Alles wat je wilt weten over de stoelgang

• Nienke Gottenbos is darmfloratherapeut, voedingskundige en auteur van De poepdokter, gezond van mond tot kont.
• Vera Rempe is chirurg/proctoloog en oprichter van huisartsenpraktijk Aletta. Daarnaast is zij ook werkzaam bij Curilion, het expertisecentrum voor vrouwenzorg in Haarlem.

De 3 geboden voor een goede stoelgang

Vera Rempe is proctoloog en houdt zich bezig met aandoeningen rondom het anale gebied. “Als iedereen zich aan deze drie leefregels zou houden, heb ik de helft minder patiënten.”

1. Timing is heel belangrijk. Voel je aandrang, ga dan meteen. Stel het niet uit en forceer het ook niet. Ga niet persen omdat je ’s ochtends vroeg wilt poepen. Het is dan gewoon jouw tijd nog niet.
2. De juiste toilethouding: zet je voeten op een laag voetenbankje – het zogenaamde poepkrukje – waarbij je knieën iets hoger staan dan je heupen.
3. Ontspan en laat los. Maak je rug niet te hol of te bol. Vrouwen houden zo vaak onbewust hun buik in dat ze zelfs op de wc vergeten die te ontspannen. Blijf zeker niet langer dan vijf minuten zitten, maak er geen rustmoment van. Want hoe langer je zit, hoe meer druk er op het steunweefsel van de anus komt, wat weer kan leiden tot verzakkingen.

Pardon

Winden niet goed (meer) kunnen inhouden, is een veelgehoorde klacht, vertelt proctoloog Vera Rempe. “Door een teveel of verkeerde verhouding suikers, bacteriën en vezels wordt de productie in de dikke darm verstoord en kan de kringspier het gas niet meer tegenhouden. Zorg voor een gezond voedingspatroon en vermijd suiker en koolzuur. Ook kauwen is heel belangrijk. Er gaan getallen rond van tien tot veertien keer kauwen, zelfs 27 keer per hap. Maar stop alsjeblieft met tellen, daar wordt de maaltijd niet gezelliger van.”

De bekken-fysio­therapeut kan helpen

Door een veranderde hormoonhuishouding is het heel gewoon dat de ontlasting harder wordt. Ook als de leefstijl verandert, zoals na pensioen of plotseling heel gezond gaan eten, verandert het ontlastingpatroon mee. Door het verslappen van de bekkenbodemspieren (hormonen, leeftijd, leefstijl) en de anale kringspieren (persen) wordt de endeldarm minder ondersteunend en kan gaan uitzakken. Persen is een vorm van geweld. Doe je dit langdurig, dan beschadigt het steunweefsel. Je behoudt sterk weefsel door een gezonde leefstijl inclusief sport, niet persen of te lang ophouden. Een bekkenfysiotherapeut weet vaak goede oefeningen.

Meer bewegen

Als je meer gaat bewegen, verbetert de doorbloeding in je lichaam, dus ook die van de darmen en bekkenbodemspieren die zo belangrijk zijn voor een goede, regelmatige stoelgang. Als je meer beweegt, vergeet dan niet ook meer vocht tot je te nemen, anders wordt je ontlasting harder. Ook diverse soorten medicatie maken de ontlasting harder, denk hierbij aan pijnstillers zoals morfine(achtigen) maar ook antidepressiva, angstremmers en parkinsonmedicatie hebben datzelfde effect. Diabetes medicatie zoals metformine zorgt juist voor diarree. Ga in gesprek met de arts of de diabetesverpleegkundige om te bespreken of de dosering kan worden aangepast.

De meestgehoorde klachten

• Aambeien ontstaan door persen, maar ook door een eerdere zwangerschap of zwaar­lijvigheid. Stop met persen!
• Als het voelt alsof je een glasscherf poept, heb je een fissuur. Deze ontstaat vaak door persen of juist het ‘afknijpen’ van de kringspier bij diarree of stress. De eerste behandeling bestaat uit een spierontspannende zalf (op dokters­recept) en ontspanningsoefeningen.
• Acuut een pijnlijk bobbeltje bij de anus duidt meestal op een getromboseerde aambei: een ongevaarlijk bloedstolseltje in een beschadigd onderhuids adertje. De oplossing is pijnstilling of de proctoloog verwijdert het stolsel onder lokale verdoving. Een behandeling is alleen nodig bij hevige pijn.
• Een andere pijnlijke anale zwelling is het perianale abces. De huisarts beoordeelt of een chirurgische behandeling nodig is.

Bevolkings­onderzoek darmkanker 55+

Eens in de twee jaar krijgen alle 55-plussers een thuistest opgestuurd. Iets meer dan zeventig procent doet hieraan mee. Een redelijk cijfer vindt Bevolkingsonderzoek Nederland, al hopen ze op meer. Bij de test wordt de ontlasting gecontroleerd op bloeddeeltjes die je met het blote oog niet kunt zien. Als er bloeddeeltjes worden gevonden, betekent het niet automatisch dat je een tumor of (goedaardige) poliep hebt, maar dat het zinvol is om verder onderzoek te doen. Is het wel kanker, dan is de ontdekking in een vroeg stadium vaak gunstiger dan nadat je met klachten (zichtbaar bloedverlies, buikpijn of gewichtsverlies) naar de arts gaat.

