‘Woede zet mensen tegen elkaar op, terwijl zachtere gevoelens zorgen voor toenadering’

Ik leefde tevreden vanuit de gedachte dat mensen het goed bedoelen, ook al komt die goede bedoeling er soms wat rottig uit. Daarom was ik zelden bang voor mensen. Maar dat begint te veranderen. Want woede raast over ons land. Het maakt me bang en verbijsterd over een wereld waarin mijn kinderen en kleinkinderen zich nog lang veilig moeten voelen. Daarom probeer ik te begrijpen wat er gebeurt. Waarom worden politiewagens in brand gestoken, wordt een baksteen door de ruit van een ambulance met een patiënt erin gegooid, worden politici, wetenschappers, hulpverleners, advocaten, verslaggevers en verder iedereen die ergens iets van vindt, belaagd, uitgescholden en met geweld of met de dood bedreigd?

Verdraagzaam

Ooit waren we toch verdraagzaam in Nederland? Dit massale schelden en dreigen, anoniem via social media, of opgaand in een grote groep woedende mensen, is toch niets voor ons? Wij waren toch een nuchter volk? Om me heen hoor ik vooral verontwaardiging over het schelden en de rellen. Verstandige mensen vinden dat dit niet kan en dat er streng tegen zou moeten worden opgetreden. Dat klinkt ook boos en vooral machteloos.

Want hoe dan? En hoe zou boos reageren op woede kunnen helpen?

Woede

Zelf maak ik geregeld woede mee in mijn werk. Cliënten die woedend zijn op hun ouders, op hun baas, op de maatschappij, op elkaar. Soms is de woede luid en grof, soms zit die verstopt onder sarcasme of minachting en moet die eerst worden blootgelegd en begrepen. Want als je iets begrijpt, verdwijnt de angst. Woede is bijna altijd een beschermende laag waaronder zachtere, maar veel pijnlijkere gevoelens als angst, verdriet, machteloosheid of afwijzing verborgen liggen. Woede zet mensen tegen elkaar op, terwijl die zachtere gevoelens zorgen voor toenadering. Vanuit begrip en toenadering komt dan een oplossing dichterbij.

Goed luisteren

Misschien werkt het in de wereld net als in mijn spreekkamer. Misschien zijn die woedende mensen eigenlijk bang. Bang dat vaccins tegen corona hen ziek maken of onderdeel zijn van een complot om de mensheid te vernietigen. Waarschijnlijk is er ook een groep die vanuit verdriet en machteloosheid woedend wordt, omdat het hun niet lukt om een huis, of een baan, of om respect te krijgen. Mogelijk voelen ze zich onveilig in een land dat wordt geregeerd door een overheid die fouten maakt, maar die niet toegeeft en die niet naar hen luistert. Wellicht zijn ze bang dat ze verkeerde of te weinig informatie hebben. Zoals mijn zoon diepzinnig iemand citeerde, al wist hij niet meer wie: ‘A little bit of knowledge is a dangerous thing.’ Als het vooral om bange, verdrietige, machteloze of onwetende mensen gaat die na lang niet gehoord te zijn, uiteindelijk gaan schreeuwen: dan moet er nog veel geluisterd en begrepen worden. Vooral door mij, zodat mijn angst verdwijnt.

Over columnist Annette Heffels

Annette Heffels is psycholoog. Ze studeerde pyschologie aan de Rijksuniversiteit van Utrecht en specialiseerde zich als psychotherapeut. Ze is getrouwd en heeft een zoon, twee dochters en een kleinkind. Lees hier alle columns van Annette