‘Ik begrijp het niet van mijn vader. Hoe kon hij mama zo snel ‘vervangen’?’

Emma

“Het lijkt net alsof ik niet alleen mama kwijt ben, maar ook papa. Mijn vader is totaal veranderd sinds mama dood is en Karin in zijn leven kwam. Zij was er meteen. Ze was al begonnen met zich op te dringen aan mijn vader toen mama nog leefde. Ze deed zich voor als een vriendin van mama, terwijl ze, voordat mama ziek was, elkaar wel af en toe zagen, maar geen speciale band hadden. Ze waren meer kennissen. Toen mama zo ziek was, kwam ze voortdurend vragen of ze kon helpen. Het was echt een verschrikkelijke tijd. Mama ging heel snel achteruit. Ze was zó ziek, dat ze nauwelijks in staat was om te praten, zeker niet met dat mens dat steeds aan haar bed zat. Volgens mij ging het Karin helemaal niet om mijn moeder, maar om mijn vader. Ze zei steeds, ook tegen mijn moeder, dat ze hem wilde steunen.”

Spullen van mama

“Mama was nog maar net dood of ze trok al zo’n beetje bij mijn vader in. Eerst deed hij nog alsof ze hem alleen maar met alles wilde helpen, uit vriendschap, maar ik had al snel door dat ze een relatie hadden.”

“Ze had nog wel haar eigen huis, maar ik zag dat ze steeds meer spullen van haar huis meenam en dat ze meubels anders ging neerzetten. Ik heb toen mama’s kleding en sieraden meegenomen, voordat ze die ook zou gaan ‘opruimen’. Ik heb tegen mijn vader gezegd, en ook tegen haar, dat ik het respectloos vond dat ze aan de spullen van mijn moeder zat en dat ze het huis al anders aan het inrichten was. Het is tenslotte het huis van mijn moeder en het huis waarin ik ben opgegroeid. Ik begrijp het niet van mijn vader; hoe kon hij mama zo snel vervangen?”

Geen behoefte aan

“Hij zegt dat ik me niet in hem verplaats, dat ik niet besef hoe zwaar mama’s ziekte voor hem was en dat ik er niet voor opensta om Karin te leren kennen. Daar heb ik inderdaad totaal geen behoefte aan. Ze vraagt steeds of ik kom eten. Of ze belt om te vragen of ik dingen van mijn moeder wil komen uitzoeken en wil meenemen. Ze wil dan ook altijd over mama praten. Dat ze zo’n bijzondere vrouw was en zo sterk en dat ze zo veel van mij hield. Dat weet ik, dat hoeft zij me niet te vertellen.”

“Mijn vader neemt mij kwalijk dat ik Karins pogingen om contact met mij te maken niet waardeer. Volgens hem zou mijn moeder hem dit geluk hebben gegund en moet ik dat ook doen. Ik verwacht echt niet dat hij de rest van zijn leven alleen blijft, maar hij is mijn moeder wel érg snel vergeten.”

Wouter

“Ik weet dat veel mensen het ongepast vonden dat Karin en ik zo snel een relatie kregen. Karin zou een golddigger zijn, die het overlijden van mijn vrouw nauwelijks kon afwachten. Mensen hebben altijd meteen hun oordeel klaar, maar ze weten helemaal niet hoe het zit. Mijn vrouw had een hersentumor en is bijna twee jaar ziek geweest. Die periode was een aaneenschakeling van operaties en behandelingen, waar ze soms tijdelijk van opknapte en dan weer terugviel. We wisten dat genezing niet meer mogelijk was, al heeft ze daar nog zo voor gevochten. Wat voor mij en mijn dochter het ergst was, is dat ze veranderde door die ziekte. Ze was altijd heel lief, zorgzaam en belangstellend, maar door die rotziekte werd ze vlakker en bozer. Ze was niet meer de persoon die ik kende en van wie ik hield. Ik heb zo goed mogelijk voor haar gezorgd, naast mijn baan. Emma was al lang uit huis, had haar eigen leven en haar drukke baan. Lizette wilde haar niet belasten, hield zich sterk voor haar. Familie en vrienden boden wel hulp aan, maar toen die hulp langer nodig bleek, haakten steeds meer mensen af. Veel mensen willen niet steeds horen hoe slecht het gaat.”

Vreselijke periode

“Karin was anders. Ze kwam aan de deur om te vragen wat ze kon doen, bood aan om een paar keer per week voor ons te koken en ik kon met haar praten over hoe ik me voelde. Zij had zelf niet zo lang daarvoor haar man verloren, dus ze wist waar ik het over had.”

