Dit moet je weten over de chronische huidziekte lichen sclerosus

Lichen sclerosus (LS) kan overal op de huid ontstaan, maar openbaart zich bij vrouwen voornamelijk aan de buitenkant van het geslachtsorgaan: bij de schaamlippen, de ingang van de vagina en de anus. De chronische ziekte komt ook bij mannen voor, meestal bij de penis. Soms zit de huidaandoening op een andere plek, zoals de bovenbenen- en armen, de buik of de rug. Bij vrouwen ontstaan de eerste klachten vaak rond de overgang, zo tussen de 50 en 70 jaar. Opvallend is dat lichen sclerosus bij jonge meisjes na de puberteit vaak verbetert of helemaal verdwijnt. Dat kan te maken hebben met veranderingen in de hormoonhuishouding.

Oorzaken van lichen sclerosus

Waardoor lichen sclerosus precies ontstaat, is niet duidelijk. Vermoedelijk gaat het om een auto-immuunziekte, een fout in het afweersysteem, maar dat is niet bewezen. Hoewel de huidziekte soms vaker voorkomt in één familie, zijn er tot nu toe geen aanwijzingen dat het erfelijk is. Lichen sclerosus is niet besmettelijk.

Symptomen van lichen sclerosus

Lichen sclerosus maakt de huid steeds strakker en minder elastisch. Er ontstaan witte, glimmende en soms harde of dunne plekken die erg jeuken. Door aan de plekken te krabben, kunnen nieuwe plekjes ontstaan. De plekken met lichen sclerosus gaan er soms anders uitzien, omdat er littekenweefsel ontstaat. Dat kan ervoor zorgen dat de schaamlippen kleiner worden, met elkaar of met de clitoris vergroeien. De meest voorkomende symptomen bij lichen sclerosus zijn:

• Witte, glanzende of dikke plekken op de huid
• Pijn of jeuk (vaak erger als het warm is, bijvoorbeeld in bed)
  
• Een branderig gevoel
• Een strak gevoel
• Harde huid
• Dunne huid
• Kleine blauwpaarse vlekjes (bloedingen)
• Pijnlijke of jeukende scheurtjes in de huid
• De schaamlippen of de ingang van de vagina worden kleiner
• De binnenste, kleine schaamlippen verdwijnen

Deze huidproblemen kunnen vervolgens weer voor andere klachten zorgen, waaronder:

• Wondjes, kloofjes of zelfs blaren door het wrijven en krabben
• Pijn bij het vrijen
• Pijn bij het plassen of poepen, omdat de huid strakker is
• Mentale problemen, zoals schaamte

Behandeling van lichen sclerosus

Lichen sclerosus is helaas niet te genezen, maar wel te behandelen met zalf. Mensen met lichen sclerosus krijgen een sterke hormoonzalf met corticosteroïden (bijnierschorshormonen) voorgeschreven. Dit helpt tegen de pijn en jeuk en vermindert de kans op (meer) littekens en vergroeiingen. Omdat lichen sclerosus bij volwassenen niet meer over gaat, moet je de hormoonzalf voor altijd blijven gebruiken. Soms zijn de klachten een tijd wat minder heftig en kun je minder vaak smeren. Als de hormoonzalf niet (genoeg) helpt, kun je worden doorgestuurd naar een specialist. Die kan bijvoorbeeld andere medicatie voorschrijven. Naast de hormoonzalf gebruik je ook een vette zalf zonder medicatie tegen de jeuk en een droge huid. Hormoonzalf helpt niet bij lichen sclerosus op andere plekken op de huid, maar een vette crème biedt dan vaak wel verlichting. Soms is een operatie mogelijk, bijvoorbeeld als de plasbuis of de vagina nauwer zijn geworden of wanneer de schaamlippen zijn vergroeid.

Mensen met lichen sclerosus hebben een enorm gevoelige huid. Daarom wordt bijvoorbeeld geadviseerd om katoenen ondergoed te dragen, strakke kleding te vermijden, de gevoelige plekken niet met een washandje te wassen en een geschikt zadel te kopen, bijvoorbeeld een met een gat in het midden.

Kans op kanker bij lichen sclerosus

Twee tot vier op de honderd vrouwen met lichen sclerosus krijgt schaamlipkanker. Het is daarom belangrijk om je huid elk jaar te laten controleren door een arts. Bij sommige vrouwen met deze huidziekte ontwikkelen zich onrustige of veranderde cellen bij de schaamlippen of de ingang van de vagina. Dit kan schaamlipkanker veroorzaken. Naast een jaarlijkse controle bij een arts is het goed om je eigen huid maandelijks te checken. Bij bultjes, wondjes of jeuk en pijn op de schaamlippen of bij de vagina is het goed om contact op te nemen met je arts. Soms neemt de arts een stukje weefsel (een biopt) en stuurt dit voor onderzoek naar een laboratorium. Als er onrustig cellen gevonden worden, kan een arts het stukje huid weghalen. Daarna word je regelmatig gecontroleerd om te zien of de onrustige cellen wegblijven.

Bron | Thuisarts, St. Antonius Ziekenhuis, Stichting Lichen Sclerosus