GezondheidMet déze handige tips houd je ook in de feestperiode je darmen gezond

Wij leggen je uit hoe je tijdens de feestperiode je darmen gezond houdt.

Zo werkt je spijsvertering

Alles wat je in je mond stopt, legt in 24 tot 48 uur een behoorlijke route af: van de slokdarm (die het voedsel naar de maag duwt), naar de maag (waar maagsap aan de slag gaat met vertering), dunne darm (waar enzymen voedsel afbreken naar kleine deeltjes: voedingsstoffen, die via de darmwand in het bloed terechtkomen) en dikke darm (waar een dunne brij die het lichaam niet kan gebruiken verandert in dikkere poep) naar de endeldarm (waarin de poep tijdelijk wordt ‘opgeslagen’ tot de endeldarm vol is en je via je hersenen een seintje krijgt dat het tijd is om het toilet op te zoeken). Via het laatste ‘station’, de anus, verlaat de poep je lichaam. Bij het doorlopen van deze route spelen overigens je lever, galblaas en alvleesklier ook een belangrijke rol.

Vergiftiging of infectie?

Heb je last van diarree en/of misselijkheid of braken? Dan kun je een voedselinfectie hebben of een voedselvergiftiging. Bij een voedselinfectie ontstaan je klachten een paar uur na het eten of drinken van besmette producten, soms zelfs na een paar dagen. Ziekteverwekkers zorgen voor de ontsteking aan darmen en soms de maag. Bij een ernstig verloop heb je antibiotica nodig. Ga naar een dokter als je behalve diarree ook koorts hebt, bloed en slijm in de ontlasting, heftig braken of uitdrogingsverschijnselen, zoals weinig plassen, erge dorst en sufheid. Bij een voedselvergiftiging ontstaan de klachten sneller na de maaltijd. Giftige stoffen, die worden gemaakt door bacteriën of schimmels, zijn de boosdoeners. Ze zorgen voor diarree, misselijkheid en overgeven, meestal zonder koorts. Ga bij ernstige klachten wel naar een arts. Beide aandoeningen voorkom je door voedsel door en door te verhitten en schoon te werken in de keuken.

Luie darmen door de feestperiode

Elke morgen heerlijke croissantjes in plaats van je vertrouwde schaaltje muesli met halfvolle melk. Vetter, gekruider en meer dan normaal eten in een restaurant of bij familie, op andere tijdstippen dan thuis. Wij worden heel gelukkig van de feestperiode, maar onze darmen niet: die gedijen het best bij een vertrouwd ritme. Marianne Rook, gezondheidsvoorlichter bij de Maag Lever Darm Stichting: “Plotselinge, ongezonde verandering in je leefstijlpatroon kan leiden tot buikpijn, winderigheid, diarree of obstipatie en soms misselijkheid. Je eet op andere tijden dan gebruikelijk en je vezelinname is vaak een stuk minder: je darmen kunnen dan van slag raken.”

Lekker luieren, met een boekje op de bank of Netflix-bingen is ook een trigger. “Als wij lui zijn, worden onze darmen minder geprikkeld. Dat kan verstopping in de hand werken.” Erg vervelend. Valt er iets aan te doen? Rook: “Maak een afweging. Als je tijdens je vrije dagen zó veel klachten hebt dat je minder geniet, dan kan het enorm helpen je vertrouwde ritme wat meer aan te houden. Eet minder vet, eet vezelrijk en op gezette tijden.”

Lees ook:
Last van stress? Dit is het effect op je darmen

Diarree op reis

Naar de zon deze winter? In een warm buitenland is de kans groot dat je wordt overvallen door buikloop ofwel reizigersdiarree. Dat komt meestal door eten of drinken dat besmet is met bacteriën die de lokale bevolking niet ziek maken, maar ons wel (hoewel je ook een virus onder de leden kunt hebben of ziek kunt worden van een parasiet). Je hebt waterdunne ontlasting, soms gecombineerd met misselijkheid, braken en/of koorts. Ook koude is een mogelijke oorzaak van diarree. Reizigersdiarree gaat vanzelf over, maar wees alert op uitdroging. Drink extra water, of gebruik ORS (oral rehydration solution, te koop bij apotheek en drogist) als je het te pakken hebt.

Marianne Rook: “Ben je zeventig of ouder? Op die leeftijd droog je sneller uit. Het advies is anderhalve liter water per dag, maar drink in dat geval twee tot drie liter.” Kies liever niet voor diarreeremmers: je lijf wil schadelijke bacteriën zo snel mogelijk kwijt en met remmers verstoor je dat proces. Raadpleeg bij twijfel en extreme klachten een arts. Diarree kun je voorkomen door goede hygiëne: was je handen na elk toiletbezoek en voor het eten. Let er daarnaast op dat voedsel gaar is, drink alleen gekookt of gezuiverd water (ijsblokjes vallen hier niet onder!) en vermijd ongekookte groenten.

