Herken je jezelf in een van deze gezinstypes?

Met kerst is het leuk om de hele familie weer te zien. En soms ook een tikje frustrerend, want daar zít je weer met die zus die alles voor haar kinderen overheeft en die tante die nergens over wil praten, terwijl er best veel is gebeurd. Familiepatronen zijn hardnekkig. Als je niet bij elkaar bent, zie je ze overduidelijk en neem je je voor om het toch echt allemaal anders te gaan doen. Maar is de familie eenmaal weer samen, dan neemt iedereen zijn oude rol weer aan en vervalt ook automatisch in oude patronen. Dat is soms frustrerend of vermoeiend, maar soms ook gewoon leuk, omdat het zorgt voor dat vertrouwde ‘ik ben weer thuis’-gevoel. Herken je jouw familie in een van de zeven gezinstypes?

Type 1: Het gezin dat compleet draait om de kinderen

In het ‘Alles voor de kinderen’-gezin wordt alles opzij geschoven voor de kinderen. Toen ze nog klein waren, bepaalden voedingsschema’s, slaapuurtjes, babyyoga en peutergym de agenda. En nu die kinderen pubers zijn, zijn hun sport, school en sociale leven leidend. Hoe kerst eruitziet, ligt aan wat zíj gaan doen en wat zíj willen. Het kerstdiner wordt aangepast aan de vegan lifestyle van het ene kind en omdat het andere kind voor zijn of haar sportschema om het uur een bepaalde hoeveelheid koolhydraten naar binnen moet werken, wordt er een extra schaal ‘kale’ pasta op tafel gezet. Een afspraak maken kan, maar altijd onder voorbehoud, want ja, die kinderen moeten natuurlijk wel genoeg kunnen slapen, óók als dat betekent dat ze een gat in de dag slapen.

En als het familiekerstfeest op gang is, kan het ook zomaar zijn dat de kinderen eerder weggaan, omdat ze zich vervelen en dat is natuurlijk niet goed voor hun ontwikkeling. De gesprekken aan tafel gaan, ook als de kinderen er inmiddels niet meer bij zitten, natuurlijk wel voornamelijk over diezelfde kinderen. Over hun schoolprestaties, de extra vakken die ze volgen en de topsportklas waarin ze zitten. En ondertussen zit de gastvrouw des huizes er zelf doodmoe bij, want ze is de hele dag in touw geweest met koken, opruimen en de kinderen halen en brengen. Aan een écht gesprek kom je niet toe. Jammer, want kerst is júíst een periode om tijd voor elkaar te nemen. Bedenk maar: over een aantal ‘kersten’ zijn de kinderen het huis uit en is er, hopelijk, weer tijd voor een gesprek dat niet alleen over hen gaat.

Type 2: Lastige zaken? Daar praat je niet over in dit gezin

Elke familie heeft wel een geheim of bepaalde zaken waar men liever niet over praat. Een oom met een vaag faillissement, een neef met verkeerde vrienden of een nicht die haar man verliet en met de noorderzon vertrok met een onbekende vriendin. Maar in de ‘Wij hebben het er niet over’-familie wordt daar niet over gesproken. De schaamte, het ongemak… Het wordt allemaal onder het vloerkleed geschoven.

En aan de kerstdis heeft al helemáál niemand het erover, want het moet natuurlijk wel gezellig blijven. Dat is het ook heus wel, want met gebabbel over het weer en koetjes en kalfjes kun je bijna niet de mist in gaan, maar toch; datgene waar eigenlijk iedereen vragen over heeft, blijft onbesproken. Er is natuurlijk altijd wel iemand die het toch probeert, meestal na de nodige drank, waarna er wat ongemakkelijk wordt gekucht, op stoelen heen en weer wordt geschoven en misschien zelfs een schop onder tafel wordt uitgedeeld. Gelukkig weet oma het gesprek te redden door over haar hondjes te gaan praten, die waren weggelopen in het park. En zo kabbelt de avond een beetje voort, op zoek naar onderwerpen waar wél over kan worden gesproken. Zelf zou je het misschien allemaal anders willen doen, maar ja, als níémand het erover heeft… En dus begin je maar over je katten. Wat je op je werk hebt gedaan en wat je deze kerstvakantie nog met je kinderen gaat doen.

Type 3: In dit gezin bepaalt moeder wat er gebeurt

In het ‘Moeder beslist alles’-gezin waarin moeder beslist wat er gebeurt, doet niemand zomaar wat. Pas als er een goedkeuring van haar is, komt het gezin in beweging. Moeder gaat niet alleen over het reilen en zeilen in huis, maar ook over wat er daarbuiten gebeurt. Een afspraak maken moet je dan ook met haar doen. Kerst gaat vanzelfsprekend ook volgens háár planning en háár regels. Zolang het feestgebeuren bij haar thuis is, is dat nog enigszins te doen. Omdat er gebeurt wat zij wil, is niet alleen moeder ontspannen, maar zijn haar gezinsleden dat ook.

