Dit wil je weten over graaiflatie (en wat je ervan merkt in je portemonnee)
Al gehoord van de term graaiflatie? Nee, dit hebben we níet verkeerd gespeld. Graaiflatie heeft alles te maken met de gestegen prijzen die we als consument betalen. Dit wil je erover weten.
Wat is graaiflatie?
Graaiflatie is een relatief nieuwe term die vooral in de Verenigde Staten en Canada al aardig ingeburgerd is. Volgens het tv-programma Radar dook het woord ‘greedflation’ afgelopen zomer op in Amerikaanse media. Nu hoor je de term ook in Nederland steeds vaker. Maar wat is graaiflatie? Het Financieele Dagblad legt het als volgt uit: bedrijven verhogen hun prijzen, maar meer dan de hogere kosten rechtvaardigen. Ook bedrijven hebben te maken met stijgende kosten, maar als ze de prijzen die consumenten betalen nog meer laten stijgen, dan is er sprake van graaiflatie. Het doel? Meer winst maken.
De rol van bedrijven
Volgens Amerikaanse media, zoals The New York Times, zouden bedrijven dus bewust hun prijzen verhogen, ten nadele van de consument. De rol die bedrijven hierin spelen wordt echter onderschat, aldus Jan Eeckhout, auteur van het boek The Profit Paradox, tegen Radar. Hij ziet een veranderend aanbod en een gelijkblijvende vraag eerder als oorzaak van de hogere prijzen. Als voorbeeld geeft hij oliebedrijf Shell. Vanuit de consument bleef de vraag gelijk, maar doordat we geen gas meer geleverd krijgen vanuit Rusland, verandert het aanbod. Als het aanbod verandert, maar de vraag gelijk blijft of toeneemt, stijgen de prijzen. Dat zie je nu ook bij deze bedrijven.
Toch stijgen prijzen op sommige vlakken meer dan je zou verwachten, bijvoorbeeld in de supermarkt. Zo schrijft Peter de Waard in zijn column in de Volkskrant dat volgens het CBS de prijzen van voedingsmiddelen in januari met 14,5 procent gestegen zijn. Dit in vergelijking met januari 2022. En dat terwijl de Nederlandse inflatie op jaarbasis 7,6 procent bedroeg. Kortom: een aanzienlijk verschil.
Wat merk je van graaiflatie?
In de supermarkt lijken de prijzen te blijven stijgen, maar is graaiflatie daarvan de oorzaak of hebben we gewoon te maken met hoge inflatie? Daarover verschillen de meningen. Eeckhout is van mening dat er rekening gehouden moet worden met de consument: “Met de koopkracht moet rekening gehouden worden, maar waar we ook rekening mee moeten houden is dat de inflatie al daalt. De inflatiecijfers die we nu voelen, komen voort uit prognoses van een jaar geleden. Die prognoses zijn nu een stuk positiever, waardoor de inflatiedaling feitelijk al weer is ingezet. Wij voelen dat alleen nog niet.”
Dat wij dat nog niet voelen, uit zich vooral in onze koopkracht. Hoeveel kunnen we kopen met het geld dat we ter beschikking hebben? De prijzen stijgen sneller dan de lonen, en dus zitten we nu in een periode waarin de koopkracht is gedaald. Maar als de lonen weer gaan stijgen, halen we die achterstand weer in, aldus Eeckhout.