Obsti­­pa­tie, wat nu?

Ik had vroeger zelden obstipatie, maar nu kost naar de wc gaan me enorme moeite. Hoe kan dat?

Poepdokter Nienke Gottenbos: “Vanaf het vijftigste levensjaar verandert de spijsvertering. Doordat je minder maagzuur, spijsverteringsenzymen en gal aanmaakt, gaat de darmflora achteruit. Ook de vertering van voeding gaat moeizamer, je neemt niet meer alle voedingsstoffen even goed op.”

En dan?

“Door die veranderingen gaan er andere bacteriën groeien die tot darmklachten leiden en elders ontstekingen kunnen veroorzaken. Ook de maag kan in de problemen komen omdat deze minder zuur produceert.”

Ik slik maagzuurremmers. Ik heb dan toch een teveel aan maagzuur?

“Boven de vijftig jaar komt brandend maagzuur vaak door een tekort. Bij te weinig maagzuur blijft voedsel langer in de maag waardoor er gas-vorming ontstaat die tegen het klepje van de maag aanduwt, met als gevolg dat het maagzuur in de slokdarm terechtkomt.”

Wat kan ik daartegen doen?

“De maag zuurder maken, bijvoorbeeld met supplementen, waardoor het voedsel sneller naar de darmen gaat. Door het supplement Betaine HCL (een stof die de maag van nature aanmaakt, red.) – tijdelijk – te gebruiken krijg je meer maagzuur en een snellere passage. Maar belangrijk is om eerst uit te zoeken waarom je minder maagzuur aanmaakt.”

Wat kunnen de oorzaken zijn?

“Bijvoorbeeld een zoutloos dieet, waardoor je niet voldoende bouwstoffen krijgt om maagzuur aan te maken. Door chronische stress – dat kan ook lichamelijke stress zijn – gaan de energie en voedingsstoffen eerst naar de hersenen en spieren en maak je niet voldoende maagzuur aan. Drink niet (veel) bij het eten, want vocht verdunt het maagzuur. Melkproducten en supplementen met magnesium en calcium neutraliseren, dus zijn ook geen goed idee. Neem vooral rust voor en tijdens de maaltijd, zodat het lichaam uit de ‘stress-stand’ kan ontsnappen en in de ‘spijsverteringsstand’ komt.”

Krantje lezen

De helft van de Nederlanders (51%) doet er minder dan vijf minuten over om te poepen, 39% kost het tussen de tien en vijftien minuten en 10% heeft minimaal tien minuten nodig. Tijdens het poepen gebruikt ruim de helft (56%) hun smartphone, leest meer dan een kwart (27%) een krant, boek of tijdschrift en luistert 14% naar muziek.
Bron: Coloplast, fabrikant van medische technologie.

Huis-tuin-en-keukentips tegen obstipatie

• Drink op een nuchtere maag twee glazen lauwwarm water
• Eet op een nuchtere maag twee kiwi’s
• Vezels uit groenten zijn beter dan die uit volkorenbrood
• Je kunt ook chiazaad en lijnzaad in een flink glas water of sap drinken.

Gezond?

Ontlasting moet de juiste consistentie hebben. Bij een gezonde consistentie verlaat de ontlasting als een aaneengesloten gladde worst het lichaam. Dit lukt bij de meeste mensen met dagelijks dertig gram vezels, ongeveer twee liter vocht en voldoende beweging.

30 verschillende groenten

Voor een gezonde darmflora eet je zo veel mogelijk groenten. Ongeveer dertig verschillende planten per week. Dat klinkt heel veel als je gewend bent aan een AVG’tje met één gekookte groente. Maar roerbakschotels, soepen, groentensmoothies en een salade bij het eten zorgen voor diversiteit. Omdat brood weinig vitaminen en mineralen bevat, adviseert Nienke Gottenbos om de broodlunch te vervangen door een lunch met groenten, bijvoorbeeld salade, soep, of het restje van de vorige avond.

Ik slik antibiotica, en nu?

Nienke Gottenbos:

• “Begin al met het slikken van probiotica tijdens de antibioticakuur, en slik drie maanden door.”
• “Wissel elke maand van merk zodat je een diversiteit aan bacteriën binnenkrijgt en het milieu in de darmen verbetert zodat de nieuwelingen kunnen uitgroeien tot een hele kolonie.”
• “Gefermenteerde voeding (yoghurt, kefir, zuurkool, kimchi) geven je darmflora ook een boost, net als probiotische groenten die de bacteriën voeden. Dat zijn vaak de zogeheten ‘vergeten groenten’ zoals pompoen, pastinaak, zoete aardappel en bonen.