“Zij heeft me door die laatste vreselijke periode heen gesleept. Wij waren er beiden niet op uit om een relatie te krijgen, zoals Emma denkt. Het was mijn vrouw Lizette die op een bepaald moment tegen Karin zei: ‘Pas jij op Wouter als ik er niet meer ben? Hij kan niet alleen zijn en ik wil heel graag dat hij weer gelukkig wordt.’”

Vijandige houding

“Lizette drukte mij óók op het hart dat ik niet alleen moest blijven. Ik heb dat ook tegen Emma gezegd, maar zij is ervan overtuigd dat Karin niet te vertrouwen is. Ik heb een mooi huis en een goed inkomen, dus Emma weet zeker dat het Karin daarom te doen is. En ze volhardt in die vijandige houding. Dat doet me pijn. Voor mezelf, omdat mijn dochter afstand van me neemt, maar ook voor Karin. Want dit verdient ze niet.”

“Als mijn dochter geen begrip heeft voor het feit dat wij na alles wat we hebben meegemaakt nu ook recht hebben op ons geluk, dan is dat maar zo. Het doet me verdriet, maar ik kan er niets aan veranderen.”

Therapie

Als mensen een groot verlies lijden, loopt de verwerking van dat verlies vaak niet synchroon. Omdat beiden op hun eigen manier met hun verdriet bezig zijn, kunnen ze elkaar kwijtraken.

Voor Wouter is de rouwverwerking ingegaan toen Lizette ziek werd en hij besefte dat hij haar zou gaan verliezen. Dat verlies is stukje bij beetje gegaan. In het begin was er nog hoop, maar geleidelijk aan merkte Wouter dat de Lizette van wie hij hield er niet meer was en ook niet meer zou terugkomen.

Opluchting

Hij is daar intens verdrietig over geweest, voelde zich eenzaam en machteloos. Voor Lizette en voor Emma moest hij sterk zijn. Karin gaf hem het gevoel dat ze hem begreep en dat ze niet alleen Lizettes wanhoop zag, maar ook die van hem. Haar begrip gaf hem steun. Het is dan ook begrijpelijk dat zich tussen hen meer ontwikkelde dan alleen de hulp van Karin aan Wouter. Toen Lizette uiteindelijk stierf was dat voor Wouter verdrietig, maar ook een opluchting omdat zijn vrouw werd verlost uit haar lijden dat de laatste maanden intens was en dat van hem een machteloze toeschouwer maakte.

Rouwproces

Voor Emma verliep het rouwproces veel trager. In de eerste fase van haar moeders ziekteproces kon Lizette zich voor haar dochter beter voordoen dan ze zich voelde. Misschien voelde ze zich ook beter als ze haar dochter zag. Ze kon langer moeder dan echtgenote zijn. Emma en Lizette deden in die periode zo veel mogelijk samen en praatten veel met elkaar. Niet zozeer over de ziekte, maar vooral over Emma’s leven en over haar relatie en haar kinderwens. Ze had zo graag gewild dat haar moeder haar kinderen had kunnen zien. De laatste periode, toen haar moeder zo achteruitging en veranderde, was voor Emma heel zwaar. Ze kon haar moeder nog niet loslaten. In een rouwproces gaan mensen door allerlei emoties heen: naast verdriet kan er ook angst zijn over hoe het verder moet, jaloezie op mensen die elkaar nog hebben, schuldgevoel omdat je misschien te weinig hebt gedaan en boosheid op het leven en op iedereen die iets doet wat je ervaart als niet liefdevol of als onbegrip. Die woede helpt soms ook een beetje tegen het verdriet, legt er als het ware een harde laag overheen.

Onbegrip

Emma richt haar boosheid op Karin en op haar vader. Ze heeft haar vader echter ook hard nodig om zich getroost te voelen en om met hem over haar moeder te praten.

In een aantal verdrietige zittingen help ik Emma en Wouter om met elkaar hun emoties te delen. Alle emoties, dus niet alleen hun boosheid en onbegrip. Daarnaast leg ik Wouter uit dat zijn streven om met Karin en Emma een nieuw gezin te vormen nog onmogelijk is voor Emma. Het is voor haar juist belangrijk om haar vader geregeld voor zichzelf te hebben. Wouter accepteert dat, hoewel hij het moeilijk vindt. In ons laatste gesprek hoor ik van hem dat Karin er begrip voor heeft en vader en dochter alle ruimte wil geven.

Podcastaflevering over rouw

In de podcast Kaarten op tafel bij Margriet spreekt Tanja Jess met Karina Schaapman en Leoni Jansen over weduwe worden. Beluister hier de aflevering.