Gebroken spiegels, klavertjevier,gooien met zout: waar komt ons bijgeloof vandaan?

We doken de geschiedenis in.

Bijgeloof

Veel verhalen over bijgeloof zijn oud, en hebben te maken met religie en de duivel. Om mensen te beschermen tegen het kwaad zijn allerlei verhalen bedacht. Waar veel van deze verhalen over gaan weten we niet meer precies, maar we weten nog wél welke dingen ongeluk brengen.

Ongeluk op vier pootjes

In de middeleeuwen dacht men dat duivels en heksen de gedaante van een kat konden aannemen. Het lot van veel katten was daardoor niet best. Vooral zwarte katten waren de pineut; heksen zouden gemakkelijker de gedaante van een zwarte kat kunnen aannemen, zo was de gedachte. Het nadelige gevolg van deze kattenhaat, naast het treurige lot van veel katten, was dat ratten en muizen vrij spel kregen in steden en huizen. Het idee dat zwarte katten ongeluk brengen kennen we nog steeds.

Hoefijzers

Volgens de legende brengen hoefijzers geluk, mits je ze ondersteboven boven de deur hangt. Dan kan het geluk worden opgevangen in het hoefijzer. Hang 'm nooit andersom, dan 'druipt' het geluk eruit en kan zelfs ongeluk worden aangetrokken. Een oud verhaal over een Engelse Bisschop uit de tiende eeuw verklaart waarom we denken dat hoefijzers geluk brengen. De bisschop was tevens smid en kreeg op een dag bezoek van de duivel. Deze vroeg hem ijzers onder zijn hoeven te slaan. De bisschop zette een van zijn tangen vast op de neus van de duivel en dwong hem te beloven nooit een huis binnen te gaan waar een hoefijzer hing.

Zeven jaar ongeluk

In de reflectie van een spiegel zou je je ziel kunnen zien, dachten de Romeinen. Een gebroken spiegel betekende daarom weinig goeds. Het zou ervoor kunnen zorgen dat je lichaam en ziel van elkaar zouden worden gescheiden. Het geloof heerste dat een lichaam elke zeven jaar van samenstelling veranderde; vandaar dat men dacht dat een gebroken spiegel zeven jaar ongeluk zou brengen. Na die zeven jaar kon je weer met een schone lei beginnen.

Lees ook:

Waarom vrijdag de 13e bekendstaat als een ongeluksdag

De kracht van ladders

Tegen een muur of een boom; als je een ladder ergens tegenaan zet, vormt deze een driehoek met het object waartegen hij leunt. De driehoek is het symbool van de heilige drie-eenheid, de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Doorbrak je deze heilige driehoek door onder de ladder door te lopen? Dan zou je kunnen worden verdacht van duivelverering. Liep je toch per ongeluk onder een ladder door? Dan moest je op je schoenen spugen en wachten tot het speeksel was opgedroogd. Daarmee weerde je 'het slechte' van je af.

Klavertjevier

Helaas vinden we meestal alleen maar klavertjes drie, want het zijn de klavertjes vier die geluk zouden brengen. Een klavertje met vier blaadjes is zeldzaam en de vorm doet denken aan een kruis, vandaar dat men dit blaadje in de middeleeuwen als geluksbrenger zag. Elk blaadje had een eigen betekenis; het eerste stond voor hoop, het tweede voor vertrouwen, het derde voor liefde en het vierde voor geluk. Een klavertje vier zou ook beschermen tegen betoveringen van heksen. Droeg je een klavertje vier bij je, dan zou je heksen van mensen kunnen onderscheiden.

Snel wat zout over de schouder

Zat de deksel niet goed op het zoutvaatje en knoeide je met zout? Geen paniek, dan gooide je snel wat zout over je linkerschouder. Pertinent níét over de rechterschouder, want alleen via links zou het zout in de ogen van slechte geesten terechtkomen. Aan de linkerkant zou ook de duivel meegluren, dus ving je twee vliegen in één klap. Ook als je in het donker naar buiten moest, kon je maar beter wat zout meenemen, om zeker te zijn dat je niets overkwam. Wel opletten tijdens het diner: je mocht alleen zout over je eigen eten gooien!

Artikelen van Margriet.nl ontvangen in je mailbox?

Schrijf je in via margriet.nl/nieuwsbrief.

Bron | vanpelt-glasatelier.nl, mens-en-samenleving.nl

Beeld | Getty Images