Type 4: Het gezin dat altijd de schijn ophoudt

In de ‘Met ons gaat alles goed’- familie schijnt altijd de zon en is het gras altijd groen. Want alles, echt álles gaat goed. Ze worden ook wel de ‘Schone schijn’-familie genoemd. De familie waarbij je Hyacinth Bucket-radar afgaat, je weet wel, de vrouw uit de Engelse serie Keeping up appearances. Het lijkt een beetje op pochen als je aan de kerstdis zit, of in elk geval een hoop opschepperij, want in deze familie doen de kinderen het goed, gaat op het werk alles goed – er is zelfs promotie gemaakt – en ook met hun innerlijke wereld gaat het fántástisch, met dank aan de yoga retraite en een ontslakkingskuur op Lanzarote. De een heeft het nog beter dan de ander en de ander roeptoetert nog harder dan de een. Maar je wéét gewoon dat er ook nog een andere kant is. Dat de kinderen ook echt wel onvoldoendes op hun rapport hebben en dat die promotie eigenlijk gewoon een jaarlijkse salarisverhoging is. Je neemt al die verhalen dus maar met een korreltje zout. Want: het kan nooit altijd goed gaan. Zo leuk en makkelijk is het leven nou eenmaal niet.

Type 5: Het gezin dat volledig bepaalt hoe alles moet

Een kerst met het ‘Wij weten het altijd beter’- gezin kan best wel een opgave zijn. Zij bepalen eigenlijk veel, zo niet alles, omdat ze het dus beter weten. Gesmede plannen worden met één haal van tafel geveegd, want zij weten iets leukers. Het kerstmenu passen ze ook wel even aan, want hé, zij kennen nog wel een toko waar je pas écht lekkere dingen kunt halen. De kerstwandeling? Zij weten nog wel een route die heel mooi is. En ook de gesprekken aan tafel zijn vaak eenrichtingsverkeer. Want ook op het gebied van politiek, samenleving, muziek én films weten ze het vanzelfsprekend beter. Ze overschreeuwen elkaar ook de hele tijd, want het lijkt of ze onderling ook een wedstrijd spelen wie het beter weet. Hoe irritant ook, als je ze een tijdje laat uitrazen, vallen ze op een gegeven moment gewoon stil. Moegestreden. En dan kun je zowaar een gesprek voeren zonder dat je de hele tijd wordt onderbroken.

Type 6: In dit gezin zijn ze altijd in beweging

Het liefst wil iedereen een beetje ongegeneerd onderuithangen tijdens de feestdagen, maar dat geldt niet voor dit gezin. Ouders, kinderen, huisdieren… Iedereen doet aan sport. En als ze niet sporten, gaan ze lekker wandelen of fietsen, want bewegen is goed. Zonder bewegen geen leven is dan ook hun motto. De feestdagen zijn allesbehalve rustig met dit gezin. Want ze willen helemaal niet bankhangen met heerlijke hapjes, maar een familiesporttoernooi organiseren. En niks geen Home alone kijken, maar een frisse avondwandeling maken. Zelfs van het samen koken maken ze een sportmomentje door halverwege een rondje squats te gaan doen. Je denkt er het jouwe van, trekt nog een fles wijn open en veinst een gekneusde enkel.

Type 7: Dit gezin blijft in het verleden hangen

Het is een beetje een kneuterig gebeuren in de ‘Vroeger was alles beter’-familie. Want iedereen grijpt de hele tijd maar terug naar die geweldige jaren vijftig van de vorige eeuw. Of die bijzondere jaren zestig. Of die gekke jaren tachtig. Met een diepe zucht wordt opgelepeld hoe fijn het toen was en hoe ingewikkeld het leven nu is. Die hang naar vroeger zorgt er ook voor dat al sinds jaar en dag fondue op het menu staat, want dat is wat ze vroeger ook met kerst aten. De feestdagen worden op die manier een beetje inwisselbaar, omdat ze allemaal op elkaar lijken. En hoewel je ergens ook wel vindt dat mensen een beetje met hun tijd mee moeten gaan – die schoudervullingen uit de jaren tachtig of een leven zonder internet willen we toch niet meer terug? – heeft het ook iets vertrouwds. Zit je weer met de hele familie aan tafel, zoals je al jaren hebt gedaan. Maar in een tijd dat alles snel gaat, dat de wereld steeds sneller lijkt te draaien en dat we alle veranderingen bijna niet meer kunnen bijhouden, is het fijn als kerst net als vroeger voelt.