon ondergaan. Samen is het zoeken een manier waarop je elkaar kan blijven vinden gedurende de ziekteperiode. En soms is accepteren dat je er anders mee omgaat ook heel belangrijk.”

Lijdzaam toekijken

Jolande benadrukt dat de ziekte ook echt veel impact heeft voor naasten. “Ale zekerheden zijn door zo’n diagnose ineens uit je handen geslagen, wat zowel psychisch, sociaal als lichamelijk impact heeft. En daarin moeten ook naasten mee kunnen laveren en dat vraagt ook heel veel van hen.” Ze vervolgt: “Degene die ziek is accepteert het soms al sneller, de naasten vinden dat soms lastiger want die kijken lijdzaam toe. Het is dus voor beide partijen belangrijk om te blijven praten, want ook de niet-zieke persoon kan vele angsten hebben. Blijf de verbinding met elkaar zoeken.”

‘Alles komt goed’

Iets fout doen kan als het uit een goed hart komt volgens haar niet snel, maar toch is er een zin die Jolanda afraadt om te gebruiken. “Mensen willen al snel zeggen dat alles goed komt, maar dit kun je niet beloven. Hoe goedbedoeld het ook is, ik zou afraden om deze zin te gebruiken. Kom niet direct met oplossingen en benoem dat je de situatie moeilijk vindt. En bedenk: stiltes mogen er zijn. Maar nogmaals, blijf práten. Door de open sfeer ontdek je elkaars behoeften en sla je de plank niet mis met goedbedoelde adviezen en gebaren.”