Dit is victim blaming (en waarom het zo schadelijk is)
Victim blaming en seksueel grensoverschrijdend gedrag gaan, helaas, hand in hand. Het is dan ook niet voor niets dat slachtoffers van seksueel geweld hier vaak niet mee naar buiten durven te treden. Wat is victim blaming precies? Margriet legt het uit.
Wat is victim blaming?
In de (inmiddels ruim 7 miljoen keer bekeken) BOOS-aflevering van donderdag 20 januari, waarin seksueel overschrijdend gedrag in The Voice aan de kaak werd gesteld, schoof tv-magnaat John de Mol aan om zijn reactie te geven. En daarmee heeft hij zich woede op de hals gehaald: als het aan hem ligt, hadden vrouwen namelijk eerder aan de bel moeten trekken. Dat de daders, in dit geval enkel mannen, hier iets verschrikkelijk fout hebben gedaan, daar repte De Mol met geen woord over.
Grensoverschrijdend gedrag, al dan niet seksueel van aard, is als je het hem vraagt op te lossen door vrouwen assertiever te maken. Volgens velen een typisch geval van victim blaming, want juist die vrouwen zijn het slachtoffer van deze dagen. Waarom vinden zoveel mensen dat zíj zich moeten aanpassen, in plaats van de dader die ongevraagd aan iemand zit, ongewenste berichten stuurt of intimiderende opmerkingen maakt?
Een kort rokje
‘Maar ze had ook zo’n kort rokje aan,’ ‘Ze zal wel dronken zijn geweest,’ of ‘Maar ze stribbelde toch niet actief tegen?’. Het zijn opmerkingen die slachtoffers van seksueel geweld regelmatig te horen krijgen. Het wordt ook wel victim blaming genoemd. Dat er steeds meer aandacht voor komt in de media -er worden tentoonstellingen over gemaakt, en onlangs verscheen er nog een documentaire over het fenomeen waarin slachtoffers dapper hun verhaal vertellen- betekent helaas nog niet dat het minder vaak plaatsvindt. Dat is terug te zien aan de reactie van De Mol, die de verantwoordelijkheid bij de slachtoffers zelf legde. Hadden zij maar eerder melding van het probleem gemaakt. Daarbij benadrukte hij dat ‘hij het zich echt niet kan voorstellen dat iemand zoals Marco [Borsato, red.] dit zou doen’, en dat er volgens hem ‘geen sprake van een machtspositie was’ van bandleider Jeroen Rietbergen.
Angst om melding te maken
Een kwalijk gegeven, want slachtoffers zouden zelf nooit als schuldige moeten worden aangewezen. Dat een (jonge) vrouw compleet bevriest als iemand ongevraagd aan haar zit, daar zal De Mol niet aan hebben gedacht. En dat híj zich niet kan voorstellen dat een van zijn werknemers zoiets zou doen, betekent niet dat het er niet is.
Dit onbegrip voor slachtoffers, en het neerleggen van de verantwoordelijkheid bij hen zelf, zorgt ervoor dat andere slachtoffers van seksuele intimidatie niet meer aan de bel durven trekken. “Met victim blaming houdt je een cultuur in stand waarin seksueel geweld niet serieus wordt genomen”, aldus programmamaker seksueel geweld bij kenniscentrum Rutgers, Willy van Berlo tegen LINDA Magazine. “Slachtoffers schamen zich vaak en geven zichzelf al de schuld, dus als zoiets van buitenaf geroepen wordt is dat natuurlijk funest. Dat soort commentaar werkt naar binnen toe. Daardoor houdt het mensen tegen om hulp te zoeken.”
Van Berlo eindigt de BOOS-aflevering ook met de woorden: “De verantwoordelijkheid ligt altijd bij degene die over de grens gaat, en niet bij degene die het overkomt. Is dat duidelijk genoeg?”
Landelijke steun
Gelukkig krijgen de slachtoffers, die zo heldhaftig zijn hun verhaal met het hele land te delen, ook veel steun. Menig mediatitel steekt ze een hart onder de riem, en applaudisseert voor hun moed. ‘Don’t protect your daughters, but educate your sons’, klinkt het op social media. En dat is precies hoe victim blaming op te lossen is: voed mannen zo op dat ze geen seksueel grensoverschrijdend gedrag plegen, zodat vrouwen geen onnodig gevaar meer lopen.
Heb je zelf te maken met seksuele intimidatie, geweld of grensoverschrijdend gedrag, en wil je erover praten? Centrum Seksueel Geweld staat voor je klaar, en is ieder moment van de dag te bereiken via 0800-0188.
