Langdurig ziek, dit zijn je rechten en plichten als werknemer

• Marcia Geerts van Advocatenkantoor Geerts is gespecialiseerd in arbeidsrecht.
• Linda Zwanenburg bemiddelt tussen werknemer en werkgever bij langdurige ziekte.

Aan welke verplichtingen moeten een werknemer en werkgever voldoen bij ziekte van de werk­nemer?

Marcia Geerts: “De verplichtingen voor werkgever en werknemer zijn neergelegd in de Wet verbetering poortwachter. Deze wet bepaalt dat werkgever en werknemer er alles aan moeten doen om te zorgen dat een werknemer zo snel mogelijk weer in het arbeidsproces kan re-integreren. Zo moet de werkgever bijvoorbeeld een arbodienst hebben en samen met de werknemer binnen zes weken een plan van aanpak opstellen.”

Moet je gehoor geven aan de oproep van de bedrijfsarts?

“Ja, als werknemer moet je meewerken aan je re-integratie. Als je geen gehoor geeft aan een oproep, kan de werkgever zich op het standpunt stellen dat je niet meewerkt aan je re-integratie en dus stoppen met het betalen van je loon.”

Wat als je volgens de bedrijfsarts weer aan het werk kunt, maar daar niet toe in staat bent?

“Het advies van de bedrijfsarts is bepalend. Als je het daar niet mee eens bent, kun je een second opinion aanvragen bij een andere bedrijfsarts. De werkgever moet dat voor je regelen. Óf je kunt een deskundigenoordeel aanvragen bij UWV. Als UWV oordeelt dat je wél ziek bent, heb je alsnog recht op het loon over de periode dat je werkgever het loon heeft gestaakt. Als je werkgever het er niet mee eens is en het loon niet betaalt, zul je als werknemer naar de kantonrechter moeten om te vragen je werkgever te veroordelen het loon alsnog te betalen.”

Is de werkgever verplicht loon door te betalen?

“De werkgever moet tijdens ziekte gedurende 104 weken 70% van het loon doorbetalen. In het eerste jaar moet dat in elk geval het minimumloon zijn. Dit staat in het Burgerlijk Wetboek. In veel arbeidsovereenkomsten en cao’s staat dat de werknemer het eerste jaar 100% van het loon krijgt doorbetaald, of bijvoorbeeld de eerste zes maanden 100% waarna het afbouwt. Dat is dus een aanvulling op de wet.”

Opzeg-verbod

Als je ziek bent kan de werkgever de arbeidsovereenkomst niet zomaar opzeggen: er is sprake van een zogeheten opzegverbod. Een werkgever kan een ontslagvergunning aanvragen bij UWV op grond van bedrijfseconomische omstandigheden of ziekte langer dan twee jaar. De arbeidsovereenkomst kan tijdens je ziekte worden ontbonden door de kantonrechter. Deze moet dan eerst vaststellen dat de ontbinding niets te maken heeft met de ziekte. Relevant is wel dat de ontslagprocedure is gestart ná de ziekmelding. Word je tijdens de procedure ziek, dan geldt het opzegverbod niet. Als je ziek bent maar niet meewerkt aan de re-integratie, kan dat ook een grond zijn voor een ontbinding

In goed overleg?

Werkgever en werknemer sluiten vaak een vaststellingsovereenkomst om de arbeidsovereenkomst in overleg te beëindigen. Als je een dergelijke overeenkomst tekent als je ziek bent, loop je een risico. Ga je ziek uit dienst, dan zal UWV je namelijk geen uitkering toekennen. Je hebt dan zoals dat heet een ‘benadelingshandeling’ gepleegd. De werkgever was verplicht het loon te betalen, nu vraag je inkomen bij UWV. Die uitkering krijg je dan dus niet.

Linda Zwanenburg bemiddelt met haar bedrijf Linda’s Resources tussen werknemers en werkgevers bij ontslag na twee jaar ziekte en heeft daarnaast een platform opgericht waar mensen die chronisch ziek zijn hun hart kunnen luchten (onlinebuddies.nl).