Zo komt het eruit

Obstipatie – als je minder dan drie keer per week kunt poepen – is erg vervelend, maar hoeft niet direct gevaarlijk te zijn. Marianne Rook: “Naar de huisarts gaan met verstopping hoeft alleen als je het écht niet vertrouwt of als het langer dan twee weken aanhoudt. In paniek raken als het niet lukt, is niet nodig – kijk het even aan. Het grootste ‘gevaar’ is meestal dat je bij verstopping hard moet persen, waardoor er een aambei of een scheurtje ontstaat, waardoor poepen pijn gaat doen.”

Houd er rekening mee dat je met het vorderen van de leeftijd meer risico loopt op verstopping: in de overgang gaat je stofwisseling trager. Ook hitte is een factor: “Bij warmte worden we slomer, om ons lichaam koel te houden. Je verliest dan meer vocht en daarmee is het risico op verstopping groter.” Snelle oplossingen bestaat niet: blijf met regelmaat naar het toilet gaan en probeer wat meer ‘schijt’ te hebben aan je poepschaamte. Een voetenbankje zorgt ervoor dat je de juiste zithouding aanneemt, waardoor de kringspier ontspant en poepen makkelijker gaat. Eet voldoende vezels en beweeg, en drink anderhalve tot twee liter per dag. Met het gebruik van laxeermiddelen moet je uitermate voorzichtig zijn, vindt Marianne Rook. “Je leefstijl aanpassen is een betere oplossing. Wil je toch korte tijd zo’n middel gebruiken, vraag dan altijd eerst advies aan de huisarts.”

Lees ook:
Help, diarree! Deze zes adviezen helpen

Poep-schaamte

Drukke wc’s bij de skilift of in een restaurant… Marianne Rook: “De Maag Lever Darm Stichting hield in 2016 een peiling en ontdekte dat vrouwen veel vaker dan mannen een probleem hebben met poepen als er weinig privacy is. Vrouwen kunnen slecht tegen het idee dat iemand ze hoort of ruikt en moeten niets hebben van vieze wc’s.” Uitstellen kan het begin van verstopping zijn: je ontlasting wordt harder en kan er moeilijker uit. “Het is jammer dat poepen zo’n taboe is: het zou bespreekbaar moeten zijn.”

Dat is echter zo makkelijk nog niet. Bioloog Midas Dekker verkende in zijn boek De kleine verlossing of de lust van ontlasten waarom we het zo’n lastig onderwerp vinden. Poep zit in het verdomhoekje waar eerder seks huisde, schrijft hij, en dat begint bij taal: praten over poep klinkt óf vulgair óf we doen het in medisch jargon. Volgens Wouter de Jonge, hoogleraar experimentele neuro-gastroenterologie van het AMC, is het vooral de stress van een vreemde omgeving die de stoelgang in de war schopt. “Het brein bemoeit zich direct met het maagdarmstelsel. Ontlasten vereist een bepaalde state of mind. Gaat het niet vanzelf, dan ga je er meer op letten en lukt het niet meer,” zei hij daarover in het NRC.

Alcohol beïnvloed de werking je darmen

Tijdens gezellige etentjes met de feestdagen lijkt het wijntje bij het eten er gewoon bij te horen. Helaas heeft zelfs één glas alcohol al impact op de werking van je darmen, zo blijkt uit onderzoek van Maastricht University. Onderzoekers dienden hun proefpersonen een infuus toe met een kleine hoeveelheid alcohol, vergelijkbaar met een glas bier. In vergelijking met een groep die geen alcohol kreeg, liet de darmbarrière van de mensen met alcohol eerder ziekteverwekkers en bacteriën toe, waardoor de kans op infecties toeneemt. Daar komt nog bij dat alcohol vocht aan je lichaam onttrekt, waardoor je eerder last krijgt van verstopping. Een glas water na je glas wijn zorgt voor voldoende vocht.

Maak je darmen blij, óók in de feestperiode

Ieder mens draagt zo’n anderhalve kilo aan bacteriën, virussen, gisten en schimmels met zich mee, en dan voor 99 procent in onze darmen, waar ze prima gedijen vanwege warmte en voldoende voedsel. Belangrijke functies van het microbioom – de verzamelnaam voor alle bovengenoemde ‘beestjes’– zijn de bescherming tegen ziekteverwekkers en het ondersteunen van je afweersysteem. Het microbioom is dus onmisbaar voor je darmgezondheid en je algehele gezondheid. Ons microbioom kan alleen zijn werk goed doen als we het goed voeden. Het lievelingskostje van deze bacteriën: vezels! Eet daarom veel groente, fruit, volkorengranen, noten en peulvruchten. Van gefermenteerde voedingsmiddelen zoals yoghurt worden de micro-organismen in onze darmen ook blij. Wees matig met vlees, vette snacks en suikers.

Tekst | Nicole Gommers
Bron | RIVM, Voedingscentrum, Maag Lever Darm Stichting, NRC
Beeld | Getty Images

Dit artikel over gezonde darmen in de feestperiode verscheen eerder in Margriet 48 – 2021; nabestellen kan via lossebladen.nl.