“Mensen die langdurig ziek zijn komen in een traject terecht dat vaak voor spanning en stress zorgt. Eerst zijn er de twee jaar van rechten en plichten die door de Wet verbetering poortwachter worden omschreven. Dat varieert van regelmatig contact met de werkgever tot regelmatige rapporten. Soms verloopt dit traject soepel, maar het kan ook hels zijn. Er spelen veel belangen mee. Werkgevers zijn er doorgaans bij gebaat dat de werknemer zo snel mogelijk weer aan het werk gaat. Mensen komen naar mij, omdat ze door de bomen het bos niet meer zien en geen verstand hebben van juridische zaken. Ik zeg altijd: houd de bedrijfsarts te vriend. Realiseer je: zowel de werkgever als de werknemer moet dingen dóén. Jij dus ook. Veel cliënten zeggen: maar dat kán ik niet – als ze bijvoorbeeld weer een paar uur per week moeten gaan werken – en ik zeg dan: kom zelf met een voorstel. Wat kan wél? Nog voor de twee jaar voorbij zijn, komt de WIA-aanvraag om de hoek kijken en daarna meestal de ontslagprocedure. Daar komt veel stress bij kijken, zeker als je al ziek bent en met een burn-out of depressie thuis zit. Mensen worden soms nog zieker dan ze al zijn door dit WIA- en ontslagtraject.”

Arbeids­ongeschiktheid: de WIA

Als je arbeidsongeschikt wordt verklaard, kun je een WIA-uitkering (Arbeidsongeschikt na ziekte) aanvragen. Daarbij wordt een vergelijking gemaakt met andere functies en gekeken naar wat je nog wél kunt. Marcia Geerts: “Een WIA-toekenning krijg je dus niet zo snel. Voor werkgevers is het daarom verstandig om preventief beleid te voeren om te voorkomen dat een werknemer uitvalt wegens ziekte. Daarbij is ook van belang dat je als werkgever verantwoordelijk bent voor een veilige werkplek. Valt een werknemer uit vanwege ziekte en blijkt dat te komen door slechte arbeidsomstandigheden, dan ben je als werkgever aansprakelijk voor die schade.”

Wat is een WIA-uitkering?

Een WIA-keuring kun je aanvragen tussen week 91 en 93 van ziekte. Tijdens de keuring bepaalt UWV voor hoeveel procent je arbeidsongeschikt bent en wat je eventueel nog wél kunt doen. De WIA-keuring bestaat uit twee delen: een afspraak met de verzekeringsarts en een afspraak met de arbeidsdeskundige. De laatste brengt in kaart welk mogelijk ander werk je nog zou kunnen doen en hoeveel je hiermee zou kunnen verdienen. Aan de hand van wat je nog kunt verdienen en wat je vóór je ziekte verdiende, wordt je afkeuringspercentage bepaald. Als je voor minder dan 35% bent afgekeurd ontvang je geen WIA-uitkering, boven de 35% wel.

Het verschil tussen ziektewet en ziekteverzuim

Je komt in de Ziektewet als je ziek uit dienst gaat, bijvoorbeeld bij een tijdelijk contract, of als je in de WW zit en je je ziekmeldt. Van ziekteverzuim spreken we als een werknemer ziek is tijdens een vast contract.

Wat is het verschil tussen een vaststellingsovereenkomst en een ontslagvergunning via UWV?

Ontslag na twee jaar ziekte kan op twee manieren. Via een ontslagvergunning via het UWV of via een vaststellingsovereenkomst (VSO). Dit noemt men vaak ook een beëindigingsovereenkomst of ontslag met wederzijds goedvinden. Wanneer je na twee jaar ziekte wordt ontslagen via één van deze wegen, hoor je wel je wettelijke transitievergoeding te krijgen en bijvoorbeeld je resterende vakantiedagen. Deze transitievergoeding krijgt de werkgever terug van het UWV. Veel werkgevers kiezen voor een VSO, echter worden ze vaak verkeerd opgesteld of worden er fouten gemaakt bij de berekening. Ook sjoemelen werkgevers vaak verlof weg. Hierdoor lopen veel mensen geld mis, dus laat je ontslag na twee jaar ziekte altijd controleren door een ontslagexpert.

Is het traject anders als je 60+ bent?

Veel pensioenpartijen hebben mogelijkheden tot een vervroegd pensioen. Dit moet je wel aanvragen als je nog in dienst bent. Vraag een pensioenexpert om advies. Daarnaast hebben veel pensioenpartijen mogelijkheden tot premie vrij pensioen opbouw wanneer je een WIA-uitkering krijgt. Het is belangrijk om zelf contact op te nemen met je pensioenpartij en te melden dat je een WIA-uitkering gaat krijgen. Vaak moet je dan de WIA beslissing sturen naar de pensioenpartij. Op deze manier krijg je meestal geen pensioengat.

Mag je op vakantie?

Marcia Geerts:
“Je mag op vakantie, maar dan moet je wel toestemming van de bedrijfsarts en de werkgever hebben. Vakantie mag het herstel namelijk niet in de weg staan. Als je op vakantie gaat tijdens ziekte moet je vakantiedagen opnemen.”